Чаму для беластоцкіх беларусаў самай значнай падзеяй у ХХ стагодзьдзі было бежанства 1915 году, а не, скажам, прыход бальшавікоў у 1939 ці прыход «другога немца» ў 1941.
Сусьветная вайна 1914-1918 гадоў – якую пасьля яе заканчэньня сталі называць «вялікай» – спарадзіла вялікую сусьветную літаратуру.
Аўстра-вугорскія войскі 28 ліпеня 1914 уварваліся ў Сэрбію і адкрылі вагонь. Так пачалася Першая сусьветная вайна. Падчас гэтай вайны загінулі больш за 16 мільёнаў вайскоўцаў і мірных жыхароў. І праз сто гадоў фатаграфіі з гэтай вайны нясуць на сабе адбітак разбуральнай моцы і непазьбежнасьці пакут на вайне. У фотагалерэі Радыё Свабода сабраныя фатаграфіі, якія былі толькі нядаўна выяўленыя і апублікаваныя.
I-ая сусьветная вайна паўплывала ня толькі на палітычны лёс Беларусі, якая ўпершыню зьявілася на палітычнай мапе Эўропы, але мела і вырашальны ўплыў на рост нацыянальнай сьвядомасьці беларусаў.
1-ю ўсясьветную вайну савецкая гістарыяграфія занесла ў «другасныя» — маўляў, высьвятлялі адносіны варожыя імпэрыі, аднолькава чужыя бальшавіцкай ідэалёгіі. Ці зьмянілася сытуацыя праз 100 гадоў?
Прапануем вам пазнаёміцца з інтэрвію, якое Міленка Ергавіч даў харвацкай газэце Večernje novosti 22 чэрвеня.
Прафэсар Кэмбрыджу Крыстафэр Кларк у інтэрвію Радыё Свабода адказвае на пытаньні пра сёньняшнія ўрокі Першай Сусьветнай вайны.
Ніхто ўсур’ёз ня будзе падтрымліваць тэзіс, што Аўстра-Вугоршчына абвясьціла вайну Сэрбіі толькі за тое, што Гаўрыла Прынцып стрэльнуў у эрцгерцага Франца Фэрдынанда. Калі б ня стрэліў ён у Сараеве, магчыма, стрэліў бы нехта іншы ў некага іншага ў іншым месцы, і вайна ўсё ж пачалася б.
Канфлікт, які пачаўся пад канец ліпеня і на пачатку жніўня 1914 году, мабілізаваў пад зброяй 65 мільёнаў чалавек і каштаваў жыцьці 20 мільёнаў вайскоўцаў і цывільнага насельніцтва.
