Вольная студыя

Протаіерэй Аляксандар Балоньнікаў: Каложа яднае людзей, якія моляцца па-беларуску

Восем стагодзьдзяў стаіць на стромым беразе Нёмана гарадзенская Калоская царква. Чым сёньня жыве старажытны храм? Як часта гучыць у ім беларуская мова? Госьцем перадачы — настаяцель Каложы протаіерэй Аляксандар Балоньнікаў.

«Замаскаваны беларус» з Крывога Рогу

Так жартам называюць на радзіме ўкраінца Дзьмітра Шчарбіну. А ён і ў Беларусі ніколі ня быў, беларускіх каранёў ня мае і ўсё жыцьцё пражыў у сваім родным Крывым Рогу на Днепрапятроўшчыне.

«Сем камянёў» — кніга пра тое, як зрынуць дыктатара

Госьцем «Вольнай студыі» — Аляксей Шэін, аўтар раману-фэнтэзі «Сем камянёў», які крытыкі ўжо назвалі найлепшай дэбютнай кнігай году.

Уладзіслаў Ахроменка: Казённы патрыятызм беларусам не дапаможа

Беларускі пісьменьнік Уладзіслаў Ахроменка, які ўжо 17 гадоў жыве ў Чарнігаве, распавядае пра тое, чым адрозьніваецца ўкраінская свабода творчасьці ад беларускай і за што ва Ўкраіне любяць беларускую літаратуру.

Ігар Мельнікаў: На «Лініі Сталіна» маніпулююць гісторыяй

Ваенна-гістарычныя рэканструкцыі ладзяцца ў Беларусі пераважна на «Лініі Сталіна». Што там можна паказваць, а што — не? Госьцем перадачы — гісторык Ігар Мельнікаў.

Алесь Краўцэвіч: Першая Русь — гэта Вялікае Княства, а не Масковія

Хто зь вялікіх князёў прынёс найвялікшую карысьць сваёй дзяржаве, а хто — найбольшую шкоду? Чаму была забароненая прэзэнтацыя кнігі «Гісторыя Вялікага Княства Літоўскага: 1248-1377» у Палескім унівэрсытэце ў Пінску? Госьцем перадачы — доктар гістарычных навук Алесь Краўцэвіч.

Хрысьціна Лялько: Папрацавалі гады два, і кардынал Казімер Сьвёнтак сказаў — «Экзамен вы здалі»

Дваццаць гадоў таму выйшаў у сьвет першы нумар квартальніка «Наша вера».

Беларускае Ватэрлоа. Пад штандар Напалеона сталі больш за дзьвесьце беларусаў

200 гадоў таму адбылася славутая Бітва пры Ватэрлоа, якая зьмяніла гісторыю Эўропы. Гісторык з Калінкавічаў Уладзімер Лякін адшукаў імёны суайчыньнікаў, якія служылі ў напалеонаўскай гвардыі.

Музэй Быкава – пад замком

Афіцыйная прычына закрыцьця Музэя Быкава – капітальны рамонт. Загадчык музэя Алесь Гібкоўскі звольнены. Наведнікі могуць пабачыць толькі вялікі замок на ўваходнай браме.

У супэрмаркетах будуць прадаваць 26 кніг беларускай клясыкі. Размова з Уладзімерам Сіўчыкавым

У чэрвені ў продажы зьявіцца цэлая сэрыя айчыннай клясыкі пад назвай «Мая беларуская кніга». Сэрыя з 26 кніг будзе прадавацца ня толькі ў гандлёвых кропках «Белкнігі», але і ў супэрмаркетах. Госьцем перадачы — адзін з распрацоўнікаў сэрыі, пісьменьнік Уладзімер Сіўчыкаў.

Калекцыянэр Вячка Целеш сабраў 4000 старых беларускіх паштовак

У Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі прайшла прэзэнтацыя альбому Вячкі Целеша «Гарады Беларусі на старых паштоўках».

​Адам Мальдзіс: У справе кананізацыі Скарыны трэба, каб тры царквы ішлі разам

У почаце беларускіх сьвятых можа зьявіцца яшчэ адна постаць — Францішак Скарына. Чым гэта абумоўлена? Госьцем перадачы — сакратар ініцыятыўнай групы па кананізацыі беларускага першадрукара прафэсар Адам Мальдзіс.

Алесь Аркуш: Дзяржава не дае прэмій, каб не ствараць аўтарытэтаў

У Менску прайшло ўручэньне незалежнай літаратурнай прэміі «Гліняны Вялес» (сёлета яго атрымаў празаік Андрэй Федарэнка — за кнігу «Ціша»). У чым прэстыж гэтай безграшовай узнагароды?

Партызанскія «бліцкрыгі»

Каб абараніцца ад начных партызанскіх налётаў, вяскоўцы стваралі атрады самааховы. Партызаны кваліфікавалі іх як варожыя. Варожымі лічыліся і цэлыя вёскі, якія падлягалі зьнішчэньню разам з жыхарамі.

Іван Данілаў: Партызаны мелі загад паліць беларускія школы

Былы партызан і франтавік, доктар мэдыцыны Іван Данілаў ніколі ня ўдзельнічаў у парадах на Дзень Перамогі. Хоць напісаў пра вайну восем кніг.

Віктар Казько: Калі ёсьць Божая іскра — яна ня гасьне

Празаіку Віктару Казько — 75. Адзін зь ягоных герояў марыў знайсьці ў Сусьвеце багатую золатам камету і прызямліць яе ў Беларусі. А пра што марыць сам юбіляр, які больш за дзесяць гадоў пражыў у Расеі, ледзь ня стаў пасьпяховым «сібірскім» пісьменьнікам і заначаваў аднойчы на Мамаевым кургане?

Мікола Волкаў: Бамбарду Вітаўта цягнулі ажно сорак коней!

У Менску выйшла ў сьвет кніга маладога гісторыка Міколы Волкава «Артылерыя Нясьвіскага замка». Што зь сябе ўяўляла «бамбарда князя Вітаўта», якую цягнулі дваццаць параў коней? Якую ролю адыграла артылерыя ў Бітве пад Воршай? Дзе цяпер знаходзяцца знакамітыя радзівілаўскія гарматы? Аўтар кнігі — госьцем перадачы.

Не «Сьвячу» пранесьлі — гэта Бог прайшоў

У часы ваяўнічага атэізму храмамі станавіліся звычайныя вясковыя хаты. Пра старадаўні ўнікальны абрад «Сьвяча», які існуе на Гомельшчыне, мы гутарым з супрацоўнікам Веткаўскага музэю народнай творчасьці Генадзем Лапаціным.

Натальля Сьліж: У ВКЛ шлюбная здрада каралася сьмерцю

Што азначаў выраз: «Маскву пабіць — як дзіця зрабіць»? Ці мог вялікі князь зьявіцца на публіцы з пазашлюбным сынам? Калі ў ВКЛ замацаваўся інстытут сям’і? Пра ўсё гэта можна прачытаць у кнізе Натальлі Сьліж «Шлюбныя і пазашлюбныя стасункі шляхты Вялікага Княства Літоўскага ў XVI-XVII стагодзьдзях».

Павал Бераговіч: «Русский мир» — гэта дыягназ

Днямі ў Менску прайшло ўзнагароджваньне чарговых ляўрэатаў Літаратурнай прэміі «Дэбют» імя Максіма Багдановіча. Імі сталі паэтка Тацьцяна Нядбай і празаік Аляксей Палачанскі.

Ці трэба запрагаць Пагоню ў плуг?

Апошнім часам маладыя творцы ў сваіх неадназначных з мастацкага гледзішча праектах пачалі выкарыстоўваюць Пагоню.

Ала Петрушкевіч: У Беларусі кожны вялікі паэт — палітык

У Гарадзенскім дзяржаўным унівэрсытэце імя Янкі Купалы бліжэйшым часам можа зьнікнуць катэдра гісторыі беларускай літаратуры. Тыя, хто выказваецца супраць, трапляюць пад перасьлед.

Прафэсар Анатоль Федарук: Толькі на Гарадзеншчыне мною апісана 1200 сядзібаў

Першы помнік Рыгору Барадуліну

Да 80-х угодкаў Рыгора Барадуліна выйшаў у сьвет том ягоных дзёньнікаў, запісаў і біяграфічных матэрыялаў. Выданьне ажыцьцявіла Згуртаваньне беларусаў сьвету «Бацькаўшчына», а ўклала ёмістую кнігу Натальля Давыдзенка, якая сёньня будзе госьцяй перадачы.

Прафэсар Іван Данілаў: Расея ўзьняла меч на Ўкраіну

«Недаваяваўшыя» — так называецца першая ў Беларусі кніга пра падзеі ва Ўкраіне, што выйшла ў сьвет у менскім выдавецтве «Смэлтак». Напісаная ў вострым публіцыстычным жанры, яна дазваляе паглядзець на разьвязаную там вайну з розных бакоў.

Зьміцер Вішнёў: Многае ў нас засталося ад сярэднявечча

У дзень адкрыцьця ХХІІ кніжнай выставы-кірмашу ў Менску спыніла сваё існаваньне незалежная кнігарня «Галіяфы».

Наталка Бабіна: Мы робім беларуска-ўкраінскую «Справу»

Упершыню ў гісторыі выйшла ў сьвет пэрыядычнае беларуска-ўкраінскае выданьне — літаратурны альманах «Справа», выдадзены Таварыствам украінскай літаратуры пры Саюзе беларускіх пісьменьнікаў.

Леанід Дайнека: Галоўнае для нас — нацыянальны аптымізм

«У падручніку гісторыі апісвалася бітва з туркамі. Румянцаў выскачыў са шпагай у руках і крыкнуў: «Хлопцы, за мной!». Зьдзівіла, што кацярынінскі генэрал мог крычаць «хлопцы».

Алена Анісім: У моўным пытаньні ў дзяржструктурах — разлад

25 гадоў быў прыняты Закон аб мовах, дзе беларуская мова абвяшчалася адзінай дзяржаўнай. Ці магчыма наданьне ёй гэткага ж статусу ў незалежнай Рэспубліцы Беларусь?

Алесь Краўцэвіч: Беларусам патрэбен здаровы нацыяналізм

Днямі ў Менску прайшла прэзэнтацыя новай кнігі Алеся Краўцэвіча «Краіна пагранічча», у якой знаны гісторык дасьледуе фэномэн знаходжаньня беларусаў на культурным і палітычным памежжы.

Сьвятлана Куль-Сяльверстава: Гарадзенская гістарычная школа выстаіць

2015 год пачаўся ў Гарадзенскім дзяржаўным унівэрсытэце імя Янкі Купалы новымі звальненьнямі — свае працоўныя месцы страцілі доктар гістарычных навук Сьвятлана Куль-Сяльверстава і архэоляг Генадзь Семянчук.

Андрэй Янушкевіч: Мой дэвіз — набліжаць гісторыю да людзей

​Выдавецтва «А. Янушкевіч» — адно з самых маладых у краіне. Але ўжо за першы год свайго існаваньня знайшло ўласную нішу на айчынным кніжным рынку.

Віктар Казько: 30 срэбранікаў — самая хадавая валюта

У выдавецтве «Кнігазбор» выйшла новая кніга прозы Віктара Казька «Час зьбіраць косьці». Адзін зь яе герояў называе трыццаць срэбранікаў адзінай валютай, якая не паддаецца інфляцыі.

Ахоўныя граматы Анатоля Белага

Пра Анатоля Белага, чые 75-я ўгодкі прыпадаюць на 10 сьнежня, мы пагутарым з мастаком Алесем Цыркуновым, пісьменьнікам Яўгенам Гучком і краязнаўцам Ільлёй Копылам.

Анатоль Трафімчык: Узьяднаньня Беларусі ў 1939-м афіцыйна не было

У офісе выдавецтва «Галіяфы» прайшла прэзэнтацыя кнігі «1939 год і Беларусь: забытая вайна», дзе дасьледуюцца малавядомыя аспэкты тагачаснага нямецка-савецкага ваеннага супрацоўніцтва.

Фядута: «Каласы пад сярпом тваім» Караткевіча — гэта і ёсьць наша «Вайна і мір»

Нядаўна ў Вільні, у Эўрапейскім гуманітарным унівэрсытэце, прайшла прэзэнтацыя анталёгіі «Голас волі з-за кратаў». Госьцем перадачы — укладальнік кнігі Аляксандар Фядута.

«Намі кіруюць нашчадкі катаў» — краязнаўца Уладзімер Дарагуж

«Курапаты Чэрвеньшчыны» — пад такой назвай нядаўна выйшла ў сьвет кніга чэрвеньскага краязнаўцы Ўладзімера Дарагужа.

Аляксей Марачкін: Мы абапіраемся на пераможцаў Аршанскай бітвы

«Арт-Ворша-Рубон» — пад такой назвай у сталічным Палацы мастацтва адчыняецца выстава, прымеркаваная да 500-х угодкаў Бітвы пад Воршай.

Васіль Дранько-Майсюк: Пясьняр у Беларусі — няўдзячная роля

У менскім Расейскім драматычным тэатры імя М. Горкага прайшла прэм’ера п’есы «Пясьняр», галоўны герой якой — Уладзімер Мулявін. Ці ўдалося праўдзіва ўвасобіць на сцэне вобраз легендарнага артыста? Чаму першы помнік Мулявіну зьявіўся ня ў Менску, а ў Екацярынбургу? Госьцем перадачы — малады драматург Васіль Дранько-Майсюк.

Алег Моўчан: «Малітву» я напісаў для Мулявіна

Дваццаць гадоў таму на віцебскім «Славянскім базары» ў выкананьні Ўладзімера Мулявіна ўпершыню прагучала песьня «Малітва» на словы Янкі Купалы.

Віталь Рыжкоў: Дадатковая гадзіна на мову — як мёртваму прыпарка

Ва ўкраінскім выдавецтве «Крок» нядаўна выйшлі кнігі адразу трох беларускіх аўтараў — Віталя Рыжкова, Міхася Баярына і Макса Шчура.

Ігар Мельнікаў: 1939 год — гэта рэпрэсіі і дэпартацыі

У Заслаўскім дзяржаўным музэі менскімі абласнымі ўладамі забароненая выстава «Заходнебеларуская Атлянтыда», прымеркаваная да 75-годзьдзя ўзьяднаньня Беларусі ў верасьні 1939 году. Што насьцярожыла загадчыка ідэалягічнага аддзелу Руслана Трухана?

Алег Хаменка: У нас галоўнае — абарона ўлады, а не дзяржавы

Да 500-х угодкаў Аршанскай бітвы лідар гурту «Палац» Алег Хаменка зрабіў музычную рэканструкцыю падзей на Крапівенскім полі. «Вайна», «Піва перамогі» — кампазыцыі з такімі назовамі прагучалі на нядаўняй прэзэнтацыі праекту ў адным зь менскіх клюбаў.

Леанід Дайнека: Аршанская бітва працягваецца

«Гісторыя паўтараецца. Умоўна кажучы, Бітва пад Воршай працягваецца і сёньня — ва Ўкраіне. І я ўпэўнены, што ўкраінцы ўрэшце перамогуць, як перамаглі нашы продкі на Крапівенскім полі».

Касьмічны аптымізм Тацяны Сапач

У вёсцы Маркава на Маладэчаншчыне прайшлі літаратурныя чытаньні, прысьвечаныя памяці Тацяны Сапач. У чым фэномэн гэтай самай нешматслоўнай беларускай паэткі?

Алесь Краўцэвіч: Аршанская бітва — беларуска-ўкраінскае братэрства па зброі

Дзіўная сытуацыя назіраецца ў Беларусі ў галіне манумэнтальнай прапаганды. З аднаго боку, паўсюль на пастамэнтах — помнікі Леніну ды ягоным паплечнікам, з другога — князям ВКЛ.

Музэй Быкава — у чаканьні наведнікаў

Ужо больш за паўтара месяца дзейнічае ў Ждановічах пад Менскам дзяржаўны Музэй-лецішча Васіля Быкава. Ці знаходзяць да яго дарогу беларусы? Якія экспанаты яны могуць там пабачыць? Чаму на адкрыцьці музэю адсутнічалі ўдава пісьменьніка Ірына Міхайлаўна і ягоныя найбліжэйшыя сябры?

«Сьпеўны сход аб’ядноўвае народ». Беларусаў навучаць сьпяваць свае песьні

Госьцем «Вольнай студыі» — ініцыятар і арганізатар сьпеваў на вольным паветры Сяржук Доўгушаў.

Вольга Іпатава: Цэлая сьцяна ў Доме літаратара пабудаваная на грошы Быкава

Днямі ў Менску прайшла творчая вечарына Вольгі Іпатавай. Са сваімі чытачамі яна сустрэлася ў Доме літаратара, які яшчэ ў 2000-м годзе быў адабраны ўладамі ў тады яшчэ адзінага Саюзу пісьменьнікаў.