32 гады ў інвалідным вазку і сам-насам са сваімі праблемамі. Віцяблянка Тацяна Букланава зь дзяцінства перасоўваецца ў інвалідным вазку. Яе маці не шкадуе ні сілаў, ні грошай, каб дачка мела магчымасьць трапіць за межы кватэры. Ды гэта спрэс уласныя высілкі: афіцыйныя структуры ведаюць пра праблему, але не імкнуцца паспрыяць яе вырашэньню.
Другі паверх, круты ўхіл прыступак, і «нічога зрабіць нельга»
У кватэры на другім паверсе Тацяна Букланава жыве з самага дзяцінства, усе свае 32 гады жыцьця з дыягназам ДЦП 4-й ступені.
Пакуль быў жывы яе бацька, праблема выйсьці на сьвежае паветра не была такой вострай: удвох з маці яны зносілі вазок уніз на руках, уладкоўвалі ў машыну і ехалі падарожнічаць. Калі бацька памёр, трапіць на вуліцу стала ў разы цяжэй. Вазок Таняй выносяць на руках маці і супрацоўніца сацыяльнай службы, але самае цяжкае нават не гэта: падняць вазок па крутых прыступках на другі паверх дзьве жанчыны сталага веку проста не ў стане.
Даводзіцца шукаць выпадковых мінакоў і прасіць, гаворыць Зоя Мікаілава, прадстаўніца сацыяльнай службы.
«Узімку мы Тацяну на вуліцу ня возім, а ўвесну, улетку стараемся, каб яна дыхала сьвежым паветрам. Едзем зь ёй на вазку ў краму, у аптэку, любім прагульвацца па беразе Дзьвіны. Таня ж малюе карціны, любіць разглядаць прыроду... А вось каб падняцца назад на другі паверх, то пільнуем на вуліцы якога-небудзь мужчыну, хлопца. Шукаем каго дужэйшага, бо цяпер праз аднаго ўсе хворыя. Я тады трымаю дзьверы, ён штурхае вазок зьнізу, мама цягне наперадзе», — апавядае спадарыня Зоя.
Яна ў гэтай сям’і — амаль як родная, працуе тут ужо 7 год. Зоя Мікаілава вельмі ганарыцца дасягненьнямі выхаванкі — тым, што яна бярэ ўдзел у выставах, што дыстанцыйна скончыла кампутарныя курсы і нават працавала адміністратаркай сайту, пакуль рэсурс не зачыніўся.
Тацяна сама шукае магчымасьцяў, каб спрасьціць жыцьцё родных
Тацяна скончыла дзевяць клясаў школы № 21 — была на хатнім навучаньні. Яна не можа кіраваць ні рукамі, ні нагамі — рухаюцца адвольна, і таму іх трэба прывязваць да вазка. Маці ўклала шмат сілаў, каб палепшыць стан яе здароўя яшчэ ў дзяцінстве, але цяпер ён ужо стабільны — як ёсьць.
Праз хваробу Таня кепска размаўляе, але без праблемаў стасуецца ў інтэрнэце калі не лічыць праблемай тое, што на літары ў ноўтбуку даводзіцца націскаць алоўкам, трымаючы яго ў роце. Гэткім самым чынам Тацяна і малюе. А яшчэ — вырашае шмат якія сямейныя справы, кажа маці, Натальля Букланава.
«Мы не прывыклі прасіць дапамогі. Калі рабілі рамонт, Таня сама знайшла праз інтэрнэт фірму па ўстаноўцы вокнаў. Сама знайшла і замовіла гідраўлічны пад’ёмнік, цяпер я без праблем магу перанесьці яе з вазка ў ванну, на ложак, пераапрануць. Яна знайшла ў інтэрнэце і прыстасаваньне, якое магло б вырашыць асноўную нашу праблему — каб трапіць на вуліцу. Гэта лесьвічны пад’ёмнік, да якога чапляецца вазок, ім кіруе другі чалавек, і прыстасаваньне само „крочыць“ па прыступках. Але ён ня можа разьвярнуцца на нашай пляцоўцы, бо дом наш стары, 1960-га году, і нічога зрабіць нельга», — кажа спадарыня Натальля.
«Нічога зрабіць нельга» — гэта фраза, якую яна, кажа, вывучыла напамяць, чытаючы адказы ад раённых дзяржаўных службаў, ЖКГ, МНС ды іншых.
Нельга зрабіць пад’ёмнік на лесьвіцы, бо надта круты ўхіл — амаль 45 градусаў. Нельга спраектаваць гаўбец, каб вывозіць Тацяну падыхаць сьвежым паветрам, — не прадугледжана архітэктурнымі стандартамі.
Адзінае, чаго дамагліся Тацяна і яе маці — гэта бэтонны пандус каля пад’езда. Але сэнс у ім невялікі, калі асноўная праблема — другі паверх.
Калі згадзіцца на пераезд, то сям’я на агорае «абробку з нуля»
Натальля Букланава кажа, што разгледзела б і варыянт пераезду ў іншае жытло. Праўда, у самым скрайнім выпадку, бо ў кватэры зроблены рамонт. Не «эўра», а толькі такі, на які ў сям’і хапіла грошай.
Бо для патрэбаў Тацяны сродкаў ніколі не шкадавалі: лесьвічны пад’ёмнік, які не падышоў праз асаблівасьці пляцоўкі, каштуе амаль дзьве тысячы даляраў. Расейская фірма, дзе яго набылі, назад прыстасаваньне не прымае, а пакупнікоў на спэцыфічны тавар знайсьці пакуль не ўдалося. Яшчэ 11 мільёнаў «старымі» каштаваў гідраўлічны пад’ёмнік, які выкарыстоўваюць дома.
Натальля баіцца, што «не пацягне» рамонту, калі давядзецца мяняць кватэру на жытло ў новым раёне. Там шмат у якіх дамах адразу спраектаваны зручнасьці для людзей з абмежаванымі магчымасьцямі, але ў кватэры даюць без унутранай абробкі, усё трэба рабіць «з нуля».
Найлепш было б, кажа маці, каб усталяваць зьнешні пад’ёмнік, і вазок з Тацянай падымаць і апускаць у двор проста з вакна. Яна гатовая заплаціць за такую магчымасьць для дачкі, але ў ЖКХ сказалі, што пра такое нават не чулі — ня тое, каб зрабіць...
«Нічога нельга зрабіць» — гэта няпраўда, лічыць праваабаронца
Віцебская праваабаронца Ірына Трацякова лічыць, што гэтай сям’і патрэбная найперш юрыдычна-прававая дапамога.
«У 2016 годзе Рэспубліка Беларусь адна з апошніх у сьвеце і апошняя ў Эўропе падтрымала Канвэнцыю аб правах інвалідаў, — кажа праваабаронца. — Беларусь ратыфікавала дадзены дакумэнт, аднак ратыфікаваць гэта ня значыць выконваць — працаваць у інтарэсах грамадзянаў з абмежаванымі магчымасьцямі.
Распрацаваны дзяржаўны плян па інтэграваньні іх ва ўсе сфэры жыцьця грамадзтва, ён распрацаваны на 2018-2025 гады, але пакуль зьменаў няма. І спрыяньне дзяржавы такім людзям па-ранейшаму выглядае як нейкія саступкі, як дабрачыннасьць. І таму адказы на запыты грамадзян з абмежаванымі магчымасьцямі часта сканчаюцца фразай „мы ня можам“».
У Беларусі будуць караць за адмову ад стварэньня безбар'ернага асяродку для інвалідаў
На думку Трацьцяковай, якая гатова дапамагчы сям’і Букланавых, маці трэба ізноў даслаць лісты са сваімі просьбамі ва ўсе інстанцыі, бо адказы пра «нічога зрабіць нельга» былі атрыманыя шмат гадоў таму.
Цяпер, калі Беларусь абавязаная перад міжнароднай супольнасьцю спрыяць людзям з інваліднасьцю, праблемы мусяць вырашацца на іншым узроўні і куды хутчэй.
Бяда ў тым, што людзі з абмежаванымі магчымасьцямі і іх сем’і ня ведаюць пра свае правы, кажа праваабаронца. Дзяржава ладзіць для іх забаўляльныя мерапрыемствы, мясцовыя структуры ўжо звыкліся з тым, што пандус — гэта абавязковы элемэнт гарадзкой інфраструктуры.
Аднак ніхто не праводзіць навучальных сэмінараў прававой і юрыдычнай тэматыкі, і людзі, аднойчы атрымаўшы адказ «нічога зрабіць нельга», проста апускаюць рукі. А калі й спадзяюцца на дапамогу, то не з боку дзяржавы, а ад выпадковых мінакоў — каб падняць вазок на другі паверх.
