Нобэлеўская лекцыя Натальлі Пінчук ад імя яе зьняволенага мужа Алеся Бяляцкага магла б прагучаць (а часам здавалася, што і прагучала) адна, бязь лекцыяў Мэмарыялу і Ўкраінцаў.
У 1980-я мы сьпявалі. У «Майстроўні» і «Талацэ», у вандроўках па Беларусі, на археалягічных раскопках — словам, паўсюль, дзе зьбіралася грамада беларускай моладзі, сьпявалі народныя песьні. Была ў тых вандроўках свая песьня і ў Алеся Бяляцкага.
Як Лукашэнка помсьціць сваім палітычным ворагам і як гэта рабілі да яго ягоныя ідэйныя папярэднікі ў не такой далёкай савецкай гісторыі?
Апошнім часам Лукашэнка выконвае функцыі прэсавага сакратара Ўладзіміра Пуціна значна лепш за Дзьмітрыя Пяскова.
Дыктатары таксама людзі. Ніхто зь іх не пазбаўлены імкненьня быць лепшым за іншых. (За іншых дыктатараў, маю на ўвазе).
У гадавіну распаду СССР Сьвятлана Ціханоўская сустракаецца ў Гданьску, калысцы «Салідарнасьці», зь яе былым лідэрам Лехам Валэнсам, а жонка Алеся Бяляцкага Натальля Пінчук знаходзіцца ў Осла, каб выступіць з Нобэлеўскай лекцыяй. Складана знайсьці больш сымбалічныя намёкі для аптымістычных прагнозаў.
У Беларусі адбываюцца працэсы, якія ў незалежных мэдыя атрымалі назву «прыхаваная мабілізацыя». Яны найперш тычацца сыстэмы ўліку вайсковаабавязаных грамадзян. Іх выклікаюць па позвах у вайсковыя камісарыяты, адбываецца праверка зьвестак, удакладняюцца адрасы, тэлефоны і інш.
Днямі чытаю ў аднаго расейскага (раней маскоўскага, а цяпер ці то стамбульскага, ці то бэрлінскага) публіцыста пра вайну Расеі з Украінай. Абурэньне злачынствамі расейскіх войскаў, зьнішчальныя ацэнкі Крамля, цьвярозы аналіз пэрспэктыў «ваеннай апэрацыі»...
У Беларусі апошнія два гады заканадаўчыя зьмены маюць галоўным чынам адзін кірунак. І калі ўлады абвяшчаюць пра нейкія навацыі ў заканадаўстве, то можна загадзя беспамылкова зрабіць выснову, што гаворка ідзе пра ўзмацненьне барацьбы з палітычнымі апанэнтамі.
Калі ў 1996 годзе Алесь Бяляцкі ў музэі Максіма Багдановіча, дырэктарам якога ён быў, пачаў ствараць праваабарончую арганізацыю «Вясна», многія яго не зразумелі. Магчыма, нехта не разумее і сёньня.
Вызваленьне палітвязьняў магчымае толькі пры ўмове зьмены палітычнага трэнду ў Беларусі, курсу на пэўную лібэралізацыю, што прадугледжвае спыненьне рэпрэсій, а не проста вызваленьне палітзьняволеных. Але ці магчыма гэта ў сёньняшняй сытуацыі?
Звышнізкі міжнародны прэстыж лукашэнкаўскай Беларусі адштурхоўвае беларускамоўных жыхароў суседніх з Рэспублікай Беларусь рэгіёнаў ад Беларусі і беларушчыны.
Дзяржаве бывае вельмі зручна карыстацца неабыякавасьцю шараговых людзей і ігнараваць праблемы, бо валянтэркі і валянтэры ўсё вырашаць самі. Так можна адмаўляць у сучасных мэдыкамэнтах дзецям з рэдкімі генэтычнымі захворваньнямі і не прымаць закон аб супрацьдзеяньні хатняму гвалту.
Вітаўт Кіпель быў патомным менчуком і ў сілу сваёй інтэлектуальнай моцы заўсёды разумеў і ніколі не сумняваўся ў патрэбе і важнасьці аднаўленьня Старога гораду ў Менску.
Днямі абнародавалі дадзеныя апытаньня гараджанаў Беларусі, праведзенага ў жніўні-верасьні сацыёлягам Філіпам Біканавым. На пытаньне аб падтрымцы аднаго з бакоў у расейска-ўкраінскай вайне 41% рэспандэнтаў адмаўляліся займаць які б то ні быў бок, 39% выказвалі падтрымку Расеі і 20% — Украіне.
Начны званок ад Юркі Кіпеля: «Тата памёр»... Два горкія словы, за якімі схаваны глыбокі сэнс: адыходзіць цэлая эпоха. Адышоў сапраўдны волат беларушчыны, чалавек, які ўсё жыцьцё ствараў і ўмацоўваў беларускую прастору.
У лістападзе выйшла двумоўнае выданьне апошняга раману Сакрата Яновіча (1936–2013), беларускага пісьменьніка ў Польшчы. На польскую мову раман пераклаў ягоны сын, Яраслаў Яновіч, зьмяніўшы арыгінальны загаловак твору з выданьня 2008 году — «Хатняе стагодзьдзе» — на «Стагодзьдзе дуралобаў».
У сваіх публічных выступах і інтэрвію Лукашэнка ўсё часьцей разважае пра будучую адстаўку. А дакладней, пра тое, чаму ў цяперашні момант яна немагчымая, але ў будучыні ён «у любы момант гатовы».
Раптоўная сьмерць Уладзімера Макея спарадзіла шэраг кансьпіралягічных вэрсіяў пра магчымыя злавесныя намеры Масквы што да Лукашэнкі. Маўляў, гэта «чорная метка» беларускаму ўладару. Наколькі абгрунтаваныя такія здагадкі?
Сьмерць міністра замежных справаў Уладзімера Макея выклікала гарачыя спрэчкі аб тым, як варта ацэньваць жыцьцёвы шлях нябожчыка, яго ролю ў найноўшай гісторыі Беларусі. Насамрэч гэта спрэчка не пра Макея і нават не пра мінулае. А пра будучыню.
Тэма раптоўнай сьмерці міністра замежных справаў Беларусі Ўладзімера Макея ў камэнтарах палітычных аналітыкаў Беларусі, Украіны і Расеі зрабілася адной з галоўных. Адбылося гэта падчас маштабнага пашырэньня і абмеркаваньня «ўкідаў» пра магчымую падрыхтоўку Масквой адхіленьня Лукашэнкі ад улады.
Няма і не было ніякай самастойнай «палітыкі Макея». Няма ніякай самастойнай палітыкі ў афіцыянта, які дастаўляе прыгатаваную кухарам страву.
Імкненьне некаторых людзей «ачалавечыць» Макея — цалкам нармальнае ў адносінах да нябожчыка. Пагатоў сам Макей некалі імкнуўся ачалавечыць свой вобраз, чым займеў сабе шмат сяброў у Эўропе і сьвеце — там, дзе чалавечнасьць цэніцца.
Самотная постаць пажылога чалавека, які цяжкім крокам ступае па абсалютна пустой плошчы ля Дому афіцэраў. З прычыны выхаду яго на вуліцу перакрытыя ўсе кварталы ў цэнтры Менску.
Беларуская палітычная сыстэма даволі спэцыфічна рэагуе на нестандартную падзею, якой стала раптоўная сьмерць высокага чыноўніка ва ўмовах пэрсаналісцкага палітычнага рэжыму. Чаму першай рэакцыяй рэжыму на сьмерць міністра Макея стала маўчаньне?
Уладзімер Макей, які раптоўна памёр на 65 годзе жыцьця, кіраваў МЗС больш за 10 гадоў — даўжэй за любога з 6 папярэднікаў за ўвесь час незалежнасьці Беларусі. Хто прыйдзе на вакантнае месца?
Ва ўзросьце 64 гадоў памёр міністар замежных спраў Рэспублікі Беларусь Уладзімер Макей.
«Што будзе пасьля мяне? На каго пакінуць краіну?» Лукашэнка далёка ня першы дыктатар, перад якім паўстаюць такія пытаньні.
Шмат дзе ў сьвеце сёньня, 25 лістапада, кажуць пра тое, як важна перадухіляць гвалт над жанчынамі. У Беларусі ж гэтага амаль не чуваць, і не таму, што ўсё добра. Проста гвалт – у тым ліку і гендэрна абумоўлены – даўно стаў часткаю дзяржаўнай ідэалёгіі.
У пазыцыі афіцыйнага Менску адносна АДКБ ёсьць прыкметныя супярэчнасьці. І з часам яны ўсё больш выяўляюцца.
Прэм’ер-міністар Беларусі Раман Галоўчанка ладзіць трохдзённы візыт у Іран, Сырыю, Расею. Геаграфія візыту вельмі паказальная. Гэта краіны-ізгоі, якія цяпер пад міжнароднымі санкцыямі.
Беларусы маюць сваю мову. Гэта факт. І толькі ад беларусаў залежыць лёс іхнае мовы.
Цягам 13 хвілінаў дэпутат і гісторык Ігар Марзалюк даводзіў аўдыторыі тэлеканалу СТВ, што герб «Пагоня» — старадаўні беларускі сымбаль, які «мы шануем». Летась на тым самым канале ён называў яго «сымбалем беларускіх нацыстаў-калябарантаў».
21 лістапада Лукашэнка чарговы раз выкрыў падступную змову ворагаў Беларусі і Расеі. Падчас сустрэчы з кіраўніком Удмуртыі Аляксандрам Брачалавым ён падрабязна пракамэнтаваў гісторыю з ракетай, якая заляцела на тэрыторыю Польшчы. І адразу выявіў, чые гэта падкопы.
Як Лукашэнка паспрабуе захаваць сваю дыктатуру ва ўмовах, калі ў Расеі будуць адбывацца кардынальныя зьмены? Што чакае беларусаў пасьля вайны?
Масавы тэрор, які нарастае ў Беларусі, таму і нарастае, што ён — сыстэмны. Хапіла б найменшага збою ў гэтай сыстэме, як тэрор адразу б спыніўся, бо ад аднаго збою спрошчаная да «лысай рызіны» сыстэма можа рухнуць.
І ўлада, і апазыцыя маюць немалыя грамадзкія рэсурсы падтрымкі на выпадак сытуацыі, калі цікавасьць да палітыкі ў грамадзтве ізноў рэзка падвысіцца, «стомленыя» — «адпачнуць», а тыя, хто «заснуў» — «прачнуцца».
Аляксандар Лукашэнка падчас нарады аб пэрспэктывах разьвіцьця Парку высокіх тэхналёгій (ПВТ) выказаў вялікае незадавальненьне паводзінамі айцішнікаў падчас бурлівых падзей 2020 году. Паводле яго, супрацоўнікі ПВТ выступілі рухаючай сілай пратэстаў. Але ці магло быць па-іншаму?
Беларускі спорт трапляе ўва ўсё большую ізаляцыю. Спартовыя функцыянэры яшчэ спрабуюць рабіць выгляд, што іх гэта ня тычыцца. Маўляў, ня вельмі й хацелі; сусьветны спорт страціць больш ад няўдзелу беларусаў; у сумесных спаборніцтвах з Расеяй магчымае рэальнае разьвіцьцё.
Законы палітыкі такія — калі ёсьць запыт на абвастрэньне, то любая дробязь і нават правакацыя робяцца падставай для самых жорсткіх крокаў. Калі ж такога запыту няма, то інцыдэнты і правакацыі застаюцца незаўважанымі альбо хутка нэўтралізуюцца.
Украіна вярнула кантроль над Херсонам. Палітычны аглядальнік Свабоды Валер Карбалевіч разважае, што гэта азначае для Расеі, як гэта паўплывае на ход вайны і ці можна параўноўваць сытуацыю ў Херсоне і ў Беларусі.
На цяперашнім этапе эвалюцыі рэжыму Лукашэнкі палітычны тэрор — неабходны элемэнт існаваньня дыктатуры. І гэта працуе ўжо ў аўтаматычным рэжыме. Дзейнічае інстынкт самазахаваньня, умоўны рэфлекс, які падсілкоўваецца страхам паўтарэньня падзеяў 2020 году.
Падлеткаў ад школы вадзілі ў калёнію... Беларуская школа даўно ператварылася ў канвэер для вырабу ідэалягічна правільных элемэнтаў. Важна памятаць, што гэта — ненармальна.
Пасьля выгнаньня зь Беларусі McDonaldʼsа нехта напісаў («ну і добра») пра шкоднасьць фастфуду, нехта («ну і добра») пра неэкалягічнасьць гэтых рэстаранаў.
Якая будучыня чакае дыктатуру Лукашэнкі ў выпадку перамогі Ўкраіны?
Лукашэнка паабяцаў, што праз 10-15 гадоў у Беларусі не застанецца вёсак — будуць толькі аграгарадкі. Што гэта азначае і да чаго можа прывесьці?
2020 год спарадзіў ня толькі палітычны крызіс, але і крызіс ідэалёгіі лукашэнкаўскага рэжыму. Які працягваецца і цяпер.
«Мак» яшчэ вернецца ў Беларусь. Вернецца і сымбаль, і тое, што ён сымбалізуе.
Які літаратурны твор лепш за ўсё тлумачыць Расею? Расейскі пісьменьнік Барыс Акунін пасьміхнуўся з гэтага апытаньня «Настоящей России».
Пісаць успаміны пра Алеся Бяляцкага рана ды й не да месца. Чалавек у росквіце гадоў, на піку міжнароднага прызнаньня і зь яснаю пэрспэктываю плённай і актыўнай дзейнасьці ў вольнай Беларусі, дарма што пакуль у турме.
Загрузіць яшчэ
