Кырсык

Оштогу аскер бөлүгүндө 18 жаштагы жоокер каза тапты. Чек ара кызматына караштуу аскер бөлүктүн жетекчилиги жоокер Руслан Эрменбаев этиятсыздыктан улам өзүн-өзү атып алган деген версияны жарыялады. Бирок маркумдун жакындары бул маалыматка ишенбей, өлкө жетекчилигине кайрылып, аскер бөлүктөгү тартипти көзөмөлгө алууну суранды. Бул соңку 20 күн ичинде Кыргызстандагы аскер бөлүктөрүндө жоокер белгисиз жагдайда каза болгон экинчи окуя болуп калды.

Оштогу Чек ара кызматына караштуу аскер бөлүгүндө этиятсыздыктан өзүн атып алды делген Руслан Эрменбаевдин ата-энеси уулунун сөөгүн алып кетүүгө Ош шаарына келген.

Капысынан уккан суук кабарга нес болуп, кайгыга батып турган маркумдун апасы Нааргүл Эргешова 18 жаштагы уулунун бейажал өлүмүнө ишене албай турат. Ал быйыл күзүндө гана аскерге жөнөгөн уулунун өзүнө кол салганынан күмөн санап жатат.

“Мен уулумдун жоокер болуп келишин күтүп кыялдангам. Жакшы ниеттер менен жибердим эле билбейм кандай болуп кетти. Уулумдун кийимдерин алып коюп койдум эле келгенде киет деп. Ок тамагынан кирип башынын чыгып кетиптир. Өзүн өзү атып алдыбы же башка бирдеме болдубу билбей калдым. Кыргыз армиясы боюнча айтарым, балдарды аскерде токмоктошот экен, анан жашырышат турбайбы”.

Уулун жоготкон эне өлкө президентине кайрылып, жоокердин өлүмүн тыкыр териштирүүнү суранды. Ал кыргыз армиясында боло келген уруп-согуу уулунун өлүмүнө себеп болгон жокпу деп күмөнсүнүп турат.

Улуттук коопсуздук боюнча мамлекеттик комитетине (УКМК) караштуу Чек ара кызматынын Оштогу аскер бөлүгүндө кызмат өтөп жаткан жоокер 6-декабрдын кечинде өзүн атып алганы кабарланган.

Мекеменин маалыматында катардагы жоокер кокусунан ок чыгарып, медициналык жардам көрсөтүлгөнүнө карабай көз жумганы айтылган.

Атайын кызмат же чек ара кызматы мындан башка маалымат тарата элек.

Руслан Эрменбаев Жалал-Абаддын Ала-Бука районунда туулуп-өскөн. Кичинекей кезинен аскер кызматкери болууну кыялданган жигит быйыл сентябрда аскерге өз каалоосу менен жөнөп, Оштогу Чек ара кызматында 2024 номурлуу аскер бөлүгүнө түшкөн.

Маркумдун атасы Мамадали Эргешов уулу менен акыркы жолу сентябрь айында сүйлөшкөнүн айтып берди.

“Армияга барып кел андан кийин аскердик окуу жайларга окуйсуң деп жибердим эле. Балам "ата, сиз айткандай кылам" деп сүйүндү эле. Мына эми көргүлө! 10-сентябрда Ала-Букага келген, 21-сентябрда ант берүү аземи болуп апасы барган".

Дагы караңыз

Кыргыз жана казак армиясында өмүрү кыйылган жоокерлер

7-декабрда маркум жоокердин сөөгүнө соттук-медициналык экспертиза жасалып, териштирүү башталды. Аны Аскер прокуратурасы жүргүзөт.

Ош гарнизонунун аскер прокүратурасынын прокурору Марс Тентиев териштирүүнүн жыйынтыгы менен кошумча маалымат берилерин билдирди.

Ал тапта Кыйноолорду алдын-алуу борбору аскердин өлүмү боюнча кароо жүргүзгөн. Бул борбордун Оштогу жетекчиси Улукбек Абдулазимовдун айтымында, алгачкы кароодо маркумдун денесинен кыйноонун белгилери аныкталган эмес.

“Бизге кызмат өтөп жаткан жоокер көз жумганы боюнча маалымат келип түштү. Биз чогуу келип сыртынан кароо жүргүздүк. Бирок баланын денесинде кандайдыр бир так же көгала байкалган жок. Бирок эми калган иштердин баарын тергөө ачыктайт”.

Оштогу чек арачы жоокердин өлүмү Кыргызстанда соңку 20 күн ичинде эле аскерде кызмат өтөп жүрүп, бейажал каза болгон экинчи окуя болуп калды. 20-ноябрда Токтогул ГЭСин кайтарган аскерлер пикир келишпестиктен улам Ички иштер министрлигине (ИИМ) караштуу Ички аскер бөлүгүндөгү кызмат өтөгөн 21 жаштагы жоокер 20 жаштагы жоокерди атып салганы кабарланган. Бул окуялар коомчулукта кыргыз армиясындагы ыдык көрсөтүүлөрдөн улам болуп жаткан жокпу деген талкууларга жол ачты. Себеби, аскер бөлүктөрүндө жоокерлер арасындагы бир-бирине чоңсунуу көйгөйлүү маселелердин бири.

Дагы караңыз

"Аткан жоокер чатырга жашынган". Токтогул ГЭСинде жаңырган ок

Чек ара кызматынын ардагери Какан Эралиев акыркы убактардагы жоокерлердин өлүмү боюнча пикири менен бөлүштү.

“Бизде ушул окуяларга айыптуулар алардын командирлери. Командирлер ошол жердеги жоокерлер менен күнү-түнү чогуу болуш керек. Сабактарды өткөрүп, жоокерлерди эч качан бош койбош керек. Жоокерлерге катуу көзөмөл кылбасак мындай дагы кайталанышы мүмкүн. Асынып алгандар болуп жатат. Эми жоокерлер ортосундагы мамилени аралашып байкаш керек. Бул жерде командирлер шалаакылык кылган деп эсептейм”.

Коргоо министрлигинин 2017-жылдан 2021-жылга чейинки отчётуна ылайык, беш жыл ичинде өлкөдөгү аскер бөлүктөрүндө 62 аскер кызматкери каза тапкан, алардын 12си өз жанын кыйган. Ал эми соңку эки жылдагы окуялар боюнча так статистика жарыялана элек.

Былтыр болсо эки ай ичинде төрт аскер кызмат өтөп жүргөндө каза болгондо президент Садыр Жапаров коргоо министри Бактыбек Бекболотовго сөгүш берген.

Кыргыз армиясында кызмат өтөп жүрүп каза болгон жоокерлердин өлүмү боюнча тиешелүү органдар “мамлекеттик сыр” деген жүйө менен маалымат бербей келишет. Укук коргоочулар жоокерлер каза болгон окуялардын 10% гана сотко жетерин айтышууда.

Көп учурда жоокердин кандай жагдайда, эмне болуп өлгөнү белгисиз бойдон калат.

Учурда ботосунан айрылып, зарлап турган Руслан Эрменбаевдин ата-энеси өлкө жетекчилиги бул окуяга көңүл буруп, кийин кайталанбагандай болушу үчүн чара көрүшү керек деп талап кылышууда.

Нарында жол кырсыгынан каза болгон 41 жаштагы аялдын өлүмүнө 8-класстын окуучусу шек саналууда. Ал окуя болгон күнү бир тууган агасынын автоунаасын уруксатсыз айдап чыкканы айтылууда.

Өспүрүм милиция кызматкерлеринен качам деп, жөө жүргүнчүнү коюп кеткен.

"Уулун үйлөнтүүгө жетишпей калды"

41 жашында бейажал кеткен Элзада Ибраеванын беш баласы энесиз калды. Балдардын улуусу 22 жашта, кичүүсү жаңы эле төрткө толгон. Ал азыр апасын издеп, куса болду.

Маркумдун бир тууган иниси Бакай Ибраев эжеси улуу баласынын жакшылыгын көрбөй кеткенине кейиди:

"Элзада эжем улуу баласы Мырза үйлөнсө келиндүү болом деп сүйүнүп жүргөн. Жездем экөө тойго даярданып, үйүн оңдоп жаткан. Мен аларга жардамдашып жүрдүм эле. Эжекемдин беш баласынын төртөө эркек, бирөө кыз. Ошол жалгыз кызы ага өтө ынак болчу. Балдарынын жакшылыктарын көрбөй калды. Кырсык болгонун угарым менен жетип келдим. Моргго кирип, эжекемдин жанчылып кеткен буттарын таңып чыктым. Сөөктөрү бычырап кетиптир", - деди ал.

Ошол күнү каргаша Элзаданын үйүнүн жанында, таламандын так түшүндө болгон. Кырсыкка күбө болгон маркумдун кошунасы Совет Мамбетисаев Элзаданы өспүрүм бала сүзүп кеткенин айтууда.

“Сыртка көмүрдүн күлүн төккөнү чыккам. Бир убакта “тарс” деген үн чыкты. Карасам, ак түстөгү машине электр көмөк чордонун сүзүп токтоп туруптур. Артынан МАИ кызматкери келип, рулдагы баланы “тиги аялды өлтүрдүң” деп бир чапты. Карасам эле, трансформатор менен машиненин тумшугунун ортосунда бир аял кептелип калыптыр. Мен аны тирүү деп ойлоп, "машинени артка айдагыла" деп кыйкырдым. Тиги бала коркуп кетип эле машинесин артка жылдырганда, кыпчылып турган аял жерге кулап түштү. Көрсө, кошунам Жыргалбектин аялын сүзүп барып токтогон экен. Андан кийин эл чогула баштаганда, кубалап келген МАИ кызматкерин көрбөй калдык”, - деди Мамбетисаев.

Жакындарынын айтымында, маркум үйүнүн жанына жакын тигүү цехинде иштечү экен. Анын күйөөсү Жыргалбек Ырысаалы уулу кырсык болгон күнү келинчегин үйдөн узатып чыккан экен.

“Аялым "жумушка барып келе калайын" деген. Дарбазадан чыгарып коюп, кайра үйгө кире элегимде аны сүзүп кетпедиби. Буту денесинен ажырап, бели үзүлүп кетиптир. Аны көрүү канчалык оор болгонун айтып бере албайм. Сүзгөн баланын жакындарынын кайдыгер мамилеси ачуумду келтирип жатат. Милициянын тергөөсү да жакшы жүргөн жок”, - дейт Жыргалбек.

Милицияга кол көтөрүү болгонбу?

Ички иштер министрлигинин Жол кыймыл коопсуздугун камсыздоо башкармалыгынын басма сөз катчысы Байгазы Айткул уулу окуя 21-ноябрда болгонун билдирди.

"Нарын шаарынын Арал көчөсүндө жайшаган Д.Э. аттуу 8-классынын окуучусу ата-энеси шаарга кетип, көзөмөлсүз калгандыктан, ал үйдө эч ким жоктугунан пайдаланып, үйүнүн короосунда токтоп турган бир тууган байкесинин унаасын айдоого укугу жана күбөлүгү жок айдап чыккан. Нарын шаарынын Жаңы жол көчөсүнө бурулуп жатып, жол кыймылынын коопсуздугун камсыздоо бөлүмүнүн кызматкерин көрүп, андан качуу максатында, жолдун чети менен жөө келе жаткан 1982-жылы туулган И.Э. аттуу жөө жүргүнчүнү сүзүп, андан кийин жолдон чыгып кетип, трансформатордун бетонун сүзүп токтогон. Натыйжада И.Э. аттуу жөө жүргүнчү окуя болгон жерде көз жумган”, - деди Айткул уулу.

Милициянын маалыматына караганда, бул окуядан кийин машине айдоого укугу жок жана жашы жете элек өспүрүм айдоочунун агасы менен жакын туугандары Нарын райондук Жол коопсуздугун камсыздоо бөлүмүнүн М.У. аттуу кызматкерин "көз жумган жарандын туугандарынан кечирим сура" деп ур-токмокко алышкан. Ал кызматкер денесинен жараат алып, ооруканага жаткырылган. Учурда бул окуя териштирилип жатат.

Бирок шектүү өспүрүмдүн атасы Айбек Касымбаев милициянын маалыматына кошулбайт. Ал уулу кырсыктан кийин коркуп калганын, учурда ооруканада жатканын айтууда:

"Уулум азыр неврологияда жатат. Дарыланып, бир аз өзүнө келип калды. Врачтар уулумду "катуу коркуп калган" дешти. Ал эми милицияга кол көтөрдү деген маалымат калп. Окуя болгондон кийин бизди милициянын облустук бөлүмүнө чакырышкан. Биз барганда, уулумду кубалаган МАИ кызматкерин "өлгөн тарапка эмнеге барбай жатасың, сенин да күнөөң бар" деп айтканбыз. Ал жерде күбөлөр бар. Эч кандай сабоо болгон эмес".

Ата-эне жоопкерби?

Кыргызстанда жол кырсыгына байланыштуу көйгөй курч бойдон кала берүүдө.

Мындан эки жыл мурда, Суусамыр - Талас - Тараз унаа жолундагы кырсыктан 13 жана 14 жаштагы эки өспүрүм каза болгон.

Анда "Мерседес Бенц" үлгүсүндөгү жеңил унааны айдап бараткан 14 жаштагы бала рулду башкара албай жол четиндеги түркүктү сүзүп, жеринде каза болгон. 13 жаштагы жүргүнчү "Тез жардам" унаасында үзүлгөн. Айрым маалыматтар боюнча, өспүрүм атасы үйүндө жок кезде автоунааны айдап, кырсыкка кабылган.

Айдоочулар коомунун өкүлү Дүйшөн Токтакунов буларга токтолду:

"Мындай жагдайда ата-энелердин жоопкерчилиги жогору. Мисалы, Нарындагы окуяны алалы. Ал жерде Жол коопсуздугун камсыздоо бөлүмүнүн кызматкерлерин көрүп туруп өспүрүм айдоочу качкан деп айтылып жатпайбы. Алар өспүрүмдү токтотууга аракет кылышса керек".

Расмий маалыматка ылайык, быйыл тогуз айда 4 миң 800 жол кырсыгы катталып, андан 489 адам мерт болду. Өткөн жылы 7040 жол кырсыгы болуп, 11 миң 49 киши жараат алып, 690 адам каза болгону айтылган.