ظفر کریمې مشال راډیو

کراچۍ : د جنورۍ لسمه شپه وه ـ که څه هم نن شپه د سمندر له غاړې یخه او مالګینه هوا د سپرهایي وی سړک په غاړه د حسن خان د ولاړې جونګړې په لور نه رالوته خو د تېر په څېر سږ کال هم د ژمي په دغې میاشت کې د کوټې او کندهار لخوا د کراچۍ په لور رالوتونکې هوا ښه سړه او په زور کې وه.

کیدای شي د هوا دې سوړوالې د ښار د ځینو خلکو لپاره د سوپ د شړپ وهلو او ګرمو خوراکونو ته د خوند او "انجوایي منټ" زمینه برابروله خو د حسن خان په دیره کې میشتو زلمو دا هوا د خپلو ځانونو لپاره نیک فاله نه ګڼله ،او څنګه به یې ګڼلې وې یو خو د دوی د لرګو څخه په جوړې جونګړې پورې دومره خزلې نه وې تپل شوې چې ددغې هوا مخنیوی وکړي او بل ددوي خیرنو او نرو کمبلو هم ددې توان نه لرلو چې د سړې هوا په مخ کې دیوال شي ـ

نن د دیرې ټول مزدوران سفورا ګوټ ته تلي و ـ تر ماښامه یې کودالې او بېلچې وهلی وې او پنځه پنځه سوه روپۍ یې ګټلې وې ـ ټولو په خله څه نه ویل خوډیر خوشاله ښکاریدل.

د شپې په ترږمۍ کې د حسن خان د ېرې ټول مزدوران د ټولګو په شکل کې ناست و ـ چا ډوډۍ خوړله ، که چا ډوډۍ خوړلې وه نو هغوي مونځونه کول او چا د نږدې کیکرو لاندې په زړه زړه کې ((مساپري سخته خواري ده )) ټپې وییلې او ټول پوهیدل چې نن که څه هم ډېر ستړي ستومانه دي خو خوشاله ضرور دي ـ

په دغه وخت کې په دې شاړه میره کې د معمول برعکس په دریو موټرسایکلو ناست شپږ کسان د حسن خان جونګړۍ ته ورسیدل ـ او په ناستو مزدورانو یې ډزې شورو کړې ـ وژونکو به یو خوا بل خوا ته بیټرۍ رڼا کوله او که رڼا به د کوم مزدور په بدن ولګیده نو بیا به د ټوپک ګولۍ د هغه په وجود پورې نښتې وې ـ

یو..... دوه ...... درې ..........اته مزدوران په ډزو ولګیدل .

چې پکې عثمان،زاهد،حیجاب ،فریدالله او ظاهر شاه ځایې په ځایې مړه شول ـ او درې نور سختژوبل شول. نور مزدوران نږدې د کیکرو ازغنو ونو ته ننوتل. چې ډزې کرارې شوې. زخمیان او مړي یې راپورته کړل او د شګې په باروړونکي ټرک کې یې واچول او هسپتال ته یې ورسول.

په رسنیو کې خبر خپور شو. ټي وي چینلونه چې په دغه وخت کې د یو بهر میشتې سیاستوال لخوا د سیاسي ډرون د حملې په موضوع په څیړونو بوخت ول ، خپلې خپرونې یې وځنډولې. بریکنګ نیوز یې خپاره کړل ـ د ټولو ټي وي چینلونو ګمان و چې وژنه به خامخا سیاسي او یا فرقه ایزه بڼه لري، ځکه چې یو دوه نه ،پوره اته تنه په نښه شوي دي ـ خو څو دقیقې روسته مالومه شوه چې وژل شوي کسان د کوم سیاسي او یا مذهبي ډلې خلک نه دي ـ بلکې مزدوران وو.

او داسې مزدوران چې ددغه ښار په ابادولو کې خو د ځانه خوله اوباسې خو پخپله د ښار نه څو کیلومیټره بهر د سپر هایي وی په غاړه اوسیږي ـ هغه مزدور چې د ښار د رڼا کولو لپاره خو د بجلۍ تارونه او ستنۍ نالوي خو پخپله په جونګړه کې د بجلۍ پرته په شکر او صبر ژوند تیروي.

کله چې د میډیا چارواکو ته هم ددې مالومات وشو نو بیا یې خپلې خپرونې د سیاسي ډرون حملې په اړه بحثونو ته ځانګړې کړې ، او ځینو بیا د اسلام اباد په لور د طاهرالقادري لاریون دبحث موضوع وګرځوله ـ
د پېښې شپه تېره شوه ـ سهر شو د کراچۍ ښار د تل په شان خلاص دی.
په سړکونو ټریفک د بلې ورځې په پرتله زیات دی او هغه ځکه چې نن په بلاول هاوس کې د ولسمشر سره د یو شمیر مشرانو غونډه ده. پولیسو د جونګړې د مزدروانو د وژنې په اړه "پلټنې" شورو کړي دي ، خو د شازیب قتل کیس په شان نه ــ پولیسو په پلټنو کې نه خو پرمختګ کړی دی او نه محکمو ته په سپر هایي وې د ترسره شوې پېښې مالومات شته ، چې سوموټو ایکشن پرې واخلي.

درې واړه زخمیان په جناح هسپتال کې بستر دي ـ ډاکټران وایي روغتیایي حالت یې د اندیښنې وړ دی ـ د یو زخمي نعیم سر ته د هغه د ترور زوي او له دغې حملې ژوندې راوتلې اتلس کلن رحمان ناست دی.

رحمان بیګا ټوله شپه خوب نه وو کړی. د ببر سر،سختو او کلکو لاسونو دې مساپر لکه چې د ماسپخین ډوډۍ یې نه وي خوړلي. لږ ساعت د کیناستو وروسته مې رحمان ته د دلاسې لپاره یو څو لفظونه وویل، رحمان هم په اطمنان سره جواب راکړو ، مونږ مرګ له پیدا شوي یو .

د پنځه واړو وژل شوو ځوانانو مړي د کرایې په بس کې د مومندو ایجنسۍ په امبار سېمه کې د اولۍ په نامه کلي ته لېږدول شوي دي. که موټر ټکر او یا خراب شوی نه وو، نو ټیک ۲۸ ساعته روسته به د ترهګرۍ څخه چور چور پښتونخوا د کراچۍ څخه رالیږل شویو د ۵ نورو زلمو بچو جنازو ته غېږ ورکړي وې.

د کراچۍ هم عجیبه ښار دی ، کله کله د یو تن په وژل کیدو درې ورځې تړل شوي وي او کله بیا د پنځه چنار چنار ځوانانو په راپریوتو یې ټنډه ښه ازاده وي ـ خېر دې ته به ددې ښار ځانګړی کلچر ووایو ـ انسانان خو یو شان انسانان وي خو دا به مونږ په سیاسي او غیرسیاسي تقسیم کړو.

په پښتون او غیرپښتون به یې وویشو ، خو زه به یقین سره وایم ، که دغه پنځه جنازې په یو ځایې اولۍ کلي ته رسیدلي وي نو د عثمان زړې مورکۍ ،د زاهد میرمنې ،د حیجاب خور،د فریدالله چنغلی او د ظاهر شاه وړو وړو او اوس اوس یتیمو شویو بچو به د خپلو مړو د کټونو په بازوګانو خلې لګولي وي او په ژړا او په سلګو کې به یې ویلي وي چې دا چا ؟ ولې ؟ په څه ؟ دوي خو خپلې مزدروۍ ته تلي و ـ دوی خپلې غریبۍ په مساپرۍ ته کولو مجبوره کړي وو ـ

اسمانه کړنګ وهه رالویږه
په ما قیامت دی چې په ټولو قیامت شینه

لیکنه: قاسم خان مندوخېل

پښتو ژبه تش خبرې نه دي بلکې د سلګونو کلونو په تاریخي یون (سفر ) کې یې لکه د نړۍ له نورو هغو سره په همځولي عمر کې له ګرامري پلوه یو معیاري جوړښت اخیستی دی.

په دې ژبه کې د پښتون افغان ملت ټول کلتوري، اقتصادي، سیاسي، ټولنیز، مذهبي کړه وړه، دودونه، خوی بوی، ناسته پاسته، جرګې او مرکې، ادبي هلې ځلې شعر و شاعري، لنډۍ یا ټپې، سروکي، کاکړۍ غاړې، انګۍ، چاربېتې، متلونه، لنډې کیسې په نثري او شفاهي بڼه خوندي دي او لا هم خوندي کېږي.

دا د یو داسې ملت ژبه ده چې پر پراخه سینه یې د ګندهارا تهذیب څلي لا هم ټومبلي پاته دي، په بامیانو کې د بدها ستره مجمسمه یې د لرغونتوب ګواهي ورکوي. او د لروبر پښتون افغان وطن کې د ساکاني، کوشاني او باختري مدنیتونو لرغوني آثار دا ښيي چې د دې خاورې اوسېدونکي چې پر لرغونې برېښمنې لارې یې له چینه تر هنده، له منځني ختیځه تر اروپا سوداګري کړې، په بلخ، تختبۍ، سوات، پېښور او ګڼو نورو سیمو کې په دومره پراخه پیمانه له شته بدهايي آثارو داسې ښکاري چې هغه مهال یو له شتمنو (امیر ترینو) ملتونو څخه وو، هغه ځکه چې د بامیان بدهايي مجسمې او په لر وبر سیمو کې یې دغه ډول نورې هغه د بېوزله قامونو کار نه شي کېدلای.

موږ څه کوو؟

پښتنو او پښتو ژبې ته د خدمت هلې ځلې له پېړیو راهیسې راروانې دې خو که ورته ځیر شو په څومره اندازه چې دا مهال د لیکلو او لوستلو اسانتیاوې د بل هر وخت پر پرتله هیڅ ساری نه لري، په هغومره کچه د پښتو د ودې او پرمختګ لپاره کار نه دی روان.

که تاریخ ووينو نو مخکینو نسلونو مو تر خپله وسه د هغه مهال شته علوم راته ژباړلي دي، ژبه يي را ته بډاییه کړېده.

زموږ فلمي ستوریو ، د ټي وي هنرمندانو او د موسیقي لویو استادانو او سندرغاړو د خپلو مسلکي زدکړو د خپلو تجربو په باب داسې کتابونه ونه لیکل چې د دغه مسلک راتلونکی کل ترې ګټه واخلي.

د پښتنو له هر مسلک سره تړلي خلک لکه ډاکټران، انجېنېران، فیزکسپوهان،کیمیادانان، باییالوجسټان، اقتصاد پوهان، ټولنپوهان، سیاستوالان، خبریالان، ځمکپوهان، سوداګران، کرهڼپوهان، ژبپوهان، مستریان، درزیان، لنډه دا چې که هر څوک د خپل مسلک یو کتاب هم پښتو ته واړوي نو په دې سره به پښتو د نړۍ له نورو ژبو سره د سیالۍ جوګه کېدو ته جوړه شي، لکه افغان ملي کرکټ تيم په خپل لنډ مزل سره لوی منزل ووهلی.

ستورمزلی عبدالاحد مومند فضا ته وخوت چې د درېيمې نړۍ او په تېره د افغانستان غوندې شاته پاته هيواد لپاره د سرلوړی ځای دی چې ستورمزلی يي له نږدې زموږ د لمریز نظام څېړنه کوي او په کار ده چې په لومړي سر کې دې خپلې آزموینې د خپل ملت راتلونکې کول ته په کتابي بڼه وسپاري.

ژبه هم لکه یو ژوندی انسان نوې جامې غواړي ، جوسه یې غټېږي نو له نوي ناپ سره به په یو ښه درزي جامې ورته ګنډې. د نویو نویو تجربو له تازه حاله به یې خبروې، او داسې به یې خبروې چې تر ډېره یې سر په ورسېږي، د پردیو ژبو نوي ټکي به ور پېژنوې، او دا پېژندګلو یوه تکړه ویاند او ژباړن ته ضرورت لري خو ژباړن باید د میلمنې ژبې په ټولو دودونو او کړو وړو خبر وي که نه نو زیات امکان دا وي چې کله كوربنه ژبه په میلمنه هغه پوه نه شي نو به هرومرو په تیاره کې پاته کېږي. او د میلمنې ژبې د ميلمستيا له وجې به ټکي ورسره تکراروي او په مانا به يې نه پوهېږي. لکه اردو او فارسي ژبو د عربي ګڼ داسې ټکي راخپل کړي دي چې په عربي کې یې یوه مانا وي او دوی يې په بله مانا کاروي، دا دواړه ژبې مو لکه ښۍ او کیڼۍ سترګې د ژبني وجود برخه ګرځېدلې دي او د دوی ناسمي کارونې یې بیا موږ هم کټ مټ تکراروو. لکه د بېلګې په توګه اغوا په اردو کې په مانا د برمته کېدواو تېښتولو ده خو په عربي کې يې مانا د یو چا جنسي اړیکو ته تېرباسل دي.

په پاکستان کې ولسمشر ته صدر ویل کېږي. دا د عربي ټکی دی چې مانا یې سینه، غولانځې او یا تندی دی نو د ولسمشر لپاره کارول یې هیڅ سمون نه ورسره خوروي. او په افغانستان کې بیا د ولسمشر لپاره جمهور رییس کارول کېږي چې د عربي د دوو ټکیو یو ګډوله ده. د جمهور مانا په لاتیني کې رپبلیک، یانې چې ټولواک له ولس سره وي او رییس مشر ته وايي. نو ښه به دا وي چې ولسمشر ورته وکارول شي.

په افغانستان کې د عربي ټکی کثافت د چټلیاتو لپاره کارول کېږي او په پاکستان کې کثافت په فیزیکس مضمون کې د خنډ یا ټینګ لپاره کارول کېږي. لکه ګبین خنډ والی لري او په کار ده چې د پښتو خپل ټکی چې کره او سل په سله سم دی باید وکارول شي. او داسې نور.

ښه به دا وي که د يوې پردۍ ژبې یو ټکی پوروو باید له مفهوم او مانا سره یو ځای يې راواخلو. که نه نو په کلونو کلونو به له ناسم پوهاوي سره موږ ټول د یو ملت په توګه ورسره مخامخ یو.