Блогі

«Кастрычніцкая», «Савецкая», «Ленінская»… Чаму тапаніміку Беларусі амаль не закранула дэкамунізацыя

У Беларусі па-ранейшаму як дзяржаўнае сьвята адзначаюць гадавіну расейскай Кастрычніцкай рэвалюцыі 1917 году, а галоўныя вуліцы і плошчы гарадоў і пасёлкаў, як і пры СССР, носяць камуністычныя назвы альбо імёны рэвалюцыянэраў ды расейскіх і савецкіх дзеячаў. Чаму?

Інкамунікада — «бяз права перапіскі». Як Лукашэнка вярнуў у турмы для палітычных сталінскія парадкі

Новае слова ў праваабаронцаў, інкамунікада (поўная ізаляцыя ад вонкавага сьвету), насамрэч ня мае дачыненьня да нейкіх навацыяў у турэмнай сыстэме.

Запытайся ў Дубаўца. Пра адмену Гэлаўіну, прысуды за «экстрэмізм» і добрае ў кожным чалавеку

25 гадоў на Радыё Свабода Сяргей Дубавец знаходзіць сэнсы беларускага жыцьця і адказвае на вашы пытаньні.

Навошта Лукашэнку жанчыны

Ёсьць такі мэтад барацьбы з фобіямі — маленечкімі порцыямі прывучаць чалавека да таго, чаго ён баіцца. Магчыма, акурат гэтым цяпер займаецца Лукашэнка, акружаючы сябе патэнцыйнымі фэйкавымі кандыдаткамі ў прэзыдэнты.

«Я ўвогуле ня ўцягнуты ў гэты канфлікт». Навошта Лукашэнка імкнецца дыстанцыявацца ад пуцінскай вайны

Магчыма, самае красамоўнае выказваньне Лукашэнкі апошняга часу пра сваю датычнасьць да расейскай агрэсіі супраць Украіны: «Гэта я яшчэ па мінімуму ўцягнуты ў гэты канфлікт. А можна сказаць, увогуле ня ўцягнуты».

У сьвеце жывёлаў, падобных да людзей. Каму замінаюць квадробэры

Зьяўленьне новага руху квадробэраў (падлеткаў у масках, якія імітуюць рухі жывёлаў) выклікала процілеглую рэакцыю ў Беларусі і Расеі, што сьведчыць пра істотнае адрозьненьне грамадзкай атмасфэры ў дзьвюх краінах «саюзнай дзяржавы».

Мы, беларускі, — мірныя людзі?

Прынамсі, мы былі такімі да таго, як рэжым Лукашэнкі зладзіў у краіне дзяржаўны тэрор.

«Вы яшчэ ўбачыце, хто такі Пуцін». Як выжыць па суседзтве з агрэсіўнай імпэрыяй

Маючы ў суседзях моцную агрэсіўную імпэрыю, маленькія краіны часам апынаюцца перад незайздросным выбарам паміж кепскім і вельмі кепскім варыянтамі ўласнай будучыні.

Калі клясыкаў запісваюць у «экстрэмісты». Як Маскве прадаюць беларускую гісторыю

На паседжаньні Рэспубліканскай рады ў гістарычнай палітыцы (на чале з кіраўніком адміністрацыі Лукашэнкі Дзьмітрыем Крутым) паставілі задачу ўзмацніць кантроль за гістарычнымі кнігамі, каб выключыць з ужытку «экстрэмісцкую» літаратуру.

«Мы нікога з краіны не выганялі, не выціскалі». Ці зацікаўлены Лукашэнка ў вяртаньні палітэмігрантаў?

Лукашэнку турбуюць маштабы ўцёкаў насельніцтва з краіны. Але ў тых умовах, калі трон аднаасобнай улады хістаецца, небясьпека для ўстойлівасьці ўласнага рэжыму яго непакоіць значна больш, чым зьніжэньне колькасьці падаткаплатнікаў.

Хоць бы Паліна выжыла

Вельмі важна, каб мы нарэшце суадносілі свае выказваньні пра палітзьняволеных з тым, як гэтыя словы могуць паўплываць на іх і іхных родных.

Больш, чым проста выбары. Ці варта асьцерагацца вяртаньня Трампа

Выбары прэзыдэнта ЗША, да якіх засталося ўсяго тры тыдні, гэта больш, чым проста выбары. Празь месяц сьвет стане прыкметна іншым, чым цяпер. Гэта датычыць і нашага рэгіёну Ўсходняй Эўропы.

Эміграцыя як наканаваньне. Пра што можна даведацца зь першай энцыкляпэдыі беларускіх помнікаў на Захадзе

«Кожны раз чалавецтва бліжэй да шчасьця на вышыню нашых магіл». Калісьці Ўладзімер Караткевіч у п’есе «Кастусь Каліноўскі» ўклаў гэтыя афарыстычныя словы ў вусны галоўнага героя.

«Калі палякі паспрабуюць адцяць захад Украіны і Беларусі...». Што стаіць за «польскімі» страхамі Лукашэнкі

Што замоўчвае Лукашэнка, калі раз за разам агучвае свае страхі пра пагрозу, якая нібыта ідзе з-за Бугу. І пры якіх абставінах такая пагроза можа стаць рэальнай — але не для беларускай дзяржавы, а для ягонага асабістага рэжыму.

Мінус восем тысяч настаўніц і настаўнікаў. Як рэжым зьнішчае нашу будучыню праз школу

Нядаўна мне сьніўся тыповы ўцякацкі сон — я ў Беларусі і ня ведаю, як буду адтуль выбірацца. Звычайна ў такіх снах я бачу родных, але на гэты раз я там чамусьці сустракалася са старой школьнай настаўніцай.

Двойчы рэпрэсаваныя. Чаго чакаць ад кампаніі «дэрэабілітацыі» ахвяраў сталінізму

Сьледам за пракуратурай у Беларусі, якая вядзе кампанію перасьледу нацыстаў зь нямецкага боку Другой сусьветнай і нават асудзіла аднаго, даўно памерлага сваёй сьмерцю дзесьці ў эміграцыі, за справу ўзяліся ў Расеі — больш маштабна і ўсебакова.

Запытайся ў Дубаўца. Пра «свой шлях» Беларусі, вайну ва Ўкраіне і «дэкалянізацыю» Расеі

25 гадоў на Радыё Свабода Сяргей Дубавец знаходзіць сэнсы беларускага жыцьця і адказвае на вашы пытаньні.

«Трыццаць першы год ня могуць знайсьці маіх грошай за мяжой». Як дыктатары хаваюць свае сапраўдныя багацьці

Дыктатарам, перакананым у сваёй пажыцьцёвай уладзе, няма патрэбы хаваць уласныя багацьці ў выглядзе замежных банкаўскіх рахункаў ці складзеных недзе ў бункерах залатых зьліткаў. Па-сапраўднаму іх цікавяць каштоўнасьці зусім іншага кшталту.

Гэта як біць безабароннага. Пра чалавечы фактар у апазыцыі і ўладзе

На першы погляд, ня самае дарэчнае сёньня пытаньне — «Ці палітык Марыя Калесьнікава?» — выклікала ўсплёск эмоцыяў у сеціве ды прымусіла пільней угледзецца ў беларускую сытуацыю як дома, так і за мяжой; як ва ўладзе, так і ў апазыцыі.

Колькі каштуе ў Беларусі інфармацыя і яе адсутнасьць

Лісты палітзьняволеным даходзяць рэдка, некаторыя людзі ў турмах застаюцца ў поўнай інфармацыйнай ізаляцыі. Сёньня, 28 верасьня, UNESCO адзначае Міжнародны дзень усеагульнага доступу да інфармацыі, і ў Беларусі ў гэтага дня сваё адценьне.

Ляндскнэхты пуцінскай вайны. Пра тое, як грошы і страх здольныя зьмяніць непрывабнае аблічча агрэсіўнай палітыкі

Добра аплочаныя найміты, а таксама рэжым палітычных рэпрэсій і агрэсіўная прапаганда – пуцінскі рэцэпт ад антываенных пратэстаў і настрояў, які значна паўплываў на ўспрыманьне цяперашняй вайны ў расейскім грамадзтве.

«Мусім у цеснай клетцы біцца». Як «Дзеяслоў» ператварыўся ў «Апостраф»

Зьнікненьне грунтоўнага літаратурнага часопіса «Дзеяслоў» напярэдадні ягонага 22-годзьдзя (першы нумар выйшаў 24 верасьня 2002 году) стала вынікам афіцыйнага курсу на зьнішчэньне грамадзянскай супольнасьці ў краіне.

Як зрабіць беларусак шчасьлівымі. Адказ для Качанавай

​​​​​​​Лукашэнка заўжды ганарыўся і хваліўся тым, што ў Беларусі няма вайны, але пры гэтым стварыў такія ўмовы, што людзям унутры краіны даводзіцца выжываць гэтак жа сама, як украінкам і ўкраінцам на часова акупаваных Расеяй тэрыторыях.

«З іншадумствам мы не змагаемся». Што павінна здарыцца, каб журналістаў у Беларусі перасталі лічыць экстрэмістамі

Санкцыянуючы ў 2021 годзе «зачыстку» незалежных СМІ, Лукашэнка абяцаў, што іншадумства і разнастайнасьць меркаваньняў у Беларусі захаваюцца. Што ж адбылося насамрэч?

Як мы сталі «невероятными». Што адбываецца зь беларускай самаацэнкай

«Беларусы! Вы невероятные!» — вокліч, які зьявіўся ў пачатку выбарчай кампаніі 2020 году і стаў яе ключавым матывам, галоўнай «музычнай тэмай», ператварыўшы пратэст супраць фальсыфікацыяў у масавы карнавал чалавечага адзінства. Сёньня гэты вокліч успрымаецца інакш, чым чатыры гады таму.

Для каго небясьпечная Марыя Калесьнікава

Калесьнікавай баіцца рэжым, Калесьнікавай баяцца дэмакратычныя сілы — абедзьве пазыцыі мне цяпер цяжка ацаніць інакш, як звычайнае трызьненьне. Перш чым казаць нешта такое, узгадайце, калі ласка, што на вуліцы 2024 год.

«Вечных межаў не бывае, але...» Чым скончацца для Пуціна ягоныя тэрытарыяльныя заваёвы ва Ўкраіне

Імкненьне «падправіць» дзяржаўныя межы, перакроіць іх на свой капыл, «аднавіць гістарычную справядлівасьць», «вызваліць» суайчыньнікаў, якія «стогнуць пад іншаземным панаваньнем» — самы кароткі шлях да вайны.

Антыгерой і ягоны цень. Што робіць Лукашэнку падобным да графа Мураўёва

Ва ўласна беларускай традыцыі галоўным нацыянальным героем прынята называць Кастуся Каліноўскага — першага беларускага палітыка новага часу, аўтара канцэпцыі мадэрнай беларускай нацыі.

Вяртаньне ў несвабоду. Калі Лукашэнка спыніць палітычныя рэпрэсіі

Лукашэнка спрабуе зрушыць кола гісторыі так, каб вярнуць грамадзтва назад — у зразумелае, камфортнае і асабіста для яго блізкае мінулае, калі на выбары ішлі не дзеля таго, каб мяняць уладу, а каб засьведчыць поўную паслухмянасьць і пакору.

У чаканьні Гедройця. Нататкі шматразовага ўдзельніка журы

Ізноў, як і кожны год, на пачатку восені ажывае цікавасьць публікі да прэміі Гедройця, галоўнай узнагароды ў беларускай літаратуры. Чарговы сэзон пачынаецца з публікацыі поўнага сьпісу кніг-прэтэндэнтак, на чарзе — доўгі і кароткі сьпісы і, нарэшце, абвяшчэньне пераможцы.

Выпрабаваньне для дэмакратыі. Што стаіць за перамогай радыкалаў у некаторых нямецкіх землях

Мы жывём у час, калі заходняя дэмакратыя праходзіць выпрабаваньне імунітэту. Каб імунітэт чалавечага арганізму ўзмацняўся, яму неабходна сутыкацца зь вірусамі, а дэмакратыі, каб станавіцца больш трывалай, трэба сутыкацца зь нязручнымі і нават небясьпечнымі палітыкамі.

Запытайся ў Дубаўца. Пра пазбаўленьне Ціханоўскай статусу нацыянальнай лідэркі, беларускі мэнталітэт і праўладных спартоўцаў

25 гадоў на Радыё Свабода Сяргей Дубавец знаходзіць сэнсы беларускага жыцьця і адказвае на вашы пытаньні.

Ня толькі пажыцьцёвая ўлада. Пра што задумваюцца дыктатары, калі ім спаўняецца 70

Да чаго імкнецца, чым заклапочаны, як уяўляе ўласную будучыню 70-гадовы дыктатар, які на працягу многіх гадоў утрымлівае ва ўласных руках аднаасобную ўладу, не зьбіраецца ёю ні з кім дзяліцца і не ўяўляе сябе на іншым месцы, акрамя як на вяршыні гэтай улады?

Курскія ўрокі для дыктатара. Чаму манэўры ля ўкраінскай мяжы небясьпечныя найперш для Лукашэнкі

У цяперашніх умовах, калі баявыя дзеяньні вядуцца на тэрыторыі Расеі, непасрэднага ўдзелу ў вайне з Украінай менскі рэжым павінен баяцца больш, чым сама Ўкраіна.

Зачараваны беларушчынай. На 150-я ўгодкі Аляксандра Ўласава, рэдактара, завадатара і жыцьцялюба

Аляксандар Уласаў — калярытны пэрсанаж беларускага адраджэньня. Ён быў эканамістам, палітыкам, асьветнікам, завадатарам беларускага школьніцтва, а найперш прыгадваецца як шматгадовы рэдактар дарэвалюцыйнай «Нашай Нівы».

Тэрмін замест дапамогі. Як караюць беларускіх падлеткаў

15-гадовую беларуску адправілі на два гады ў спэцвучэльню, бо яна абразіла міліцыянта. Я прачытала гэтую навіну некалькі разоў, бо нешта ўсё ж не дазваляла паверыць, што гэта праўда — дзіцяці даюць два гады аналягу дарослай «хіміі» за негвалтоўныя дзеяньні.

«На Захадзе хочуць, каб мы адзін аднаго зьнішчылі». Як Лукашэнка шукае вінаватых у вайне

«Ва ўсім вінаваты Захад», унівэрсальная формула савецкай прапаганды, зноў запатрабаваная ў постсавецкіх дыктатурах, якія разьвязалі і вядуць захопніцкую вайну.

Чужыя ў голым полі. Чаго бракуе новым эмігрантам зь Беларусі

Шматтысячная вымушаная эміграцыя беларускага грамадзкага актыву — гэта ня толькі траўма і праблемы абжываньня на новым месцы. Гэта яшчэ і вялікі патэнцыял у справе руху да пазытыўнах пераменаў у самой Беларусі.

Чаму ўладам пляваць на магчымае зьнікненьне «адзеньня для бедных»

Эўразьвяз забараніў вывозіць у Беларусь ужываную вопратку, а Беллегпрам і рады — ён з канкурэнцыяй у выглядзе сэкандаў змагаўся даўно і нарэшце атрымаў, што хацеў. А тое, што шмат хто дзякуючы сэкандам літаральна выжывае, прадказальна не хвалюе ні Беллегпрам, ні чыноўнікаў у Беларусі.

Беларускія рэзэрвы Пуціна. Ці абыдуцца пад Курскам бяз войскаў Лукашэнкі?

Яшчэ нядаўна Лукашэнка пагражаў, што кожнаму, хто ўчыніць замах хоць на пядзю тэрыторыі Саюзнай дзяржавы, «мала не падасца». Сёньня ўкраінская армія займае ўжо каля тысячы квадратных кілямэтраў расейскіх земляў. Што з рэалізацыяй пагрозаў?

Пратэст? Паўстаньне? Рэвалюцыя? Што адбылося ў 2020-м?

16 жніўня 2020 году адбыўся самы масавы мірны марш за ўсю гісторыю Беларусі. Падзея ахапіла ўсе гарады, мястэчкі і нават некаторыя вёскі.

Спачатку маўчаньне, потым — бурная рэакцыя. Хто прымусіў Лукашэнку мітусіцца

Цягам трох дзён, падчас якіх разгортвалася вайсковая апэрацыя ўкраінскіх узброеных сілаў у Курскай вобласьці Расеі, улады Беларусі маўчалі. Не было афіцыйных заяваў. Дзяржаўныя мэдыя толькі трансьлявалі расейскі афіцыёз. Маўчаў і Аляксандар Лукашэнка. Але пасьля працяглай паўзы гучна адрэагаваў.

Цана няспраўджаных ілюзій. Хто нясе адказнасьць за паразу 2020 году

Пытаньне віны і адказнасьці за паразу 2020 году многім падаецца нясвоечасовым і недарэчным. Але, не асэнсаваўшы яго, беларусы асуджаныя на паўтарэньне драмы, якой магло ня быць.

Урокі апошніх чатырох гадоў: жаночыя тэмы трэба вяртаць у парадак дня

Сучасная, прывабная, свая. Дзьве мовы ў Беларусі зьмяняюць свае ролі

Беларусы гавораць збольшага па-расейску. Але ці робіць гэта іх шчасьлівымі.

Крытыкаваць, але не зьнішчаць. Чаму варта абараняць Ціханоўскую

Чатыры гады таму ў Беларусі разгортваліся важныя палітычныя падзеі, у якіх адну з ключавых роляў выконвала Сьвятлана Ціханоўская. Наколькі абгрунтаваная крытыка, якая цяпер усё часьцей гучыць на яе адрас?

Без пазытыву. Чаму за 30 гадоў Лукашэнка так і ня здолеў прыдумаць дзяржаўную ідэалёгію

Ад самага пачатку свайго прэзыдэнцтва Лукашэнка шукае ідэалёгію. У выніку праз трыццаць гадоў у краіне працуюць тысячы штатных ідэолягаў, ладзіцца мноства «ідэалягічных мерапрыемстваў», пішуцца цэлыя тамы тэкстаў на тэму ідэалёгіі, а ідэалёгіі як не было, так і няма. Чаму?

Запытайся ў Дубаўца. Пра нацыяналізм, прэзыдэнцкія выбары 1994 году і расейскую літаратуру

25 гадоў на Радыё Свабода Сяргей Дубавец знаходзіць сэнсы беларускага жыцьця і адказвае на вашы пытаньні.

Прыніжаныя і адрынутыя. Алімпіяда, якая паказала сапраўднае стаўленьне сьвету да дыктатур Лукашэнкі і Пуціна

Чаму Алімпійскія гульні 2024 году сталі балючым ударам па самалюбстве двух дыктатараў.