Навукоўцы з дапамогай штучнага інтэлекту (ШІ) змаглі расшыфраваць старажытны папірус з гораду Геркулянум на заходнім узьбярэжжы Італіі, які амаль дашчэнту згарэў падчас вывяржэньня Вэзувію ў 79 годзе нашай эры, паведамляе The Guardian.
З дапамогай 3D-рэнтгенаграфіі і конкурсу праграмнага забесьпячэньня дасьледнікі ўпершыню змаглі зазірнуць унутр старажытнага папіруса, які згарэў амаль дашчэнту падчас вывяржэньня вулькана, што зьнішчыў Пампэі і Геркулянум амаль 2000 гадоў таму.
Гэты скрутак — адзін з сотняў, знойдзеных у бібліятэцы рымскага асабняка ў Геркулянуме. Раскопкі на шыкоўнай віле, якая, як мяркуюць, належала цесьцю Юлія Цэзара, выявілі шырокую калекцыю скруткаў, але матэрыял быў настолькі абвуглены, што чорнае чарніла было немагчыма прачытаць, а папірусы рассыпаліся ў пыл, калі дасьледчыкі спрабавалі іх разгарнуць.
Папірус, вядомы як PHerc. 172, — адзін з трох скруткаў Геркуланума, якія захоўваюцца ў Бадліянскіх бібліятэках. Дакумэнт «разгарнулі» на кампутары, адкрыўшы некалькі слупкоў тэксту, і цяпер навукоўцы ў Оксфардзе пачалі яго расчытваць. Адно слова, напісанае на старажытнагрэцкай мове, διατροπή, якое азначае агіду, сустракаецца двойчы ў некалькіх слупках тэксту, сказалі яны.
«Мы ў захапленьні ад пасьпяховага атрыманьня выявы гэтага скрутка з Бадліянскіх бібліятэк», — сказаў доктар Брэнт Сілс, сузаснавальнік Vesuvius Challenge, конкурсу, які падштурхнуў рэзкі прагрэс у лічбавым разгортваньні і чытаньні скруткаў з трохмерных рэнтгенаўскіх выяваў, атрыманых у Вялікай Брытаніі. «Гэты скрутак утрымлівае больш аднаўляльнага тэксту, чым мы калі-небудзь бачылі ў адсканаваным скрутку Геркулянума».
Летась Нат Фрыдман, амэрыканскі тэхнічны кіраўнік і заснавальнік Vesuvius Challenge, абвясьціў, што каманда з трох студэнтаў, Юсэфа Надэра зь Нямеччыны, Люка Фарытара з ЗША і Джуліяна Шылігера з Швайцарыі, выйграла галоўны прыз конкурсу ў памеры 700 000 даляраў ЗША, прачытаўшы больш за 2000 грэцкіх літар зь іншага скрутка Геркулянума.
Маючы толькі трохмерныя рэнтгенаўскія здымкі твораў — згарэлыя скруткі занадта далікатныя, каб да іх дакранацца, — пераможцы конкурсу распрацавалі кампутарнае праграмнае забесьпячэньне, каб віртуальна разгарнуць папірус. Потым яны выкарыстоўвалі штучны інтэлект, каб вызначыць, дзе на валокнах папірусу прысутнічае чарніла, і ўрэшце прачытаць урыўкі старажытнага тэксту.
Гэты скрутак, як мяркуюць, быў напісаны эпікурэйскім філёзафам Філадэмам. У ім ён разглядаў крыніцы задавальненьня, ад музыкі да ежы.
Скрутак падараваў Оксфарду ў XIX стагодзьдзі Фэрдынанд IV, кароль Нэапаля і Сыцыліі. Чарніла на ім лепш відочнае ў рэнтгенаўскіх прамянях, чым на іншых скрутках. Магчыма, папірус быў напісаны гусьцейшым чарнілам.
Рычард Авэндэн, кіраўнік Бадліянскай бібліятэкі Оксфарду, адзначыў: «Гэта неверагодны момант у гісторыі, калі бібліятэкары, спэцыялісты па інфарматыцы і навукоўцы клясычнага пэрыяду супрацоўнічаюць, каб убачыць нябачнае. Дзіўныя посьпехі, дасягнутыя ў галіне візуалізацыі і штучнага інтэлекту, дазваляюць нам зазірнуць усярэдзіну скруткаў, якія не чыталіся амаль 2000 гадоў».
Форум