Рыторыка Сьвятланы Ціханоўскай сёньня зусім іншая, чым была два з паловай гады таму. У чым прычыны, матывы і наступствы гэтай мэтамарфозы, якую можна акрэсьліць як палітычную «радыкалізацыю»?
З сумам і скрухай назіраю, як паволі адбываецца вяртаньне колішняга галоўнага правіла беларускай апазыцыйнай палітыкі. Той матрыцы, якая панавала да жніўня 2020 году.
Я ніколі ня быў прыхільнікам погляду «ўкраінцам дазволена гаварыць пра нас што заўгодна: яны пад бомбамі, яны маюць на гэта права».
Няма і не было ніякай самастойнай «палітыкі Макея». Няма ніякай самастойнай палітыкі ў афіцыянта, які дастаўляе прыгатаваную кухарам страву.
У адносінах з Кітаем Лукашэнку не ўдалося паўтарыць беларуска-расейскую мадэль, якая доўгі час даволі спраўна працавала паводле схемы «грошы ў абмен на пацалункі». Адрозна ад Масквы, Кітай за прыгожыя абяцаньні грошай не дае.
Сапраўдныя змоўшчыкі супраць народу — гэта тыя, хто захапіў уладу праз фальсыфікацыю на выбарах, праігнараваўшы нормы закону, маралі і справядлівасьці.
Часам даволі моцна ўражвае, наколькі эмацыйна і нерацыянальна людзі ставяцца да палітыкаў. Напярэдадні форуму ў Вільні для такіх назіраньняў стала асабліва шмат падстаў.
Хто каго стварыў? Ці гэта Расея вылепіла сабе «з таго, што было», зь неахайнага і непрыкметнага чыноўніка новага «вялікага правадыра», ці сам Пуцін уласнымі раней схаванымі здольнасьцямі разьвярнуў Расею ў кірунку «можам паўтарыць»?
Гэтыя трагічныя дні агрэсіі Расеі супраць Украіны, якая вядзецца ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, як падаецца, павінны назаўжды паставіць кропку ў шматгадовых спрэчках на тэму «Лукашэнка і сувэрэнітэт».
Калі савецкі міністар Грамыка быў «містэрам Не», то беларускага кіраўніка цяпер можна назваць «містэрам Ніхто».
Не прайшло і некалькіх дзён ад пачатку казахстанскіх падзеяў, як расейская і беларуская прапаганда зразумела, што ня варта прыдумляць нічога новага, і пачала карміць сваіх спажыўцоў знаёмымі хадамі і «аргумэнтамі».
Што павінны адчуваць прыхільнікі Лукашэнкі, якія дзесяцігодзьдзямі жывуць паняцьцямі «парадку», «чыстых вуліц» і «мірнага неба», назіраючы, як мігранты беспакарана разбураюць ходнікі і кідаюць камянямі ў паліцыю пры поўнай падтрымцы беларускіх сілавікоў?
Тое, што Лукашэнка можа шукаць падставу, каб не праводзіць незразумелы і небясьпечны для яго «транзыт улады», здаецца дастаткова відавочным.
Як бы афіцыйны Менск ні рабіў бадзёры выгляд, як бы ягоныя штатныя і пазаштатныя прапагандысты ні сьпявалі мантру на тэму «нас санкцыянуюць, а мы толькі мацнеем», — відавочна, што гэтым разам «неразваротлівы» Эўразьвяз усур’ёз раззлаваўся і вырашыў паставіць Лукашэнку на месца.
Менавіта такая фармулёўка ўжо не здаецца мэтафарай і моцным мастацкім перабольшваньнем.
Калі дзяўчына на выпускным вечары ў БДУ падзякавала сваім выкладчыкам, сярод якіх былі і тыя, якія цяпер за кратамі — я адразу падумаў: «пасадзяць».
Як варта ставіцца да сілавікоў, якіх улады і дзяржаўная прапаганда называе «здраднікамі»?
Калі крэсла пад уладай захісталася, стратэгію свайго ратаваньня яна ўбачыла толькі ў адным — расчалавечыць, абвесьціць права на беспакаранасьць.
Кажуць, што генэралы заўсёды рыхтуюцца да прамінулай вайны. Некаторыя беларускія палітолягі і сацыёлягі займаюцца тым самым, аналізуючы ранейшую Беларусь, не заўважаючы, што краіна зьмянілася.
Цяпер на дзесяцігодзьдзі ў памяці беларусаў застанецца, што аўтарытарызм — гэта ня проста неадэкватныя заявы нездаровага кіраўніка, ня жартачкі, не пацешныя мітынгі прыгонных «ябацек».
Ідэя з абвяшчэньнем «партыі Бабарыкі» нагадала мне жарт, які я калісьці сам прыдумаў.
Беларуская ўлада на чале з Аляксандрам Лукашэнкам завяршае сваю палітычную трансфармацыю ў пэрсаналісцкі вайсковы рэжым.
Рост дабрабыту быў, але скончыўся 10 гадоў таму, і зараз беларусы зарабляюць менш, чым у 2010-м; «асаблівы шлях» скасавалі, замест яднаньня славянскіх народаў прыйшлі нармалізацыя адносінаў з Захадам і сваркі з Масквой. Нацыянальная ідэя, нягледзячы на працу цэлых інстытутаў, так і не прыдумана.
Людзі разумеюць, што ніякія прыгожыя праграмы рэформаў, ніякія геапалітычныя ўстаноўкі і разумныя праекты законаў ня маюць сэнсу, пакуль ня вырашана галоўнае пытаньне — «хто заўгодна, абы ня ён».
Стала ўжо агульным месцам сьцьвярджаць, што патэнцыйныя кандыдаты, якія вылучаюцца на цяперашніх выбарах, робяць гэта дзеля сваёй будучай палітычнай пэрспэктывы. Але каму зь беларускіх палітыкаў удзел у прэзыдэнцкіх выбарах у часы Лукашэнкі пайшоў на карысьць?
Нават магчымасьць страціць 60 мільёнаў даляраў, якія зьбіраўся выдаткаваць Эўразьвяз Беларусі на барацьбу з пандэміяй, не спыняе ад жаданьня правесьці парад. Лукашэнка і праўда «за ценой не постоит».
Прыватны бізнэс банкрутуе, а ўсё дзяржаўнае застаецца выспай пэўнай фінансавай стабільнасьці. Такі падарунак для кіраўніка дзяржавы, які ўсю сваю палітыку будуе на дзяржаўным патэрналізьме, супрацьдзеяньні прыватызацыі і эканамічным рэформам, недаверы да «прыватніка»!
Апошнія тыдні кожнай новай заявай Лукашэнка нібыта імкнецца пацьвердзіць уласную колішнюю фразу «Я сваю дзяржаву за цывілізаваным сьветам не павяду», якую ўжо сталі забываць.
Аналітыкі задаюцца пытаньнем, чаму Аляксандар Лукашэнка ня ўводзіць у Беларусі карантын, як у большасьці суседніх краін, нават у тых (напрыклад, у Польшчы і Ўкраіне), дзе памеры эпідэміі пакуль невялікія і колькасьць хворых на душу насельніцтва параўнальная альбо нават меншая за беларускую.
Вось ужо некалькі дзён у беларускім сэгмэнце «Фэйсбуку» зацята абмяркоўваюць тэму, ці варта было арганізатарам мітынгу супраць інтэграцыі прамаўляць са сцэны малітву «Ойча наш».
Расейская сеткавыя рэсурсы надалей жыва абмяркоўваюць апошнія падзеі вакол беларуска-расейскай інтэграцыі. У той час, калі сурʼёзныя аглядальнікі спрабуюць спакойна і ўзважана аналізаваць сытуацыю, аўтары пэўных расейскіх тэлеграм-каналаў, што называецца, з рэха зьяжджаюць.
Прызначэньне Сергеенкі — гэта знак усім, што выбары пройдуць па жорсткім сцэнары.
Вынікі выбарчых кампаніяў у Беларусі загадзя вядомыя, але хада і акалічнасьці гэтых кампаніяў маюць істотнае значэньне для фіксаваньня і канстатацыі тых палітычных рашэньняў і тэндэнцыяў, на якія абапіраецца ўлада ў сваёй цяперашняй палітыцы.
Ня быўшы ўпэўнены, што кіраўнік дзяржавы абавязкова ўмяшаецца, я тым ня менш быў абсалютна ўпэўнены, на якім баку ён выступіць у выпадку свайго ўмяшаньня.
Апошнія дні адна з самых гарачых і папулярных тэмаў у сацыяльных сетках — нядаўні канцэрт Макса Каржа, які сабраў у Менску поўны стадыён «Дынама». Пры гэтым кожнага, хто пра гэтага папулярнага сьпевака выказваецца крытычна, называюць «старпёрамі» альбо абвінавачваюць у «элітарнасьці».
Шанец беларусаў на кардынальны адрыў ад Расеі, шанец на эўрапейскую будучыню (у шырокім сэнсе) залежыць ад таго, наколькі моцна могуць аслабнуць кіпцюры расейскага мядзьведзя.
Мне здаецца, што наступныя месяцы ў частцы беларускага палітычна актыўнага грамадзтва можа пачацца працэс пэўнага пазбаўленьня ад «украінафільства».
У прынцыпе, на пытаньне, пастаўленае ў загалоўку, можна адказаць адной фразай: «няма чаго кансэрваваць». Але я патлумачу больш разгорнута і падрабязна.
Выпадак з затрыманьнем расейскага журналіста Галунова дазваляе лішні раз адзначыць стылістычныя асаблівасьці і адрозьненьні расейскага і беларускага рэжымаў.
У ацэнцы адкліканьня Міхаіла Бабіча з пасады амбасадара Расеі ў Беларусі хацелася б пазьбегнуць празьмернага неабгрунтаванага аптымізму.
«Улада адчувае, што рэальны рэйтынг кіраўніка дзяржавы сёньня вельмі невялікі — магчыма, адзін з самых нізкіх за ўсю гісторыю прэзыдэнцтва Лукашэнкі. Нават у выбарчы год улада ня можа „напампаваць“ заробкі»
«Ну навошта? Ну навошта гэта рабіць? Навошта было затрымліваць Дашкевіча? Асабліва цяпер, калі трэба паказаць, прадэманстраваць нацыянальную еднасьць, кансалідацыю і ўлады і апазыцыі на грунце абароны сувэрэнітэту?»
Апошняя прэсавай канфэрэнцыя беларускага кіраўніка, як мне падаецца, дала вычарпальны адказ на пытаньне, як ён ставіцца да «мяккай беларусізацыі» і для чаго яна яму патрэбная.
Цяперашняе «паўстаньне масаў» у Эўропе — заканамерны вынік адарванасьці палітычных і інтэлектуальных элітаў ад інтарэсаў большасьці эўрапейцаў.
Так, Аляксандар Лукашэнка папулярны ў Расеі. Але ва ўласнай краіне ягоны рэйтынг нашмат меншы за рэйтынг Уладзімера Пуціна.
Кіраўнікі «ўжо ня братняй дзяржавы» і саюзьніка, да якога «страчаны давер», перамаўляліся 4 гадзіны і... дамовіліся стварыць новую працоўную групу.
Калі ў Беларусі паўсюль «вайна», дык чаму спорт мае права заставацца выключэньнем? Культам «вайны» пранізана наша мова і рэальнасьць. «Бітва за ўраджай», «вайна з карупцыяй», інфармацыйныя, «газавыя» і нават «малочныя» войны з Расеяй.
Сьвяткаваньне 7 лістапада падкрэсьлівае ўсю эклектычнасьць, «усёеднасьць» і супярэчлівасьць беларускай афіцыйнай ідэалёгіі.
Што прынясе закон «Аб папярэджаньні гвалту ў сямʼі».
Цяпер, даведаўшыся пра сьмерць Алеся Ліпая, я гляджу відэакадры з майго вясельля ў сакавіку 1992 году, дзе Алесь як мой блізкі сябра быў госьцем.
Загрузіць яшчэ
