«Безумоўна, беспрэцэдэнтныя санкцыі ўплываюць на дзейнасьць нашых прадпрыемстваў у частцы закрыцьця доступу да рынкаў збыту, на пастаўкі асобных камплектуючых, сыравіны і матэрыялаў. Цалкам спынены гандаль з Украінай, а гэта 11% леташняга экспарту», — цытуе дзяржаўнае агенцтва БелТА міністра эканомікі Беларусі Аляксандра Чарвякова.
Паводле яго, беларускія арганізацыі працуюць над пераарыентацыяй экспарту на рынкі Расейскай Фэдэрацыі, Кітаю і «іншых дружалюбных краін» і выстройваюць новыя лягістычныя маршруты.
Міністар эканомікі Беларусі паведаміў, што «МАЗ, МТЗ, БелАЗ, „Гомсельмаш“, Менскі маторны завод і іншыя флягманы» цалкам загружаныя. «Партфэль іхных заказаў — ня менш за 3-4 месяцы. Апроч таго, сьвежыя зьвесткі каньюнктурных апытаньняў, якія штомесяц праводзіць наш эканамічны інстытут, сьведчаць пра зьмены дынамікі ў станоўчы бок індэксу прамысловага аптымізму, узроўню попыту, загрузкі магутнасьцяў і выпуску прадукцыі. Гэта гаворыць пра тое, што рэспандэнты станоўча бачаць найбліжэйшую пэрспэктыву свайго разьвіцьця», — падкрэсьліў Аляксандар Чарвякоў.
Што Беларусь прадавала Ўкраіне
Прадукцыя машынабудаўнічай прамысловасьці Беларусі мела ва Ўкраіне найбольшы рынак збыту.
Да вайны ва Ўкраіне дзейнічала 13 зборачных вытворчасьцяў беларускай тэхнікі — трактароў, збожжаўборачных камбайнаў, ліфтавага абсталяваньня, тралейбусаў, камунальнай і дарожнай тэхнікі, пажарных машын, брамных сыстэм і электравымяральных прыбораў.
Калі ўкраінскі рынак цалкам закрыўся для Беларусі, то менавіта на такую колькасьць мусіць зьнізіцца загрузка і партфэль заказаў згаданых міністрам Менскіх аўтамабільнага і трактарнага заводаў, БелАЗу, «Гомсельмашу», Менскага маторнага і іншых беларускіх «флягманаў». Хутка пераарыентавацца і знайсьці новыя рынкі — справа не аднаго месяца і нават гадоў.
Статыстка Беларусі ўсё менш празрыстая
Словы міністра аб поўнай загружанасьці машынабудаўнічай прамысловасьці нельга спраўдзіць пры дапамозе статыстычнай інфармацыі, апублікаванай Белстатам.
Па-першае, цяпер замежны гандаль Беларусі падаецца толькі ў катэгорыях «Краіны СНД» (з асобным вылучэньнем Расеі і краін Эўразійскага эканамічнага саюзу) і «Краіны па-за СНД» з асобным вылучэньнем краін Эўрапейскага зьвязу.
Асобнай агульнай інфармацыі пра гандаль, як гэта было раней, напрыклад, з Украінай, няма, а зьвесткі аб прадукцыі, якая складала аснову гандлёвых апэрацый з Украінай — машынабудаўнічай, нафтапрадуктаў і ўгнаеньняў — увогуле сталі сакрэтнымі.
У той жа час у інфаграфіцы Белстату адзначаецца, што Ўкраіна ў студзені—сакавіку ўвайшла ў пералік пяці краін з найбольшым узаемным абаротам тавараў і паслуг.
Згодна з гэтай статыстыкай, Беларусь у першым квартале прадала Ўкраіне тавараў на 998 мільёнаў даляраў, што на 6% больш за аналягічны ўзровень 2021 году, і купіла ва ўкраінскіх прадпрыемстваў прадукцыі на 230,3 мільёна даляраў (на 26,4% менш, чым у студзені—сакавіку мінулага году).
У аб’ёме экспарту Ўкраіна ў першым квартале заняла другое пасьля Расеі месца, а ў аб’ёме імпарту — чацьвёртае (пасьля Расеі, Кітаю і Нямеччыны).
Пры гэтым адзін месяц — сакавік — прыпадае ўжо на вайну, якую Расея пачала 24 лютага супраць Украіны з выкарыстаньнем беларускай тэрыторыі.
Калі параўнаць гэтую статыстыку з інфармацыяй Белстату за студзень і люты, то выходзіць, што ў сакавіку Беларусь экспартавала ва Ўкраіну прадукцыі на 10,4 мільёна даляраў, а імпартавала з Украіны — на 4,5 мільёна даляраў. Цалкам магчыма, што ў статыстыку за сакавік трапілі апэрацыі, якія пачалі ажыцьцяўляць у апошнія дні лютага.
Статыстыка Ўкраіны пакуль адсутнічае
Перад самай вайной, у першыя два месяцы 2022 году, гандаль яшчэ быў інтэнсіўны. Нават пасьля пачатку вайны беларускія грузавікі з прадукцыяй для Ўкраіны і эўрапейскіх краін стаялі на мяжы для ўезду ва Ўкраіну.
Але праз вайну і неабходнасьць цалкам перабудоўваць сваю дзейнасьць Дзяржаўная служба статыстыкі Ўкраіны публікуе вынікі замежнага гандлю зь вялікім адставаньнем. У канцы сакавіка абнародавалі гандлёвую статыстку толькі за першы месяц году.
Паводле яе, у студзені 2022 году Беларусь павялічыла пастаўкі прадукцыі ва Ўкраіну ў 2,2 раза ў параўнаньні са студзенем мінулага году — да 539,2 мільёна даляраў. Гэтая лічба складае больш за палову таго аб’ёму, які налічыла беларуская статыстыка за першыя тры месяцы году.
У студзені найбольш прырасьлі аб’ёмы той беларускай прадукцыі, на якую ў Эўропе наклалі санкцыі:
- нафтапрадуктаў — у 2,19 раза (да 336,5 мільёна даляраў),
- угнаеньняў — у 3,5 раза (да 84,8 мільёна даляраў),
- прадуктаў неарганічнай хіміі — у 5,2 раза (да 2,3 мільёна даляраў),
- арганічных хімічных злучэньняў — у 4,6 раза (да 6,7 мільёнаў даляраў).
Адметна, што Ўкраіна ў студзені, калі традыцыйна зьніжаецца замежны гандаль, таксама павялічыла продаж сваёй прадукцыі Беларусі. Найперш і найбольш — збожжа. Беларусь атрымала з Украіны збожжавых культураў на 2,2 мільёна даляраў, што ў 1,9 раза больш за ўзровень у студзені 2021-га.
Паводле статыстыкі, якую абнародавала Дзяржаўная мытная служба Ўкраіны, Беларусь за два месяцы году — студзень і люты — зарабіла на пастаўках ва Ўкраіну 1,015 мільярда даляраў, а беларуская статыстыка называе лічбу ў 998 мільёнаў даляраў за тры месяцы.
Згодна з мытнай украінскай статыстыкай, Украіна ў студзені і лютым зарабіла на пастаўках у Беларусь 194 мільёны даляраў. А беларуская статыстыка за тры месяцы называе лічбу ў 230,3 мільёна даляраў.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
