ММЭ(Б)

Гармоны

У апошні час стала модна ўсё сьпіхваць на свавольства гармонаў. Калі верыць навукоўцам – якія, як вядома, толькі й шукаюць, чым бы яшчэ такім прынізіць чалавека – гармоны абумоўліваюць практычна ўсё, чым мы так доўга і нудна ганарыліся, усё, што мы лічылі сваім недатыкальным запасам. Напрыклад, эмоцыі, якія нібыта так яскрава вылучалі нас зь мяса-малочнага асяродзьдзя, ды розныя там пачуцьці. Тысячагодзьдзямі апяваныя бардамі, скальдамі, членамі саюзу пісьменьнікаў і іншымі кабольдамі каханьне, вернасьць, сяброўства, гнеў, самаахвярнасьць аказаліся, як высьветлілася, усяго толькі п’янымі гарманальнымі выбрыкамі. З часоў адкрыцьця гэтых дзіўных рэчываў слова “чалавек” перастала гучаць горда, горда стала гучаць слова “гармон”. Зрэшты, песьнярам заўжды было ўсё адно, каго апяваць; гармон – новы герой новага часу: “гарманальны ўсплеск”, “выкід гармонаў”, “шаленства гармонаў”, “гарманальны фон”, гармоны “граюць”, гармоны “прымушаюць”, гармоны “адказваюць” – што гэта, як не мэтафары новае паэзіі? Гарманальны дысбалянс прыйшоў на зьмену адвечнай гарапашнасьці і дэкадансу.

Інтым-шоп

Рэанімацыя

Кантрацэпцыя

Батулізм

Масаж

Мэтэазалежнасьць

Абсалютна незразумела, як чалавецтва, гісторыя якога налічвае ўжо колькі тысячагодзьдзяў, здолела дажыць да такога паважнага ўзросту – зь ягонымі вечнымі нараканьнямі і незадаволенасьцю ўсім на сьвеце.

Шаленства

Вампіры ня любяць Люі Пастэра – і іх можна зразумець. Нават сьціплы партрэт гэтага францускага навукоўца, выразаны зь Вялікай савецкай энцыкляпэдыі і павешаны ў перадпакоі, становіцца для хцівага крывасмока неадольнай загародай – вампір ніколі не наважыцца ўвайсьці ў такую кватэру, ён будзе доўга і тужліва выць на лесьвічнай пляцоўцы, удаючы заблукалага супрацоўніка Мінгазу, і ўрэшце сыдзе, пакінуўшы пасьля сябе лёгкі водар аміяку – каб болей ніколі ўжо не вярнуцца...

Клептаманія

Відавочна, што клептаманія ёсьць адным зь відаў мастацтва, хай сабе і даволі элітарным – сапраўднаму клептаману наўрад ці сьвецяць у старасьці званьне народнага артыста рэспублікі або якаясьці прэстыжная прэмія за высокія творчыя дасягненьні і ўнёсак у сусьветную культуру. Той пароль, які адкрывае клептаманіі шлях у забаронены палац творчасьці і вольнага духу, гучыць проста і выразна: жарсьць. Так, менавіта жарсьць лучыць клептамана з творцам і адрозьнівае яго ад банальнага злодзея…

Апэндыцыт

Ірыдадыягностыка

У адным з раньніх апавяданьняў пра Шэрлака Холмса – калі не памыляюся, у “Эцюдзе ў барвовых танах” – доктар Уотсан уважліва ўзіраецца ў вочы свайго незвычайнага сябра і спрабуе прынамсі такім чынам зразумець у рэшце рэшт, што ён за чалавек. “…Я западозрыў бы яго ў схільнасьці да наркотыкаў,” – разгублена піша доктар, -- “калі б толькі разьмеранасьць і цнатлівасьць ягонага жыцьця не абвяргалі падобных думак”.

Рэнтген

Мігрэнь

Дрэнны той пісьменьнік, якому не баліць галава. Мастацтва ёсьць болем, літаратура ёсьць болем – у тых, хто піша ўсе гэтыя мала каму патрэбныя кніжкі, павінна нешта балець: калі не душа, дык хаця б неабыякавае (гэта не эпітэт, гэта дыягназ) сэрца, калі ня сэрца – дык хаця б адбітыя здаровымі і жыцьцярадаснымі прыхільнікамі ныркі, калі ня ныркі і ня сэрца – дык прынамсі вочы…

Эўтаназія

Калісьці – гэта было яшчэ ў Менску – мяне вельмі ўзрушыла адна тэлеперадача, у якой вялося пра адмысловую швайцарскую клініку пад рамантычнай назвай “Дыгнітас”, то бок “Годнасьць”. Клініка спэцыялізуецца на эўтаназіі, яе пацыентамі становяцца тыя, хто, пакутуючы ад той або іншай невылечнай хваробы, вырашыў зьвесьці рахункі з жыцьцём.

Жоўць

Калісьці мэдыкі і іхныя ахвяры-пацыенты верылі, што характар чалавека залежыць ад канцэнтрацыі жоўці ў ягоным арганізме. Пра злоснага, вечна раздражнёнага, агрэсіўнага чалавека казалі, што ён перапоўнены жоўцю, што разьлітая жоўць у ім кіпіць, што яна не знаходзіць сабе выхаду і атручвае душу і сэрца. У чымсьці яны, вядома, мелі рацыю: хворы жоўцевы пухір нікому не дадае дабрыні і спагадлівасьці.

O.R.V.I.

У якое б акно ты ні глядзеў – бачыў школу. Яна пранізьліва сьвяцілася, выплываючы са слоты і ранішняга туману, яна была незваротная і няўхільная, нібы лабавое сутыкненьне на цёмнай шашы. Ты й праўда адчуваў сябе ў гэтыя хвіліны нявыспаным кіроўцам, які задрамаў за стырном і ачомаўся занадта позна; сутыкненьне было непазьбежнае і ты зноў заплюшчваў вочы – але і тады бачыў перад сабой школу, цяжка нагружаную школу са страшным трохзначным нумарам, якая ехала кудысьці: праз туман, празь зіму, праз панядзелкі, праз тваё маленькае, камусьці патрэбнае жыцьцё.

Насмарк

У аднаго сымпатычнага пэрсанажа закладзены нос. Аўтару трэба як мага больш пераканаўча давесьці чытачу, што пэрсанаж не прыкідваецца, што соплі сапраўдныя. Як гэта зрабіць?

Сухоты

Гісторыя чалавецтва мае, як торт, некалькі слаёў. Ёсьць Вялікая Гісторыя, тая, якую вучаць у школах і ўнівэрсытэтах, якую дасьледуюць акадэмікі, на аснове якой пякуцца хрусткія манаграфіі; на яе паверхні ружавеюць ад сораму кветачкі разнастайных легендаў, блішчаць глязураваныя заканамернасьці і тырчаць арэшкі знакамітых імёнаў. Ёсьць гісторыя прыватная: мэмуары, успаміны, дакумэнты, старыя фотаздымкі, што ўвабралі ў сябе ўсю жоўць і ўвесь смутак нечай асобнай памяці.

Урынатэрапія

Скура

Залежнасьць

Страваваньне

Дысьлексія

Дысьлексія – прыгожае слова: абцякальнае, вільготнае, бліскучае… Як сьвежае мяса русалкі. Калі б мне было няўцям, што яно значыць, я напісаў бы гістарычны раман і назваў бы так адну з гераіняў. “Дысьлексія Гелікарнаская сядзела ў засені курчастых дрэваў і ела авечы сыр. Пад яе празрыстай тунікай выразна, як дзьве сьпелыя аліўкі…” і г.д.

Памяць

Мне пашанцавала: у маім жыцьці здарылася ня так шмат падзеяў, якія хацелася б забыць, выкрасьліць з памяці. Не давялося -- прынамсі, пакуль што -- перажыць вайну, турму або канцлягер, катаваньні, страты, катастрофы… Але, вядома, такія-сякія ўспаміны няблага было б прыбраць.

Хірургія

Штораніцы, заводзячы дачку ў садок, я праходжу міма незвычайнага гіганцкага пляката. “Ёсьць і нешта добрае ў тым, каб мець толькі адну нагу,” – жартуе выяўлены на ім абаронца паралімпійскай зборнай Нямеччыны па гакеі Матыяс Кох. – “Так, прынамсі, ламаеш менш костак”.

Старасьць

“Забяры ў бабулі пашпарт!” – агітуе маладосьць перад выбарамі. Заклік несправядлівы, але, прынамсі, лягічны і абгрунтаваны. Вось жа, у многіх краінах людзі, якія дажылі да пэўнага ўзросту, ня могуць больш мець правы кіроўцы. Калі ім нельга кіраваць машынай, чаму ім можна галасаваць?.. Пэнсіянэр, вэтэран, стары – почасту гэтыя словы становяцца сынонімамі рэакцыянэра і рэтраграда, асабліва ў ня дужа дэмакратычных краінах.

Цяжарнасьць

Калі нядаўнія цяжарныя, а сёньня гордыя і бледныя мамачкі зьбіраюцца разам, іхныя размовы часта нагадваюць успаміны дэмабілізаваных. “Ты ў якім раддоме нараджала?” гучыць як “У якім палку служыла?”; яны абмяркоўваюць перанесеныя турботы, строгасьць камандзіраў, беднасьць рацыёну, начныя пад’ёмы па трывозе, яны са смакам пералічваюць тое, ад чаго ім давялося адмовіцца пасьля прызыву, і перавагі жыцьця на “гражданцы”.

Атручаньне

Людзі яшчэ не прыдумалі, як прыручыць час, але перамагаць вялікія адлегласьці яны ўжо даўно навучыліся. Шлях, на які калісьці затрачваўся месяц, цяпер можна адолець менш чым за суткі; дарога цягніком ад Гамбургу да Бэрліну ўжо ў трыццатыя гады мінулага стагодзьдзя займала прыкладна дзьве гадзіны. Але і ў наш час здараюцца сытуацыі, калі адлегласьць здаецца непераможнай.

Сэрца

Чым даўжэй жывеш, тым менш маеш сяброў і тым больш цікавыя людзі цябе атачаюць. Колькасьць пераходзіць у якасьць; непатрэбныя клеткі адміраюць, нейкі сонечны вітамін даверу ўжо не засвойваецца арганізмам. Моладзь выклікае раздражненьне і злосьць, аднагодкі часьцей за ўсё – проста позех. Застаюцца дзеці, зь якімі ніколі ня сумна, і тыя, хто старэйшы за цябе – толькі іх і можна яшчэ слухаць, седзячы ва ўтульным паўзмроку і пагладжваючы свой адрослы панцыр, на якім не бывае ні ранаў, ні эрагенных зон. Бо толькі старэйшыя за цябе ведаюць нешта такое, што сапраўды варта ведаць.

Комплекс непаўнавартасьці

Рознымі эпітэтамі ўзнагароджваюць літаратуру і літаратараў, і самы дзіўны зь іх – помесь зацёртага штампа і блішчастага знака якасьці: слова “незакамплексаваны”.

Прафэсійныя хваробы

Мая бабуля трыццаць пяць гадоў адпрацавала на адным зь менскіх заводаў, на самай шкоднай вытворчасьці, у ліцейцы. Калі бабулю праваджалі на пэнсію, завод падарыў ёй вялікі мэханічны насьценны гадзіньнік, з глухім урачыстым боем і зь меднай пласьцінай, на якой была выгравіравана назва цэху. Бабуля паважала гэты гадзіньнік, рэгулярна заводзіла яго адмысловым ключом, сачыла за тым, каб ён не спыняўся. Часам я, вяртаючыся ўначы з Уручча ці Зялёнага Лугу пехатою ў свой мікрараён, заходзіў да бабулі, яна сьцяліла мне на ложку пад гэтым самым гадзіньнікам.

Апноэ

Прынята лічыць, што апноэ – гэта стан чалавечага арганізму, які характарызуецца кароткачасовым (ад 10-20 сэкундаў да некалькіх хвілінаў) спыненьнем дыханьня. Звычайна апноэ находзіць на нас, калі мы сьпім. Апноэ здараецца нават у здаровых людзей, а ў хворых можа доўжыцца да 3 хвілінаў, адбывацца па дзесяць разоў за гадзіну і наогул займаць да 60 адсоткаў часу сну.

Зубы

Часам я даволі выразна ўяўляю сабе, як са мной здараецца няшчасьце і я паміраю – не ў мэтафарычным сэнсе, а так, як гэта робяць нармальныя людзі зь менскай прапіскай, паводле Энгельса – “раскладаючыся і нічога не пакінуўшы пасьля сябе, апрача хімічных складнікаў, якія ўтвараюць субстанцыю цела”.

Прэм'ера: Малая Мэдычная Энцыкляпэдыя (Бахарэвіча)

Анатомія кнігі, якая будзе пісацца на вашых вачах увесь год. ММЭ(Б) – антынавуковае выданьне для шырокага кола дактароў-самавучак.

Курэньне

Пакрысе становіцца зразумела, што абвешчаная ва ўсім сьвеце вайна супраць курэньня ня ёсьць насамрэч вайной за здароўе чалавецтва. Усё значна складаней: гэтае змаганьне – частка вялікай вайны дзьвюх культураў. Вайны нябачнай, але бязьлітаснай. Наколькі ж умоўная гэта фігура – уяўны “здаровы чалавек”... Наколькі нежывая, наколькі кардонная... І наколькі нахабна яна спрабуе дамінаваць над бедным жывым курцом. Надыйшоў час сказаць колькі словаў у абарону гнанай адусюль заганы.