Свабода Premium (часопіс)

30 сакавіка 1918 году — Дзень дзяржаўнасьці беларускае мовы

Айцы-заснавальнікі БНР абвясьцілі беларускую мову дзяржаўнаю празь пяць дзён пасьля эпахальнага 25 Сакавіка 1918 году.

Сьлёзы шчасьця, бясплатнае піва і паўкабана. Як у Беларусі сустракалі Напалеона

У новых падручніках гісторыі Беларусі для старэйшых клясаў вайну Францыі і Расейскай імпэрыі 1812 году называюць «айчыннаю». Аднак архіўныя матэрыялы таго часу пра сустрэчу Напалеона ў былым ВКЛ разьбіваюць гэтае ўяўленьне ўшчэнт.

Мяккі знак тарашкевіцы як сымбаль жорсткай трагедыі Тарашкевіча

20 студзеня 1892 году нарадзіўся Браніслаў Тарашкевіч, беларускі мовазнаўца і адзін зь лідэраў незалежніцкага руху. Лёс яго трагічны, як і доля яго галоўнага твору — першых агульнапрызнаных граматыкі і правапісу беларускае літаратурнае мовы.

Фара Вітаўта. Дзевяць пытаньняў і адказаў пра найстарэйшы храм Горадні, узарваны саветамі 60 год таму

Ужо 60 гадоў гарадзенцы штогод узгадваюць тую лістападаўскую ноч, калі найстарэйшы касьцёл гораду ўзьняўся ў неба, а потым рынуў долу. У гадавіну падрыву Фары Вітаўта Свабода адказвае на дзевяць простых пытаньняў пра тую падзею.

Французы маюць слова „bérézina!“ А што ў беларускай мове ёсьць францускага?

Мы Бастылію ня бралі, затое ўзялі ў беларускую мову нямала францускіх словаў — ад ботаў і гарматы пачынаючы. А вось словы пранцы, фрэнч, імя Францішак і прозьвішча Машэраў не францускага паходжаньня.

На якой мове ставім помнікі нашым продкам? ВІДЭА

На беларускіх могілках мала помнікаў па-беларуску. Але гэта не павінна быць нормаю. У нас нэкропалі традыцыйна былі шматмоўныя. І калі на іх зусім ня будзе беларускай мовы, нашчадкі падумаюць, што і Беларусі ў наш час не было. ВІДЭА з Вайсковых могілак у Менску.

«Я не баюся». Што сказала ў вялікім інтэрвію Свабодзе ў жніўні Марыя Калесьнікава, у якой сёньня дзень народзінаў за кратамі

БЭ-ЭН-ЭР. Вымаўляйма (і перакладайма на іншыя мовы) правільна

Беларуская Народная Рэспубліка — БЭ-ЭН-ЭР. А на заходніх мовах прыметнік „народная“ найлепш перадаваць як „дэмакратычная“. Прынамсі ня будзе сугучнасьці з „ДНР-ЛНР“.

11 жанчын у беларускай гісторыі. Ці пазнаеце вы іх усіх? ТЭСТ

Праверце свае веды пра выбітных і знакамітых жанчын Беларусі.

Калі сілавікі пераходзяць на іншы бок. Пагутарылі з дасьледчыкам, які аналізаваў пратэсты за 200 гадоў

«Найменш пасьпяховымі былі цалкам гвалтоўныя ўзброеныя канфлікты. Другімі былі цалкам негвалтоўныя пратэсты. А найбольш пасьпяховымі былі негвалтоўныя, зьмяшаныя зь няўзброеным гвалтам».

«З усіх краінаў былога СССР Байдэн можа найбольш паўплываць на Беларусь», — намесьніца дырэктара Цэнтру Эўразіі

Мэлінда Гэрынг, намесьніца дырэктара Цэнтру Эўразіі ў амэрыканскай аналітычнай установе «Атлянтычная рада» (Atlantic Council), тлумачыць, чаму Беларусь будзе ў сьпісе замежнапалітычных прыярытэтаў новай адміністрацыі ЗША.

Што вы ведаеце пра яўрэяў Беларусі і Менскае гета? ТЭСТ

27 студзеня — дзень вызваленьня канцлягера Аўшвіц — адзначаецца як Дзень памяці ахвяраў Галакосту. Ці шмат вы ведаеце пра гісторыю яўрэяў у Беларусі, Галакост і Менскае гета? Адкажыце на пытаньні тэсту.

​​​​​​​«Гэта быў адзін з наймацнейшых удараў, калі мы пасьмелі „адкрыць рот“». Герасіменя пра Лукашэнку і «здраду» спартоўцаў

Старшыня Беларускага фонду спартовай салідарнасьці, алімпійская чэмпіёнка, плыўчыха Аляксандра Герасіменя — пра дзейнасьць фонду, дапамогу спартоўцам, жыцьцё без басэйну і магчымыя выступы беларускіх спартоўцаў на Алімпіядзе пад белым сьцягам.

​​​​​​​«Новая хваля незадаволенасьці прывядзе да яшчэ больш маштабных пратэставых акцыяў», — расейскі палітык Уладзімер Мілоў

Расейскі апазыцыйны палітык і блогер Уладзімер Мілоў — пра памылкі Лукашэнкі і Пуціна, навагоднія звароты Ціханоўскай і Навальнага, урокі беларускай мірнай рэвалюцыі для дэмакратычнай апазыцыі Расеі, новы тып дыктатуры і санкцыі, якія могуць дапамагчы.

​​​​​​​«Камісар паліцыі Бэрліна папярэдзіла, што рыхтуецца маё забойства» — Алкаеў пра пляны Лукашэнкі і КДБ

Былы начальнік СІЗА № 1 Алег Алкаеў, аўтар кнігі «Расстрэльная каманда», расказаў Свабодзе пра тое, што ў 2012 годзе паліцыя Бэрліна атрымала інфармацыю аб плянах ліквідаваць яго і прапанавала ахову.

«Ціханоўская павінна вярнуцца». Андрэй Курэйчык — пра герояў пратэстаў

Сябра Каардынацыйнай рады, драматург і рэжысэр Андрэй Курэйчык расказвае пра сваю п’есу «Пакрыўджаныя. Беларусь(сія)», больш за 100 чытаньняў і пастановак якой прайшло ў 25 краінах сьвету на 20 мовах.

«Перамены прыйдуць нашмат хутчэй, чым мы іх чакаем». Вольга Карач — пра сыход Лукашэнкі

Палітык, кіраўніца міжнароднага цэнтру грамадзянскіх ініцыятываў «Наш дом» Вольга Карач — пра галоўныя пазытыўныя і нэгатыўныя вынікі 2020 году, старую і новую апазыцыю, а таксама пра беларускія пэрспэктывы ў 2021 годзе.

Удзельніцы жаночых маршаў, Ціханоўская, Багінская... Выбралі жанчын 2020 году

Усе ўдзельніцы жаночых маршаў — жанчыны 2020 году. Такі вынік галасаваньня ў свабодаўскай суполцы ў фэйсбуку «Толькі жанчыны». Першае месца з 30 намінацый атрымалі жанчыны, якія выходзілі на жаночыя акцыі пратэсту са жніўня па сьнежань 2020 году.

Каліноўскі і палітычнае нараджэньне Беларусі

Азначэньне «герой» — неадпаведнае постаці Кастуся Каліноўскага, яно недакладна вызначае ролю гэтага чалавека ў беларускай гісторыі. Герояў беларусы маюць шмат, а Каліноўскі ў нас адзін. І вось чаму.

Мільёны беларусаў уступілі ў «Талаку». І гэта назаўсёды

Драматычныя лета і восень 2020 году ня толькі трагічны час для беларусаў, але і шчасьлівы. Нацыянальная эвалюцыя не спыняецца ні на дзень. Мы сьведкі велізарнага гістарычнага скачка беларускага народу. Тыдзень ідзе за год, месяц — за дзесяцігодзьдзе.

Прадстаўнік фонду Маршала пра Лукашэнку, ваеннае становішча і ролю Расеі

На пытаньні Радыё Свабода адказаў Ёрг Форбрыг, дырэктар па Цэнтральнай і Ўсходняй Эўропе нямецкага фонду Маршала.

Як паранены сілавікамі беларус лечыцца ў Чэхіі. ВІДЭА

Менскага кіроўцу Аляксандра Садоўскага паранілі падчас пратэстаў у дзень прэзыдэнцкіх выбараў 9 жніўня 2020 году. У Беларусі яму зрабілі чатыры апэрацыі, выняўшы зь цела дзьве гумовыя кулі. Цяпер Аляксандар лечыцца ў Чэхіі.

Як дзьве беларускі дапамаглі вывезьці лячыцца ў Чэхію каля 40 параненых

«Адной зь першых прыехала маладая дзяўчына з мноствам ранаў па ўсім целе ад шумавой гранаты... Немалады ўжо доктар ледзь не расплакаўся, калі яе ўбачыў. Мэдсястра хацела сысьці, а ён яе спыніў і сказаў: „Не, даражэнькая, глядзіце, што можа здарыцца, калі людзі тут перастануць хадзіць на выбары“».

Надышоў час пісаць слова «Беларус» зь вялікай літары

Пасьля падзеяў апошніх трох дзён у Беларусі і новай хвалі гвалту супраць беларускага народу з боку сілавых структур, дрэнна сьпіцца.

Латушка: Калі Ціханоўская абвесьціць сябе прэзыдэнтам, мы павінны яе падтрымаць

На пытаньні Радыё Свабода адказаў сябра прэзыдыюму Каардынацыйнай рады, былы міністар культуры, пасол і дырэктар Купалаўскага тэатру Павал Латушка.

Вялікае Беларускае Нацыянальнае Паўстаньне

Незалежна ад таго, чым скончыцца ў Беларусі цяперашняе процістаяньне народу з уладай і яе сілавымі структурамі, для мяне асабіста ў гэтую выбарчую кампанію ўжо ўсё адбылося. Я ўбачыў тое, пра што марыў і што стараўся наблізіць сваёй працай апошнія 35 гадоў.

Стараючыся захаваць Беларусь, Расея імкліва губляе беларускі народ

Бачачы каля сябе толькі «Белоруссию», якую трэба любой цаной утрымаць, далучыць, і не зьвяртаючы ўвагі на беларусаў, іх патрэбы і жаданьні, Расея рызыкуе назаўсёды страціць беларускі народ, ягоныя сымпатыі і дружбу.

Бацька ў кожнага свой

Палітычныя тэхнолягі, якія запусьцілі ў нашу візуальную прастору спокліч #ябатька, не арыентуюцца ані ў беларускім моўным полі, ані ў мэнтальнасьці.

Расейскі пісьменьнік Дзьмітрый Быкаў: баюся, у Беларусі могуць зладзіць якую-небудзь ДНР

Расейкі пісьменьнік Дзьмітрый Быкаў у інтэрвію беларускай Свабодзе падзяліўся сваімі асьцярогамі наконт магчымага ўмяшаньня Расеі ў сытуацыю ў Беларусі і паразважаў пра палітычнае і культурнае значэньне беларускага супраціву дыктатуры.

Няўжо вы гатовы забіць сваю маці?

Пяты дзень мы жывем, нібы ў вусьцішным крывавым сьне.

Каля БелАЗу людзі патрабавалі ад старшыні гарвыканкаму правесьці новыя выбары

Аб 11 гадзіне каля прахадной заводаўпраўленьня сабраліся работнікі і жыхары Жодзіна — каля 300 чалавек. Да іх выйшаў старшыня Жодзінскага гарвыканкаму Дзьмітры Заблоцкі

«Дзяржаўны апарат Лукашэнку ненавідзіць», — былы чыноўнік Адміністрацыі прэзыдэнта

Былы кіраўнік Галоўнага дзяржаўна-прававога ўпраўленьня Адміністрацыі прэзыдэнта Аляксандар Пласкавіцкі не чакаў, што беларускі народ будзе здольны настолькі хутка і энэргічна ўскіпець.

Зьнікалі, траплялі за краты, зьяжджалі з краіны. Што стала зь бізнэсоўцамі, якія выступілі супраць Лукашэнкі

За 26 гадоў кіраваньня Аляксандра Лукашэнкі некаторыя прадстаўнікі сярэдняга і буйнога бізнэсу адкрыта выступалі супраць яго і сыходзілі ў апазыцыю. Свабода прыгадала, як гэта было і што зь імі стала.

«Магу стаць пэрсонай нон-грата ў сваёй прафэсіі». Як папулярны ў Беларусі вядоўца пачаў весьці мітынгі апазыцыі

Віталь Воднеў — папулярны ў Беларусі вядоўца. Ягоная праца — гэта карпаратывы, сьвяты, канцэрты, праграмы на радыё і тэлевізіі. Зь ім пагутарыла карэспандэнтка каналу «Настоящее время» Ірына Рамалійская.

«Гэта сутычка Давіда з Галіятам», — польскі палітоляг пра беларускія выбары

Ян Максімюк гутарыць аб прэзыдэнцкіх выбарах у Беларусі з палітолягам Адамам Бальцэрам, праграмным дырэктарам Калегіюму Ўсходняй Эўропы ва Ўроцлаве.

Марыя Калесьнікава пра мову, гвалт, шопінг утрох і парады Алексіевіч

Марыя Калесьнікава, прадстаўніца аб’яднанага штабу альтэрнатыўнай кандыдаткі Сьвятланы Ціханоўскай, — пра сямʼю, беларускую мову, фэмінізм, парады Сьвятланы Алексіевіч, сумесны шопінг, як ствараліся галоўныя лёзунгі кампаніі і чым рызыкуюць усе яе ўдзельнікі.

«Глядзець на лукашэнкаўскую Беларусь невыносна цяжка». Сілавікі і пратэстоўцы ў жывапісных гісторыях Ігара Рымашэўскага

«Можна застрашваць выкраданьнямі, даймаць штрафамі. А што далей? Гэта тупік. Нават у беларусаў цярпеньне не бясконцае». Мастак Ігар Рымашэўскі пра сур’ёзныя рэчы ў «наіўным» жывапісе.

Па-беларуску наадварот: бясьпечныя паводзіны — не „беспечное поведение“. Важна ня толькі пры пандэміі

Нават у роднасных мовах бываюць амаль аднолькавыя словы з процілеглым значэньнем. Хто на дарозе, мусіць ведаць: менавіта бясьпечная язда, а не „беспечная езда“, — наш нацыянальны брэнд.

«Прыбярыце Ціханоўскага і пастаўце любога, будзе тое самае». 15 цытатаў арыштаванага паліттэхноляга Шклярава

У сераду ў Гомлі затрымалі паліттэхноляга Віталя Шклярава. На тэлеканале АНТ заявілі, што ён здолеў мабілізаваць вакол Сяргея Ціханоўскага пратэставы электарат.

«Мы ўсе за Сьвету, яна добрая дзеўка». Рэпартаж зь Мікашэвічаў, радзімы Сьвятланы Ціханоўскай

Суседзі сям’і кандыдаткі ў прэзыдэнты расказалі Свабодзе, якой Ціханоўская была ў дзяцінстве і што яны думаюць пра яе магчымае прэзыдэнцтва.

Песьні сувэрэнітэту. Што сьпявалі беларусы 30 гадоў таму

Калі «Песьняры» сьпявалі пра Курапаты, а ў СССР выдавалі песьню «Калі імпэрыя зьнікне».

«Улады падсоўваюць „майдан“, каб зьняць зь сябе адказнасьць». Акторка Сьвятлана Цімохіна пра беларускія выбары

«Лукашэнка ўвесь час палохае — „майдан, майдан, майдан“. Ніхто іншы „майдану“ ня хоча». Вядучая акторка лялечнага тэатру выказваецца пра нялялечныя баталіі.

«Мне дастаткова пяці гадоў, і менчукі б не пазналі горад», — рэстаратар Пракопʼеў пра сваю палітычную амбіцыю

Пракопʼеў расказвае, як высокі чыноўнік разбураў ягоны бізнэс, тлумачыць, чаму хоча стаць мэрам Менску і як ён паспрабуе зьяднаць пратэстны рух.

«Хачу быць са сваім народам» — былая вядучая Пытлева пра два лягеры і пра норавы на БТ

Тэле- і радыёвядоўцу Кацю Пытлеву зьнялі з эфіру на БТ пасьля паста ў Фэйсбуку пра «поўны гамон» у Беларусі.

Мастак Раман Заслонаў: нарэшце і ў палітыцы зьявіўся прыемны і адкрыты жаночы твар

Беларускі мастак Раман Заслонаў, які цяпер жыве ў Францыі, расказвае пра жыцьцё і творчасьць падчас пандэміі і пра сваю пільную ўвагу да падзеяў у Беларусі.

11 песень пратэставага лета: выйсьці на вуліцу, прагнаць таракана, разбурыць муры

«Вчера кричали: „Саня останется с нами!“ Сегодня Саню видеть не хотят».

Алексіевіч падтрымала Ціханоўскую: Калі нас будзе шмат, перамены будуць ісьці мірным шляхам

Нобэлеўская ляўрэатка Сьвятлана Алексіевіч — пра цяперашнюю выбарчую кампанію ў інтэрвію Свабодзе

«Мы — народ, які прачнуўся». Гісторыі беларусаў, якіх пакаралі за падтрымку апанэнтаў Лукашэнкі

Мы пагутарылі з жыхарамі Віцебску, хто сёлета ўпершыню паўдзельнічаў у «палітыцы» і сутыкнуўся з судовай сыстэмай. Ці мяняе такі досьвед іх погляды і жыцьцё?

«Працаваць у школе і не фальсыфікаваць немагчыма», — Ганна Севярынец зьвярнулася да калег

Маючы на ўвазе той рамантычны, але прывабны тэзіс, што грамадзтва можа прымусіць дзяржаўны апарат да сумленных выбараў, трэба разумець псыхалёгію фальсыфікацый.