Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Беларусь рыхтуецца стаць трэцяй дзяржавай сьвету, якая выйшла зь міжнароднай дамовы аб падачы скаргаў у ААН пра парушэньні правоў чалавека


Паседжаньне Камітэту па правах чалавека ААН, архіўнае фота
Паседжаньне Камітэту па правах чалавека ААН, архіўнае фота

Праваабаронца пракамэнтаваў для Свабоды наступствы такога рашэньня, калі яно будзе афіцыйна зацьверджана. Дагэтуль з дамовы выходзілі толькі дзьве краіны — абедзьве з рэгіёну Карыбскага басэйну.

Палата прадстаўнікоў Рэспублікі Беларусь рыхтуецца разглядаць законапраект «Аб дэнансацыі Рэспублікай Беларусь Факультатыўнага пратаколу да Міжнароднага пакту аб грамадзянскіх і палітычных правах».

Законапраект ад ураду паступіў у Палату прадстаўнікоў 5 ліпеня. Пакуль ён знаходзіцца на разглядзе пастаяннай камісіі ў пытаньнях правоў чалавека, нацыянальных адносін і сродкаў масавай інфармацыі.

Кіраўнік Беларускага Хэльсынскага камітэту Алег Гулак пракамэнтаваў Свабодзе, што такі дэмарш можа азначаць для грамадзян Беларусі і для ААН.

— Варта пачаць з таго, што дамова, зь якой плянуе выйсьці ўрад, гэта фактычна дакумэнт аб тым, што Беларусь прызнае права Камітэту правоў чалавека ААН на разгляд парушэньняў Рэспублікі Беларусь правоў чалавека ў краіне. Адпаведна, грамадзянін можа падаваць скаргу ў ААН і чакаць разгляду сваёй справы.

— Раней беларусы неаднойчы зьвярталіся ў Камітэт правоў чалавека Арганізацыі Аб’яднаныхНацый, але ўлады Беларусі ігнаравалі рашэньні органа.

— Так, за ўвесь час грамадзяне краіны падалі ў Камітэт больш за 200 скаргаў. Звычайна тэмы скаргаў былі падобныя — парушэньні дзяржавай правоў грамадзян на пратэст, свабоду сходаў, свабоды слова, асацыяцыяў. Але былі, вядома, і іншыя скаргі. Аднак урад у Менску гэтыя рашэньні, калі ў ААН прызнаваліся за дзяржавай парушэньні, проста не выконваў, бо не лічыў гэта сваім абавязкам. І ў гэтым сэнсе, па вялікім рахунку, зьменіцца няшмат. Фактычна, і раней абарона не працавала, а зараз яе ня будзе ўжо юрыдычна.

— Рэспубліка Беларусь дэнансацыяй пратаколу правядзе яшчэ адзін дэмарш на міжнародным узроўні?

— Закон — гэта заўсёды сур’ёзна, і закон міжнародны, аб правах чалавека, — гэта таксама сур’ёзна. Працэс выхаду з такой дамовы — выпадак надзвычайны. За ўвесь час сярод больш як сотні ўдзельнікаў толькі два выпадкі дэнансацыі — Ямайка і Трынідад і Табага. Пераважная большасьць краін – сяброў ААН удзельнічае ў гэтай дамове. Гэта з пункту юрыдычна-міжнароднага.

З пункту гледжаньня беларусаў гэта трошкі больш складана. Улады ў Беларусі даўно крытычна ставяцца да гэтай працэдуры і не прызнаюць рашэньняў Камітэту, лічачы, што рашэньні яго палітызаваныя. Яны ўспрымаюць гэтыя рашэньні выключна як рэкамэндацыі і адмаўляюцца іх выконваць.

— Што зьмяняецца ў беларускай сытуацыі ў такім выпадку?

— Далей, калі паглядзець на сытуацыю, усё няпроста. Па-першае, само рашэньне камітэту давала людзям разуменьне, што такое правільна, а што такое няправільна; рашэньне давала праваабаронцам, юрыстам магчымасьць абгрунтавана крытыкаваць дзяржаўныя органы, гаварыць, што ў дзяржаве робіцца ня так. Зараз такую магчымасьць абмяжоўваюць.

Само прызнаньне дзяржавай магчымасьці падаць на яе скаргу — важная працэдура, якая дазваляе гаварыць, што асоба і яе правы зьяўляюцца мэтай дзяржавы. А цяпер мы атрымліваем сытуацыю, што фактычна дзяржава вяртаецца да той лёгікі, маўляў, «мы самі са сваімі грамадзянамі разьбяромся». Кажа, што ня трэба ніякага ўмяшаньня і падказак. Лёгіка, калі дзяржава афіцыйна заяўляе, што інтарэсы чалавека, уласнага грамадзяніна не зьяўляюцца для яе каштоўнасьцю, першаснай задачай.

Беларусь ратыфікавала Факультатыўны пратакол да Міжнароднага пакту аб грамадзянскіх і палітычных правах 19 студзеня 1992 году, ён набыў моц 30 сьнежня таго ж году.

Сам пратакол міжнародная супольнасьць прыняла ў 1966 годзе. У дамове 35 бакоў, якія яе падпісалі, і 116 дзяржаў-удзельніц. За ўсю гісторыю дамовы толькі дзьве дзяржавы, якія ратыфікавалі яго, затым дэнансавалі пратакол — Ямайка і Трынідад і Табага. Беларусь, такім чынам, можа стаць першай эўрапейскай дзяржавай, якая выйдзе з дамовы.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG