«Здаём кроў, хочам быць валянтэрамі»
Ала раней жыла ў Гомлі. Пасьля перасьледу, допытаў, «сутак» і ператрусаў пераехала ў Кіеў. Атрымала часовы від на жыхарства. Цяпер да яе прыехала дачка.
«Мы не зьбіраемся зьяжджаць. Ня лічым патрэбным. Мы ва ўсім падтрымліваем украінскі народ. У чацьвер, калі пачалася вайна, мы прачнуліся ад выбухаў. Гэта быў ня наш раён, але выбухі настолькі моцныя, што іх чуе ўвесь горад. Можа, мы адчайныя вар’яты, але мы ацанілі сытуацыю і застаёмся», — кажа Ала.
Ала з дачкой хадзіла здаваць кроў, плянуе быць валянтэркай. «Але пакуль не задзейнічаны нават усе тыя, хто запісаўся добраахвотнікам. Каб запісацца ў добраахвотнікі, вялізныя чэргі стаяць, бо ўкраінцы — вялікія патрыёты. Так, кавярні і бары не працуюць, крамы — паводле вельмі кароткага графіка, у горадзе блёк-пасты, усіх правяраюць, але гэта правільна, бо ловяць дывэрсантаў. У бомбасховішча мы пакуль не хадзілі, хоць і чулі сырэны. Калі будзе страшна, пойдзем туды», — кажа беларуска.
У яе таксама, як і ў многіх беларусаў, заблякавалі ўкраінскую картку. Але Ала ня надта пераймаецца гэтым.
«Пуцін моцна памыліўся, калі разьлічваў, што простыя ўкраінцы будуць іх вітаць»
Сацыёляг Генадзь Каршуноў пераехаў у Кіеў у 2021 годзе. Цяпер ён працуе ў «Цэнтры новых ідэй», чытае лекцыі для «Беларускай акадэміі ў Польшчы». 25 лютага Генадзь вырашыў пераехаць у Івана-Франкоўск.
«Першы момант — тут дачка, удваіх будзе бясьпечней. Другое — распачаўся наступ менавіта на Кіеў, у тым кірунку, дзе я здымаў кватэру. Не на першым месцы, але і фінансавая праблема мае значэньне — пачалі блякаваць украінскія карткі беларусам. Таму паўстала пытаньне, як выжываць», — кажа сацыёляг.
Пакуль ён у Івана-Франкоўску. «Што далей? Пляны цяпер рухомыя, вельмі цяжка гаварыць пра доўгатэрміновую пэрспэктыву. Мне пашэнціла. Я выйшаў з дому ранкам, прайшоў 10 кілямэтраў да мэтро, бо былі вялізныя заторы на дарозе, і транспарт не працаваў. Дабраўся да вакзала і ўзяў квіток на Івана-Франкоўск — якраз далі дадатковы цягнік. Людзей паехала столькі, колькі магло ўвайсьці ў вагон. Стаялі плячо ў плячо», — расказаў Генадзь Каршуноў.
Вось як ён апісвае настроі людзей: «Людзі былі ўпэўненыя, што яны вытрываюць. У іх была злосьць на тых, хто гэта распачаў ва Ўкраіне. Яны чулі выбухі і казалі: „Што яны хочуць ад нас, чаму яны нас бамбяць“. У цягніку была ўзаемадапамога. Людзі з клункамі, дзецьмі, „перавозкамі“ для хатніх гадаванцаў... Украінцы — моцны народ, яны малайцы. Украінцы не зьбіраюцца здавацца. Пуцін памыліўся, калі думаў, што простыя ўкраінцы будуць іх тут вітаць. Яны змагаюцца і будуць змагацца», — дадаў сацыёляг.
«Дзеці толькі паўтараюць: „Хоць бы гэта быў сон!“»
Натальля з мужам і дачкой уцяклі ад перасьледу ў Беларусі. Пасяліліся ў Кіеве, знайшлі сталае жытло, працу, вучобу.
«Гэта было як страшны сон! Недзе а шостай раніцы муж прачнуўся ад выбухаў. У прынцыпе, мы ўяўлялі, што можа быць, бо сачылі за сытуацыяй, асабліва ў Беларусі — з так званымі вучэньнямі, калёнамі тэхнікі, нарошчваньнем сілаў. Але не маглі ўсё роўна паверыць, што будзе вайна, у такіх маштабах. Мы схапілі дзяцей (сваю дачку і пляменьніцу), сваякоў, самае неабходнае — і паехалі ў бок Польшчы. Вось трэція суткі ня можам перасячы мяжу», — дзеліцца Натальля.
На мяжы чэргі ўжо складаюць, на яе думку, дзясяткі кілямэтраў. Шмат людзей, тысячы, ідуць пешшу. «Мы бралі з сабой прадукты, але яна хутка скончылася. Мы ж ня думалі, што некалькі дзён будзем стаяць на мяжы. Тут ежа ёсьць на запраўках, але, натуральна, яе вельмі хутка разьбіраюць. Таксама тут раздаюць харчы валянтэры. Яны дбаюць у першую чаргу пра дзяцей. Бо дарослыя могуць і патрываць, а дзеці галодныя і ядуць тое, ад чаго раней адмаўляліся. Яны паўтараюць: «Хоць бы гэта быў сон, хоць бы гэта быў сон». І пытаюцца: «Мы заўсёды цяпер будзем жыць у аўтамабілі?», — расказвае Натальля.
Яна кажа, што верыць у ўкраінцаў. «Яны патрыёты. Яны бароняць сваю зямлю. Вайна з боку Расеі пабудавана на хлусьні. Праўда за ўкраінцамі. Вельмі хочацца, каб беларусы адрэагавалі на сытуацыю. Бо кроў украінцаў будзе і на руках беларускіх чыноўнікаў, і на руках беларускіх прапагандыстаў, якія пішуць цяпер пра вайну ў суседняй краіне так, нібыта „нічога страшнага“. Я спадзяюся, што два рэжымы падпісалі сабе прысуд», — дадала Натальля.
Напад Расеі на Ўкраіну
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
