د لاسرسۍ وړ لېنکونه

تازه خبر
پنجشنبه ۱۷ لړم ۱۴۰۳ کابل ۱۰:۲۸

ځانګړی راپور

ارشیف، کابل کې یو شمېر وسله‌وال طالبان
ارشیف، کابل کې یو شمېر وسله‌وال طالبان

پر افغانستان د طالبانو د نږدې اته میاشتنۍ واکمنۍ پر مهال د طالبانو حکومت د امر بالمعروف او نهی عن‌المنکر وزارت تر نورو ادارو ډېر خبر جوړوونکی و.

یاد وزارت تر ډېره د خلکو پر کړنو د محدودیتونو د لګولو له امله مشهور دی او تر اوسه‌یې ډېر محدودیت پر ښځو لګولی دی.

د رسنیو پر فعالیت په ځانګړې توګه په رسنیو کې د ښځو په فعالیت محدودیتونه، له شرعي محرم پرته پر لیرې سفر ته د ښځو پر تلو محدودیت، د ږیرې نه‌خرېیل او پر جماعت د پنځه وخته لمونځونو کول، په ښاري موټرونو کې د موسیقۍ نه‌غږول، د شرعي حجاب د دودېدو لپاره په ښار کې د اعلانونو لګول، په رسنیو کې د ځینو تفریحي خپرونو بندېدل، تفریحي پارکونو ته د ښځو او نارینه‌وو د ورتګ د ورځو جلا کول او ځیني نور هغه شرایط دي چې د طالبانو حکومت د امر بالمعروف وزارت په نږدې اتو میاشتو کې وضع کړي.

د یاد وزارت د فعالیت په باب بېلابېل باورونه موجود دي. ځیني د امر بالمعروف وزارت د طالبانو حکومت مهم وزارت بولي.

د طالبانو حکومت د امر بالمعروف او نهی عن‌المنکر وزارت
د طالبانو حکومت د امر بالمعروف او نهی عن‌المنکر وزارت

پخوانی طالب چارواکی سید اکبر اغا وایي، د قرانکریم د ایاتونو پر بنسټ، امر بالمعروف وزارت د طالبانو حکومت کې ځانګړی ځای لري او په هر اسلامي نظام کې یې موجودیت مهم دی.

د سید اکبر اغا په باور، اوسنیو شرایطو او د وخت اړتیا ته په کتو، هغه کسان چې د طالبانو حکومت د امر بالمعروف وزارت په چوکاټ کې کار کوي، باید فرضیاتو ته لومړیتوب ورکړي او د عادي مسایلو له امله د خلکو ترمنځ نفرت ونه‌زېږوي.

سید اکبر اغا زیاتوي: "پر مستحباتو باید ډېر ټینګار ونه‌شي او هغه موارد چې ډېر مهم دي او باید فرضیت او واجباتو ته پام وشي او هغه هم حکمت ته‌یې په کتو. په دې ډول به د بدنامیو دا سلسله ختمه شي."

د سید اکبر اغا په خبره، د طالبانو د لومړي ځل واکمنۍ پر مهال امر بالمعروف اغېزناکه کړنې نه‌درلودې، ځکه شرایط جنګي و او اوس چې وضعیت عادي شوی، نو یاد وزارت باید په ټولنه کې خپل چلند بدل کړي.

سید اکبر اغا
سید اکبر اغا

په ځینو مواردو کې د طالبانو حکومت د امر بالمعروف وزارت د مبلغانو عکسونه لاس په لاس کېږی او په دې عکسونو کې لیدل کېږي چې دوی د سپینو چپنو په اغوستو سره په ښار کې تګ راتګ کوي. ان په ځینو وېډیوګانو کې لیدل کېږي چې یاد مبلغین په پوځي رنجرو کې چې د پخواني نظام د امنیتي او دفاعي ځواکونو اړوند وې، په ښار کې ګرځي او د لوډسپیکرونو له لارې خلک په جماعت لمانځه ته وربولي.

داسې راپورونه هم خپاره شوي چې امر بالمعروف وزارت په کابل او ځینو نورو ولایتونو کې په جوماتونو کې د لمونځ کوونکو لپاره حاضري جوړه کړې.

که څه هم چې په ډېری مواردو کې د طالبانو د حکومت ویاندویانو ویلي چې دا راز کړنې د سپارښتنې بڼه لري، خو یو شمېر افغانان وایي چې دا پرېکړې او کړنې الزامي دي.

تر ټولو تازه پېښه کې په بدخشان کې د محصلینو عکسونه خپاره شول او ادعا وشوه چې دوی د طالبانو پورې اړوندو کسانو له لوري وهل ډبل شوي.

وروسته بیا د طالبانو د امر بالمعروف او نهی عن‌المنکر وزارت ویاند صادق عاکف وویل، دې پېښې سره په تړاو څلور وسله‌وال طالبان نیول شوي.

سیاسي او د ټولنیزو چارو فعال ویس ناصري ازادي راډیو ته وویل، له دین څخه د طالبانو د افراطي تعریف له امله، په ډېری مواردو کې د دوی د امر بالمعروف او نهی عن‌المنکر وزارت کړنې خبر جوړوونکې کېږي.

د ښاغلي ناصري په خبره، امر بالمعروف او نهی عن‌المنکر په هر اسلامي هېواد کې د اسلام له بنسټیزو اصولو څخه دی او ډېری اسلامي هېوادونه د خپل نظام په جوړښت کې ورته ادارې لري، خو کړنې یې توپیر لري.

دی وايي: "په دواړو اسلامي هېوادونو، هم سعودي عربستان او هم ایران کې چې د اسلامي نړۍ د مشرۍ ادعا لري او دا راز ځینو نورو اسلامي هېوادونو کې ورته ادارې شته، خو په داسې جدیت سره چې طالبان مخ ته ځي او داسې تیاره تعریف چې طالبان له دین نه لري، د نورو هېوادونو د امر بالمعروف ادارې ورته چلند نه‌کوي."

د ښاغلي ناصري په خبره، د شرعیت او سیاست په ګډون، په ګڼو برخو کې د طالبانو کړنې واقعیتونو ته په کتو او په عمومي توګه نه‌ترسره کېږي.

د امر بالمعروف او نهی عن‌المنکر وزارت په ګډون، د طالبانو حکومت ویاندویان په دې اړه له ازادي راډیو سره خبرو کولو ته حاضر نه‌شول.

خو وړاندې تر دې چې کله هم د امر بالمعروف وزارت پر کړنو نیوکه شوې، د طالبانو حکومت ټینګار کړی چې د یاد وزارت کړنې تر ډېره د سپارښتنې بڼه لري.

د طالبانو مشر ملا هبت‌الله اخندزاده
د طالبانو مشر ملا هبت‌الله اخندزاده

پر افغانستان د طالبانو د بیا ځلي واکمنۍ څخه نږدې اته میاشتې تېرېږي، خو لا یې مشر ملا هبت‌الله اخندزاده د خلکو منځ‌ته نه‌دی راغلی او نه‌یې کوم غږ او یا وېډیو خپره شوې ده.

طالبانو څو څو ځله ادعا کړې چې مشر یې ځینو ولایتونو ته سفرونه کړي، خو د خپلې دې ادعا د اثبات لپاره‌یې هېڅ کره اسناد نه‌دي وړاندې کړي.

خو پوښتنه دا ده چې ولې ملاهبت‌الله د خلکو منځ‌ته نه‌راځي، په دې اړه د خلکو غوښتنه څه ده او ایا افغانان یو ځل بیا له خپل اساسي حق چې د خپلې رایې له لارې د خپل زعیم ټاکل دي محرومېږي او بالاخره د طالبانو مشر ملا هبت‌الله اخندزاده چېرې دی؟

هغه پوښتنه چې له کلونو مطرح ده، خو وروستیو نږدې اته میاشتو کې د بل هر وخت په پرتله ډېره پوښتل کېږي.

واک ته د طالبانو له بیاځلي رسېدو وروسته د ملا هبت‌الله اخندزاده له ادرسه درې فرمانونه خپاره شول، خو پر هېڅ فرمان‌یې نه‌ لاسلیک لیدل شوی، نه دا ویل شوي چې له کوم ځایه‌یې خپور کړی دی.

د دې ترڅنګ طالبانو ویلي، هغه له کندهاره، هلمند، هرات، فراه او ارزګان ته سفرونه کړي او له ځايي چارواکو، دیني عالمانو او مخورو سره‌یې کتلي، خو له دې لیدنو یې هم هېڅ وېډیو، تصویر او ان غږ رسنیز نه‌شو.

پوښتنه دلته ده چې ولې د طالبانو مشر لا هم د خلکو مخ ته نه‌حاضرېږي؟

دې پوښتنې ته د طالبانو حکومت د ویاند ذبیح‌الله مجاهد ځواب تکراري او ساده دی.

د طالبانو حکومت ویاند ذبیح‌الله مجاهد
د طالبانو حکومت ویاند ذبیح‌الله مجاهد

هغه ازادي راډیو ته وویل: "د اسلامي امارت د زعیم د څرګندېدو په اړه باید دومره ووایم چې په مناسب وخت کې به دا کار وشي. طبعاً اوسني شرایط له مخکېني وخت سره لږ توپیر کوي."

خو خلک بیا وايي، طالبانو څو ځله ژمنه وکړه چې مشر به‌یې ژر ځان وښيي، خو دا ژمنه‌یې پوره نه‌کړه.

مدني فعال مطیع‌الله شهاب وايي، حکومتي خدمات په ټپه ولاړ دي او د اوسني زمان او د ښې حکومتوالۍ اړتیا ده چې د طالبانو مشر د خلکو اندېښنو ته ځواب ووايي.

دی زیاتوي: "امیرالمومنین چې د دوی مشر دی، باید راښکاره شي. ولسونو سره مخامخ کېني، خبرې اترې وکړي، د دوی مشکلات او وړاندیزونه واوري. حالات له نږدې وګوري، له سیاست‌مدارانو سره په ګډه د افغانستان د حکومتوالۍ سیستم لا ورغوي."

کابل مېشتی روح‌الله تلاش بیا وايي، د طالبانو د مشر نه‌را څرګندېدو بې‌باوري زیاته کړې ده.

ښاغلی تلاش وايي: "غوره دا ده چې د دې اندېښنو او پوښتنو ځوابولو لپاره د دوی مشر باید راښکاره شي او د خلکو اندېښنو او پوښتنو ته ځواب ووايي."

دوی دا وړاندیز هم کوي، که چېرې د طالبانو مشر د ستونزو له امله د خلکو منځ‌ته نه‌حاضرېږي، دوی به ورسره د خبرو لپاره خپل استازي ورولېږي، څو د خلکو له مشکلاتو یې خبر کړي.

ایا د طالبانو مشر ژوندی دی؟

خو داسې ادعاوې هم کېږي چې د طالبانو مشر ملا هبت‌الله ژوندی نه‌دی.

د باور غورځنګ مشر نجیب‌الله ازاد
د باور غورځنګ مشر نجیب‌الله ازاد

شنونکی او د باور غورځنګ مشر نجیب‌‌الله ازاد وايي: "که د انسان طبیعت له مخې ورته وکتل شي او بیا د طالبانو د رفتار ، ډل‌بازۍ او په قدرت د زیات مین‌توب له مخې یې وګورو، منطقي نه‌ده چې دغه سړی که ژوندی وی، دی دې نا معلوم، یا ورک وی. یا دې یې چا ځای نه‌وی لیدلی یا یې هم غږ نه‌وی اورېدلی."

خو د طالبانو حکومت ویاند ذبیح‌الله مجاهد ټینګار کوي چې مشر یې ژوندی دی.

د جمهوري نظام په وروستیو کې ځیني استخباراتي راپورونه خپاره شول چې ګنې د طالبانو اوسنی مشر ملا هبت‌الله ژوندی نه‌دی، خو دا راپورونه رسماً تایید نه‌شول.

د شورا په جوړولو کې ځنډ

د دې ترڅنګ طالبانو ژمنه کړې وه ژر به د لویو مسایلو په اړه د پرېکړې کولو لپاره یوه شورا جوړه کړي، خو له نږدې اته‌ میاشتو واکمنۍ وروسته په دې کار بریالي شوي نه‌دي.

پخوانی طالب چارواکی سید اکبر اغا وايي، د بهرنیو فشار او کورني مسایل د دې لامل شوي چې طالبان ونه‌شي کولای هر څه ژر دا ډول یوه شورا جوړه کړي.

دی وايي: "په دې نسبت زما په فکر طالبان دې‌ته نه‌دي خلاص شوي چې دوی په ملت کې د هر قوم او هر طبقې خلک راوغواړي او یوه داخلي شورا جوړه کړي، خو دې ته اړتیا شته."

سید اکبر اغا
سید اکبر اغا

اوس پوښتنه دا ده چې د ۲۱مې پېړۍ په دې معاصر زمان کې یو شخص کولای شي د ټولو چارو په اړه په یوازې سر سالمه او داسې پرېکړه وکړي چې د ټول ملت په ګټه وي؟

وروستیو کې د طالبانو د پوهنې وزارت ویاند عزیز احمد ریان ازادي راډیو ته وویل، له شپږم ټولګي پورته د نجونو د ښوونځیو د بندولو امر د طالبانو د مشر ملاهبت‌الله له‌خوا شوی، هغه څه چې په کور دننه او نړیواله کچه‌یې پراخ منفي غبرګون درلود.

دې پرېکړې ته په کتو دا اندېښنه لا ژورېږي چې د افغانستان د راتلونکي په اړه ټول تصامیم یوازې یو شخص نیسي، هغه چې لا د افغانانو منځ‌‌‌ته نه‌دی حاضر شوی.

د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح‌الله مجاهد که څه هم وايي چې د دوی د حکومت هره اداره د خپلو چارو مسؤلیت لري، خو لویې پرېکړې د دوی د مشرتابه مقام له‌خوا کېږي.

مجاهد وايي: "د لویو پرېکړو په اړه د تصامیمو مرجع واحده وي، په اسلامي امارت کې هم داسې ده چې د امیر مقام د لویو پرېکړو د قاطع دریځ صلاحیت لري."

دا اندېښنه هم شته چې شاید افغانان د یوې اوږدې مودې لپاره د خپل حق یعنې د رایې ورکولو او د خپل زعیم د ټاکلو له واکه بې‌برخې شي.

هغه ډول چې طالبانو د خپلې لومړنۍ واکمنۍ پر مهال د خلکو له نظر اخیستو پرته نږدې څلور نیم کاله همداسې یو ډول نظام جوړ او پر افغانانو حکومت وکړ.

نور راوښيه

XS
SM
MD
LG