Линктер

ЧУКУЛ КАБАР!
1-Февраль, 2025-жыл, ишемби, Бишкек убактысы 19:01

Обаманын Борбор Азия саясаты өзгөрөбү?


Дүйнөнүн миллиондогон адамдары АКШнын жаңы президенти Барак Обаманын ант берүү салтанатын кунт коюп, сыналгыдан көрүштү. Ошону менен катар алар Барак Обама тушунда АКШнын тышкы саясаты кандай өзгөрөт деп күтүшүүдө. Бул Борбор Азия элдерине да тийиштүү.

Көпчүлүк серепчилер 48 жаштагы Барак Обаманын Ак Үйгө келүүсү менен 20-январга чейин мурдакы президент Жорж Буш жүргүзгөн саясат өзгөрөт деп күтүшөт. Мындай үмүттөнүүгө дээрлик эки жылга жакын созулган президенттик шайлоо өнөктүгү учурунда демократ Барак Обама айткан сөздөр да түрткү берүүдө.

Бирок АКШнын тышкы жана ички саясаты бир адамга эмес, бийликтеги партияга да таандык. Ошон үчүн, АКШнын тышкы жана Борбор Азия саясатында чөң өзгөрүүлөр болбойт деген да талдоочулар бар.

Казакстандык серепчи Берик Абдигалиевдин да ою ушундай:

- Менин оюмча, АКШнын президенти алмашканы менен, өлкөнүн сырткы саясаты өзгөрбөйт, Борбор Азия саясатында үлкөн өзгөрүштөр болбоо керек. Ал эми Иран, Ирак, Россия же согуш жүрүп жаткан аймактарга байланыштуу катнашында ар качан өзгөрүүлөр болушу мүмкүн. Бирок чоң өзгөрүү болору күмөн. Себеби АКШ дайыма улуттук мүдөөсүн биринчи орунга коет. Кайсы партияны албайлы, кайсы президент болсун, ал тышкы келбетине, түсүнө карабастан, эң алды өлкөнүн пайдасын ойлошот. Ырас, Демократтык партия Республикачылар партиясына караганда адам укугу, сөз эркиндиги сыяктуу демократиялык баалуулуктарга артыкча маани беришип, көп көңүл бурушат. Ошон үчүн, аларда демократиялык принциптерге байланыштуу талаптары болушу этимал. Деген менен да, ал тышкы саясатта чоң өзгөрүүгө алып барбайт деп ойлойм.

Түркмөн жазуучусу Кудайберди Халлыев башка пикирде. Анын айтымында, демократтар республикачыларга салыштырганда демократиялык баалуулуктарга көп маани беришет. Ошон үчүн Барак Обама бийликте турган алдыдагы төрт жылда АКШнын саясатында орчун өзгөрүүлөр болорун түркмөнстандыктар да сезишет деп үмүт кылат:

- Албетте, өзгөрүүлөр болот деп ойлойм. Анткени Барак Обама жетик жана чечкиндүү саясатчы. Ал Демократиялык партиянын өкүлү. Түркмөнстан үчүн адам укуктарын жакшыртуу, демократиялык баалуулуктарды жайылтуу зарурат нерсе. Акыйкаттан эле, 1990-жылдардын башында, Борбор Азия өлкөлөрү, анын ичинде Түркмөнстан эгемендик алганда, Ак Үйдө республикачылар отурчу. Алар постсоветтик өлкөлөрдүн күнкорсуздугун таануу жана элчиликтерди ачуу менен чектелген. Ал эми демократ-президент Билл Клинтон кезинде АКШ демократияны колдоп, мурдакы советтик өлкөлөр үчүн пайдалуу болду. Азыр да бийликке Демпартия келди. Ошон үчүн АКШ Борбор Азия өлкөлөрүндө демократиялык баалуулуктардын өсүүсүнө оң таасир этет деп ишенем.

XS
SM
MD
LG