Камактагы келиндердин эмчектеги балдары бар
Ирактын Багдад шаарында үч кыргызстандык келин камалып жатканы жөнүндө кабарды Орусиянын “РИА Новости” маалымат агенттиги Чеченстандын бийлик өкүлүнө таянып жазып чыкты.
Орусиянын Федерация Кеңешинин мүчөсү, чечен президентинин Жакынкы Чыгыштагы жана Түндүк Африкадагы өкүлү Зияд Сабсаби Багдаддагы түрмөлөрдөн орус жарандарын издеп жатып, кыргызстандык аялдарды көргөнүн белгилеген:
"6-март күнү Багдадда Кыргызстандын үч жаранынын соту болмок. Үчөө тең аял киши - Асел Асилжан кызы бир баласы менен, Зухра Кадирова төрт баласы менен (бирөө эмчектеги ымыркай) жана Фатима Маруфжанова беш баласы менен экен. Багдаддагы аялдар түрмөсүндө кармалып жаткан жарандар "террорчулук кылган" жана "Ирактын чек арасын мыйзамсыз бузган" деп айыпталып жатышат", - деген Сабсаби.
Сирия менен Иракта согуштук аракеттерге катышкан орусиялыктарды мекенине кайтаруу боюнча жумушчу топтун башчысы Зияд Сабсаби Багдад түрмөлөрүндө 100дөн ашуун орусиялык кыз-келин балдары менен кармалып турганын да айткан. Сабсаби бул аялдар “Ислам мамлекети” террордук тобуна кирген күйөөлөрүнө азгырылып барганын белгилеген.
Зияд Сабсаби орусиялык аялдарга да “террорчулукка аралашкан жана чек ара тилкелеринен мыйзамсыз өткөн” деген кине коюлуп жатканын айтып, муну менен айыпталгандар Ирактын мыйзамы боюнча өлүм жазасына тартыларын билдирген.
Камалгандар кыргызстандык экени тактала элек
“РИА Новости” маалымат агенттигине чыккан бул кабар тууралуу басылманын Кыргызстандагы кабарчысы Юлия Орлова 6-март күнү президент Сооронбай Жээнбековдун журналисттер менен жолугушуусунда да өлкө жетекчисине суроо узаткан. Анда президент Ирактагы камакта жаткан аялдардын тагдырынан кабарсыз экенин айтып, бул маалымат такталарын белгилеген.
7-мартта Кыргызстандын Тышкы иштер министрлиги билдирүү таратып, факты териштирилип жатканын кабарлады. ТИМдин расмий өкүлү Айымкан Кулукеева мындай деди:
- "Кыргызстандык үч аял Ирактын түрмөсүндө кармалып, соту жүрүп жатат" деген маалымат Ирак Республикасынын бийлиги тарабынан Кыргызстандын Тышкы иштер министрлигине расмий келген эмес. Кармалганы айтылгандардын жакындарынан да жардам сурап кайрылгандар болгон эмес. Бирок Орусиянын маалымат каражаттарында жарыяланган кабарда сөз болгон фактыны тактоо боюнча иштер жүрүп жатат. Кыргызстандын Иракта элчилиги жок болгондуктан, тактоо иштерин биздин Кувейттеги элчилигибиз жүргүзөт. Кандайдыр маалымат чыкса, кошумча кабар берилет.
Кыргызстандын Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитети да ал жарандар боюнча маалыматтары бар-жогун ачык билдирбей, бирок аларды кайтаруу аракети жүрүп жатканын билдирди. Мекеменин басма сөз катчысы Рахат Сулайманов мындай маалымат берди:
- Бул маселе боюнча буга чейин да иш жүргүзүлүп жаткан. Учурда президент тарабынан тапшырма берилди. Буга байланыштуу ошол биздин жарандарды кайра мекенине кайтаруу боюнча иштер күчөтүлгөн режимде жүргүзүлүп жатат.
УКМК буга чейин Сирия менен Ирактагы согуштук аракеттерге катышып жүргөн кыргызстандыктар 500дөн ашарын кабарлап келген. Атайын кызмат алардын арасында 140ка жакын аял 100гө жакын балдары менен кеткенин да ырастаган. Кийинчерээк согуш талаасында кыргызстандык 92 жаран мерт болгону айтылган.
Кайтарып алуу канчалык колдон келет?
Жакынкы Чыгыштагы чатакка аралашкандар кайтып келип жатканын кабарлаганы менен канча киши келгенин укук коргоо органдары так айта элек. Келгендердин канчоо өздөрү келгени, канчасы экстрадицияланып келгени тууралуу да кабар жок.
Ошо балдарын ойлобой фанаттык идеяга сугарылып, "халифат курулуп калыптыр" деп кетип калышканы - акмакчылыктын жеткен чеги. Ушунун баары - радикализм менен экстремизмге күрөштүн чабал жүргүзүлүп жаткандыгынын жемиши.Орозбек Молдалиев
Коопсуздук жана дин маселелери боюнча эксперт Орозбек Молдалиевдин пикиринде, Багдаддагы кыргызстандыктарды кайтарып алуу жеңил болбойт.
- Муну эми Орусия өкүлүнүн болжолу катары карап турса болот. Анткени биздин коңшу өлкөлөрдө деле аты ошондой адамдар бар. Кыргызстандан кеткендердин көптүгүн эске алганда биздин жаран болуп чыгышы да мүмкүн. Бирок бул жерде маселе өтө татаал. Ирактын мыйзамы боюнча террорчулук боюнча айыпталгандар өмүр бою абакка кесилет же өлүм жазасына тартылат. Андан тышкары Кыргызстан менен Ирактын ортосунда экстрадиция боюнча келишим такыр жок да. Ошондуктан аларды алып келүү иш жүзүндө мүмкүн эмес. Экинчиден, Кыргызстандын кызыкчылыгын сатып, Иракка кеткен аялдарды алып келип эмне кылабыз? Алардын балдарына гана убал, ошол гана жаман иш болуп жатат. Ошо балдарын ойлобой фанаттык идеяга сугарылып, "халифат курулуп калыптыр" деп кетип калышканы - акмакчылыктын жеткен чеги. Ушунун баары - радикализм менен экстремизмге күрөштүн чабал жүргүзүлүп жаткандыгынын жемиши.
Ал эми укук коргоочу Азиза Абдирасулова чет өлкөдө абакта кармалып жаткан жарандарды кайтарып келиш үчүн башка механизмдер да бар деп эсептейт.
- Аябай өкүнүчтүү. Аларды кайтарып алып келиш үчүн мамлекет тез арада аракет көрүшү керек. Биринчи кезекте Кызыл чырым уюмуна “биздин ошол жерде камалып жаткан жарандар жөнүндө билип бергиле” деп кайрылыш керек. Бул уюмдун согуш болуп жаткан өлкөлөрдө камалып жаткан адамдарды көрүп, эки тарапка тең кайрылууга укугу бар. Экинчиси - Кыргызстан Бириккен Улуттар Уюмуна кайрылыш керек. БУУнун адам укуктары боюнча иштеген комитетинин атайын баяндамачылары да ошол жердеги жарандарыбыздан кабар ала алат. Эл аралык уюмдарга мен да кайрылып жатам, бирок жеке адам эмес, мамлекет кайрылганы жемиштүүрөөк болот. Бийлик керек болсо бүгүн-эртең ошол уюмдарга кайрылуу жибериши керек. Аялдар өмүр бою камалса да биз жок дегенде аялдардын өлүм жазасына тартылбашына себеп болуп калышыбыз керек. Ошол эле учурда алардын балдарынын кийинки тагдырын ойлошубуз керек. Ал аялдар алданып кеттиби, өз эрки менен кеттиби - кандай шартта кетсе да алар биздин жарандар, биз аларга кам көрүшүбүз керек.
Кыргызстандын Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитети чечен президентинин Жакынкы Чыгыштагы жана Түндүк Африкадагы өкүлү Зияд Сабсаби жарыялаган кыргыз жарандарынын аты-жөнүн Сирияга кеткендердин арасында бар-жок экенин ырастаган да, четке каккан да жок.
Борбордук шайлоо комиссиясынын расмий сайтында жайгаштырылган шайлоочулардын онлайн тизмесинде "Иракта соттолуп жаткан кыргызстандыктар" деп айтылып жаткан үч ысымга окшош ысымдар, тагыраагы Асел Асилжан кызы деген үч жана Фатима Маруфжанова деген бир, Зухра Кадирова деген төрт жана Зухра Кодирова деген төрт адамдын аты-жөнү, дареги көрүнүп турат.
"Азаттыктын" архиви: Сирия, аял, азап... 2015-жыл
