Café Europa

Этгар Керэт: «Я імкнуся сказаць нешта добрае пра чалавецтва»

З Этгарам Керэтам мы сустрэліся ў кнігарні-кавярні Рыгора Самсы. Выбар месца быў просты — дзе яшчэ пагаварыць зь пісьменьнікам, чые літаратурныя “апоры” - Кафка і Бабель, а вы не ў Адэсе.

Аксана Забужка: пісьменьнік і вайна, грамадзтва і палітыкі, мова і моладзь

"Нам не даюць разьвівацца арганічна — у нас побач вельмі неарганічнае велічэзнае ўтварэньне на адну пятую зямной сушы, якое тую сваю адну пятую ўжо выпаліла і цяпер пайшло на нашу тэрыторыю пасьвіцца".

«Беларусы зашмат сядзяць у сваім гаршчку»

Размова з Катарынай Нарбутовіч – кіраўніцай Бэрлінскай праграмы падтрымкі мастакоў пры Нямецкай службе акадэмічных абменаў у Бэрліне.

Куркоў: Я адказны за Ўкраіну на расейскай мове

Юры Андруховіч: «Як я бачу Ўкраіну бяз Крыму?»

У перапынку паміж пунктамі багатай праграмы Ляйпцыгскага кніжнага кірмашу мы пагаварылі з адным з найбуйнейшых сучасных украінскіх літаратараў — Юрыем Андруховічам.

Унівэрсальны салдат Ірэна Карпа

У кулюарах Ляйпцыгскага кніжнага кірмашы мы пагаварылі з украінскай пісьменьніцай, сьпявачкай, тэлевядучай і актывісткай Эўрамайдану Ірэнай Карпай пра актуальныя падзеі і ўкраінскія пэрспэктывы.

Ірэна Карпа зьвяртаецца да Беларусі

Украінская пісьменьніца Ірэна Карпа ў кулюарах Ляйпцыгскага кніжнага кірмашу расказала Радыё Свабода пра актуальныя падзеі і ўкраінскія пэрспэктывы.

М. Халезін: Нам цікава ўпісаць Беларусь у сусьветны кантэкст

Госьць Café Europa – Мікалай Халезін, журналіст і сцэнарыст, мастацкі кіраўнік Беларускага Свабоднага тэатру. Падчас хвалі рэпрэсіяў пасьля прэзыдэнцкіх выбараў на пачатку 2011 году разам з жонкай Натальляй Калядой выехаў за мяжу і атрымаў палітычны прытулак у Вялікабрытаніі.

Жадан: Разьядноўвае ня мова, а тое, што на ёй выказваем

Сяргей Жадан, адзін найбольш вядомых сучасных украінскіх пісьменьнікаў, адказаў на пытаньні ў нашай рубрыцы Café Europa.

Няпростыя пытаньні пра «простую мову»

Уршуля (Уля) Шубзда – студэнтка пятага курсу беларускай філялёгіі Ўнівэрсытэту ў Беластоку.

Алег Латышонак пра беларускую ідэю і Каліноўскага

Алег Латышонак — гісторык, старшыня Беларускага гістарычнага таварыства ў Польшчы, прафэсар на гістарычна-сацыялягічным факультэце Ўнівэрсытэту ў Беластоку.

Сьвятлана Алексіевіч: Слава Богу, што людзі хочуць гаварыць па-беларуску

«У Эўропе ёсьць пачуцьцё чалавечай годнасьці, якога ў нас не знайсьці днём з агнём, ні зьверху, ні зьнізу».

Сяргей Дубавец: Расейская мова навязвае расейскасьць

Беларуская мова ў Беларусі дыскрымінуецца. Не было б гэтага, у нас была б зусім іншая размова.

Азэрбайджанская ідэнтычнасьць багацейшая за беларускую

Размова з Эркінам Гадзірлі, сузнаснавальнікам і адным зь лідэраў азэрбайджанскага апазыцыйнага руху ReAl (Рэспубліканская альтэрнатыва), які мае намер ператварыцца ў палітычную партыю ў наступным годзе.

Міхась Андрасюк — беларускі пісьменьнік з польскім акцэнтам

Міхась Андрасюк — беларускі журналіст і пісьменьнік — госьць Café Europa на Радыё Свабода

Вальжына Морт: Для амэрыканскага чытача мы — чорная дзірка

Інго Пэц: Беларусы самі вінаватыя, што іх ня бачаць

Інго Пэц (Ingo Petz) — нямецкі журналіст і пісьменьнік. Аўтар кніг пра Новую Зэляндыю і Азербайджан. Адзін зь нямецкіх экспэртаў па Беларусі ды знаўца сучаснай беларускай музычнай сцэны.

Віктар Марціновіч: Маё пакаленьне з-за мовы ня будзе эміграваць

Віктар Марціновіч – беларускі пісьменьнік і журналіст. Намесьнік рэдактара «Белгазеты». Выкладчык гісторыі мастацтва ў ЭГУ. Выдаў раманы «Параноя» (2009, па-расейску), «Сьцюдзёны вырай» (2011, па-беларуску) і «Сфагнум» (2013, па-расейску адначасова зь беларускім перакладам). Жыве ў Менску.

«Я ўцёк ад амапаўцаў на Плошчы»

Ондржэй Соўкуп (Ondřej Soukup) — чэскі журналіст, міжнародны аглядальнік газэты Hospodařské noviny — госьць нашай рубрыкі Café Europa.

З Ганнай Янкутай пра моцную і слабую літаратуру

«Калі супаставіць беларускую літаратуру з брытанскай, то, безумоўна, яна вельмі слабая...»

Сьвета Курс: «Я апынулася сярод нябітых людзей»

Сьвета Курс (Эва Вежнавец) — беларуская журналістка і пісьменьніца. У 2008 выдала кнігу прозы «Шлях дробнай сволачы». Жыве ў Варшаве, працуе журналісткай на Эўрапейскім радыё для Беларусі. Цяпер знаходзіцца на творчай стыпэндыі ў ЗША.

Дзьмітры Строцаў: Беларусы павінны сустрэцца самі з сабою

«Грамадзтву неабходна прайсьці праз аўтарытарызм. Але праз аўтарытарызм трэба праходзіць асэнсавана».

Хто дапаможа беларусам, калі не палякі?

Наш госьць у Café Europa - Кшыштаф Лукашэвіч, польскі рэжысэр маладога пакаленьня, які ў 2012 годзе зьняў фільм «Жыве Беларусь!»

Ці падзеліцца Польшча на аўтаномныя рэгіёны?

У перапісе 2011 году ў Польшчы каля 850 тысяч чалавек дэкляравалі шлёнскую нацыянальнасьць.

Букоўскі: Псыхіятры-карнікі дагэтуль на месцы

У бібліятэцы Вацлава Гаўла ў Празе адбылася сустрэча з колішнім дысыдэнтам Уладзімерам Букоўскім, які ў савецкія часы правёў 12 гадоў у турмах і вар'ятнях, — у чэскім перакладзе Радкі Бзонкавай выйшла ягоная кніга «І вяртаецца вецер».

Томас Вайлер пра цёплыя пачуцьці да Беларусі

Томас Вайлер (Thomas Weiler) — нямецкі літаратурны перакладчык з польскай, расейскай і беларускай моваў. Жыве ў Ляйпцыгу. Зь беларускай мовы пераклаў, сярод іншага, раман Альгерда Бахарэвіча «Сарока на шыбеніцы», вершы Уладзімера Арлова, Алеся Разанава, Веры Бурлак і інш.

Прарэктар ЭГУ: Мы надавалі мала ўвагі беларускай тоеснасьці

Прарэктар Эўрапейскага гуманітарнага ўнівэрсытэту Дарыюс Удрыс распавёў, чаму ЭГУ нельга лічыць унівэрсытэтам «для эміграцыі», як узмацніць беларускасьць у навучальнай праграме і чаму выставу пра БНР пакуль што немагчыма паказаць у Беларусі.

Ёсьць такі народ – русіны

У Café Europa гасьцюе Анна Плішкава – кіраўніца Інстытуту русінскай мовы ў Прэшаўскім унівэрсытэце ў Славаччыне. Яна – першая асоба ў сьвеце, якая напісала і абараніла кандыдацкую дысэртацыю на русінскай мове («Списовный язык карпатьскых Русинів: проблемы становліня, кодіфікації, акцептації і сфер функціонуваня»).

Дзяўчына, якая ўратавала Караткевіча ад ласасёвых губ

Каміла Стайн рэдагавала новае выданьне кнігі Ўладзімера Караткевіча «Дзікае паляваньне караля Стаха» па-ангельску. Яна расказала Свабодзе пра сваё захапленьне Караткевічам і пра пляны выдавецтва Glagoslav па выданьні беларускіх твораў.

Марцін Поляк: Беларусь у нас – чорная дзіра

Нас зноў аддзяляе мяжа. Але гэтым разам мы, Захад, паставілі гэтую мяжу.

Фантастыка па-кашубску

Гжэгаж Яраслаў Шрамкэ (Grzegorz Jarosław Schramke) — кашубскі пісьменьнік і публіцыст, настаўнік. Яму 34 гады, ён жыве ў паўночным рэгіёне Польшчы, які называецца Кашубіяй, і вучыць дзяцей у школе сваёй роднай кашубскай мове.

Дзьмітры Плакс: У мяне няма пачуцьця дому

Дзьмітры Плакс — мастак, пісьменьнік, перакладчык, журналіст. Нарадзіўся ў Менску. Стваральнік беларускай службы Радыё Швэцыі. Жыве і працуе ў Стакгольме.

Кот Манаеў і брантазаўры Караткевіча

Малгажата Бухалік (Małgorzata Buchalik) — польская перакладчыца з расейскай і беларускай моваў. Зь беларускай мовы пераклала, сярод іншага, «Горад сонца» Артура Клінава, «Адам Клакоцкі і ягоныя цені» Ігара Бабкова, «Рыбін горад» Наталкі Бабінай, «Хрыстос прызямліўся ў Гародні» Ўладзімера Караткевіча. Жыве ў Варшаве.

Адам Глёбус: Дурань павінен ведаць, што ён дурань

Я чытаю кніжкі, якія вылучаю на сваю прэмію. А наогул большасьць астатніх прэмій даюць людзі, якія кніжак не чытаюць.

Атлянтыда беларускага ідышу

Наш госьць у Café Europa — прафэсар Довід Кац, амэрыканец з каранямі ў Сьвіры і Міхалішках, адзін з найбуйнейшых у сьвеце спэцыялістаў мовы ідыш, заснавальнік і шматгадовы кіраўнік Інстытуту ідышу ў Вільні, аўтар чатырох зборнікаў апавяданьняў.

Довід Кац пра ідыш і Беларусь, ч. 4

Прафэсар Довід Кац (Вільня-Нью Ёрк) чытае фрагмэнт паэмы Мэйшэ Кульбака "Вільня"

Довід Кац пра ідыш і Беларусь, ч. 3

Прафэсар Довід Кац (Вільня-Нью Ёрк) расказвае пра стан ідышу ў сёньняшнім сьвеце

Довід Кац пра ідыш і Беларусь, ч. 2

Прафэсар Довід Кац (Вільня-Нью Ёрк) расказвае пра свае падарожжы па Беларусі ў 1990-2010 гг.

Довід Кац пра ідыш і Беларусь, ч. 1

Прафэсар Довід Кац (Вільня-Нью Ёрк) расказвае пра значэньне Беларусі ў сьвеце ідышу

Лужыцкія сэрбы ня вымруць і за 100 гадоў

Янак Воўчар (па-лужыцку Janek Wowčer; па-нямецку Janek Schäfer) — галоўны рэдактар газэты Serbske Nowiny, якая пяць разоў на тыдзень выходзіць на верхнелужыцкай мове ў Будзішыне (нямецкае: Bautzen). Ён распавядае ў Café Europa, як колькасна невялікі народ лужыцкіх сэрбаў у Нямеччыне стараецца захаваць сваю моўна-культурную адметнасьць.

Я шукаю аўтэнтычнасьці на сцэне

"Акторства — усюды адно, але лялечны тэатар дае дадатковую мэтафару формы, якая праяўляецца ці то праз ляльку, ці то праз маску, ці то празь іншыя прадметы, якімі карыстаецца актор-лялечнік".

Муртазалі Дугрычылаў: Мой дзед гаварыў на васьмі мовах

Сёньняшні госьць Café Europa — наш калега з Паўночнакаўкаскай рэдакцыі Радыё Свабода Муртазалі Дугрычылаў.

Я жыла сярод інуітаў і індзейцаў

Сёньня ў Café Europa гасьцюе Ася Яніна Кандрацюк (Asia Janina Kondratiuk), беларуска родам з Падляшша, якая жыве і працуе ў Манрэалі (Канада).

Акрамя нарвэскай, у мяне і свая мова

Сёньняшні госьць у Café Europa — Лідыя Ёхансэн (Lydia Johansen), перакладчыца. Жыве і працуе ў Осла (Нарвэгія).

Прага і Брно, Гашак і Грабал, піва і сьлівовіца

Чарговы госьць у Café Europa - Сяргей Сматрычэнка, філёляг-славіст, перакладчык, рэдактар, выкладчык чэскай і славацкай моваў, заснавальнік і куратар кніжнай сэрыі «Чэская калекцыя» ў выдавецтве Ігара Логвінава. Жыве і працуе ў Брне (Чэхія).

Мы ўсё яшчэ ня выйшлі з андэрграўнду

Я бачыла прыстойную Беларусь

Пэтра Прохазкава (Petra Procházková) — чэская журналістка, якая здабыла сабе вядомасьць рэпартажамі з гарачых кропак і гуманітарнымі акцыямі.

Я была ў стэрыльным і халодным беларускім горадзе

Наагул я не разумею, чаму беларусы адмаўляюцца ад сваёй багатай гісторыі, ад сваёй прыгожай эўрапейскай мовы. Не разумею, чаму яны за любую цану спрабуюць гаварыць па-расейску, што ў іх не заўсёды атрымліваецца.

Калі мовы і культуры скрыжоўваюцца: фінашвэды

Пану Пэтэры Хёглюнд (Panu Petteri Höglund) — фінскі перакладчык, онлайн-журналіст, паліглёт, змагар за выжываньне ірляндзкай мовы. За кубкам кавы ў «Café Europa» спадар Хёглюнд распавядае пра свае моўныя зацікаўленьні ды дзеліцца меркаваньнямі пра культурна-моўную ідэнтычнасьць фінашвэдаў ды пра тое, ці існуе фінская літаратура на швэдзкай мове.