Вольга Бахметава 20 гадоў працавала юрысткай. Мела стабільную працу, рост па службе. Пасьля дэкрэтнага водпуску вырашыла зьмяніць прафэсійны занятак — каб пячы хлеб. Яе аповед — у працягу цыклю Свабоды «Безь дзяржавы».
У Бабруйску 26-гадовы Максім Чарняк дапамагае землякам перажыць нядолю. Тры гады таму, перанёсшы анкалягічную хваробу, ён стварыў дабрачынную ўстанову «Справядлівая дапамога». Там падапечных кормяць, апранаюць і адаграваюць.
Жыхар Магілёва Андрэй Кавалёў захапленьне мурашкамі зрабіў бізнэсам.
Жыхар Бабруйску Сярго Сванідзэ зрабіў з уласнага аўто майстэрню па рамонце адзежнай фурнітуры і галянтарэі. Завесьці атэлье на колах яго змусіла высокая арэндная плата за месца на рынку ды канфлікт з рынкавым кіраўніцтвам.
Віктар Малец з-пад Ліды ўсё жыцьцё рабіў у сельскай гаспадарцы. На пэнсіі ня змог ляжаць на канапе. Узяў у арэнду поле і завёў кароў. Як зрабіць надоі ў разы большыя за калгасныя і чаму трэба ведаць цёлак па імёнах, — у рэпартажы Свабоды.
Больш за 20 гадоў у Горадні па начах пякуць грузінскі хлеб. Штодня тысяча сьвежых хачапуры і лавашоў разыходзіцца па горадзе. Гаспадар лепіць булачкі нароўні зь іншымі супрацоўнікамі. Адносіны ў пякарні амаль сямейныя, а работнікі ня хочуць сыходзіць у адпачынак.
Прадпрымальніцу Лілію Калюжную ў Гомлі ведаюць бадай усе, хто мае творчыя, турыстычныя і спартовыя «актыўнасьці». У бізнэс яна прыйшла ў 90-х як «муза свайго мужа». Цяпер сама займаецца арганізацыяй фэстаў, кіруе крэатыўнай прасторай, добра зарабляе і выдатна адпачывае.
67-гадовы жыхар Магілёва Генадзь Жолудзеў чатыры гады таму ўзяўся адрадзіць інтарэс да садова-паркавай скульптуры. Цяпер у яго свая майстэрня, а ягоныя творы ўпрыгожваюць гарады, прыватныя сядзібы і дзяржаўныя арганізацыі. Пра сваё рамяство, кошты скульптур і густы пакупнікоў ён апавёў Свабодзе.
Гарадзенка Кацярына Еўдакімава-Енджэеўская робіць драўляныя цацкі, мала падобныя да папулярных забавак, і кажа, што зь імі можна гуляць бясконца.
Алена Ціхановіч і Вадзім Бачараў паўтара года таму адкрылі ў Лідзе адзіную ў Беларусі майстэрню крафтавага шакаляду. Кажуць, славутыя шакаляднікі каштуюць іхныя труфэлі і адмаўляюцца пасьля есьці свае. Кліентка са Швайцарыі чакае прыезду ў Беларусь — «родны» шакаляд ёй болей не даспадобы.
Алена Рудава 12 гадоў працуе на сябе: гадуе і прадае куранят, гусянят і качанят. Мае добры прыбытак. Адзіны мінус — безьліч праверак з боку ўладаў. «Арганізатарка» бясконцых чыноўніцкіх візытаў — Аленіна суседка.
Гарадзенка Вераніка Гайдэль атрымала разьмеркаваньне ў прэстыжны праектны інстытут. Аднак празь некалькі год кінула дзяржаўную працу, а за ёй і некалькі прыватных фірмаў, і пачала працаваць на сябе. Цяпер яна зарабляе на жыцьцё керамічнымі гаршчэчкамі, глязураванымі кубкамі, гогалеўскімі насамі.
Павал Максімчык разам з братам Валерам набылі фургон, італьянскую печ на дровах і пачалі пячы там піцу, якую прадаюць проста на горадзенскіх вуліцах. Гэта яны прыгатавалі да Дня Волі піцу з выявай Пагоні, фота якой абляцела байнэт.
Сяргей і Наста Дабравольскія нарадзіліся ў невялікіх гарадах. У раньняй маладосьці за лепшым жыцьцём яны выправіліся ў Менск. Са сталіцы пераехалі ў маленькую вёску пад Лоевам. Зарабляюць на жыцьцё продажам сваіх ганчарных вырабаў і мыла. «Нам тут ідэальна!», — кажуць былыя гараджане і «дармаеды».
Былы палітычны актывіст Алег Мяцеліца пасьля Плошчы-2010 правёў больш за тры гады за межамі Беларусі. А пасьля вярнуўся на радзіму, каб уратаваць памяць пра вёску сваіх продкаў.
Паліна Кузьняцова займаецца ў жыцьці тым, што ёй падабаецца. Мастачка паводле адукацыі, яна самастойна навучылася ткаць, уласнаручна змайстравала кросны, а яе вырабы цяпер знаходзяць пакупнікоў па ўсім сьвеце.
Сям’я Гуляшовых зь вёскі Кароўчына, што ў Дрыбінскім раёне на Магілёўшчыне, адмаўляецца ад беларускага грамадзянства і просіць Аляксандра Лукашэнку даць ім магчымасьць жыць і працаваць на зямлі паводле ўласных перакананьняў.
Ніка Ракіціна 10 гадоў жыве «безь дзяржавы». У 2009 годзе яна разьвіталася з афіцыйнай працай, каб пісаць фэнтэзі. Выдала 7 кніг. «Рэалістычныя тэксты мне не цікавыя. Рэал — ён вакол, навошта пра яго яшчэ і пісаць». Але «рэал», не пакінуў яе без увагі. Улады абвясьцілі пісьменьніцу «дармаедкай».
