Электронныя сыстэмы «Беларускай чыгункі», пашкоджаныя ў першыя дні вайны Расеі супраць Украіны, цалкам аднавілі працу прыкладна праз два тыдні пасьля 24 лютага. Аднак дывэрсіі на чыгунцы Беларусі, якую камандаваньне Ўзброеных сілаў Расеі надалей актыўна выкарыстоўвае ў лягістычных мэтах, працягваюцца і праз месяц пасьля расейскага ўварваньня. Нават нягледзячы на пільную ўвагу беларускіх спэцслужбаў.
7 выпадкаў зьнішчэньня абсталяваньня ад пачатку вайны ва Ўкраіне
За апошнія тры дні на беларускай чыгунцы адбыліся адразу дзьве значныя дывэрсіі. У абодвух выпадках пашкоджана чыгуначнае абсталяваньне коштам у дзясяткі тысяч даляраў.
Першая дывэрсія адбылася на Дзень Волі 25 сакавіка. У першыя гадзіны пасьля поўначы невядомыя падпалілі адразу дзьве шафы СЦБ (з прыладамі сыгналізацыі, цэнтралізацыі і блякаваньня. — РС) на перагоне паміж Барысавам і станцыяй Навасады.
Яшчэ дзьве такія ж шафы былі падпаленыя ў ноч з 27 на 28 сакавіка на перагоне паміж Асіповічамі і станцыяй Вярэйцы. Пра гэта афіцыйна паведаміла Міністэрства надзвычайных сытуацыяў. Паводле ведамства, зьнішчэньне аўтаматыкі на рух цягнікоў не паўплывала.
Гэта ня першыя падобныя выпадкі. Яшчэ ў канцы лютага на беларускай чыгунцы невядомыя зьнішчылі прынамсі дзьве такія прылады — ля Стоўпцаў і ля Астанкавічаў у Гомельскай вобласьці. У сярэдзіне сакавіка абсталяваньне было пашкоджанае на лініі, якая злучае Маладэчна з Полацкам.
Што такое шафы СЦБ і чаму дывэрсанты зьнішчаюць менавіта іх
Шафы СЦБ (іншая назва — рэлейныя шафы. — РС) можна пабачыць шмат дзе на чыгунцы. Звычайна шэрыя мэталічныя шафы вышынёй каля 2 мэтраў разьмяшчаюцца на перагонах побач са станцыямі. Унутры такой прылады — электратэхнічнае абсталяваньне, якое рэгулюе працу чыгуначнай аўтаматыкі: сьвятлафораў, сыгналізацыі, іншых кампанэнтаў, неабходных для рэгуляваньня руху цягнікоў. Бяз гэтага абсталяваньня альбо кіраваць рухам немагчыма, альбо яго неабходна наладжваць у ручным рэжыме, што непазьбежна запавольвае рух цягнікоў па магістралях, утвараюцца заторы. Праз пашкоджаньне шафаў СЦБ, напрыклад, на чыгуначных перагонах перастаюць працаваць сэмафоры. У выніку машыністы проста не разумеюць, ці можна ім працягваць рух, і вымушаныя зьвязвацца з дыспэтчарамі.
«Гэта вельмі непрыемная для чыгуначнікаў рэч, — патлумачыў наступствы зьнішчэньня шафаў у размове са Свабодай супрацоўнікаў БЧ. — Трэба зноў там усё наладжваць, рамантаваць, гэта займае шмат часу і каштуе грошай. Да сыходу цягнікоў з рэек такія пашкоджаньні не прывядуць, імавернасьць катастрофы невялікая. Але рух можа быць моцна запаволены. Асабліва калі аўтаматыка перастае працаваць ля чыгуначных вузлоў з ажыўленым рухам, як зрабілі зараз ля Барысава і Асіповічаў. Той, хто гэтым займаецца, добра ведае, што менавіта ён зьнішчае».
Як паведаміў Свабодзе чыгуначнік, кошт адной шафы СЦБ можа даходзіць да дзясятка тысяч даляраў. Ва ўмовах пастаяннага недахопу грошай, у якія БЧ трапіла праз рэзкі спад грузавых перавозак, аднаўляць абсталяваньне яшчэ больш складана.
Перагоны пачалі патруляваць АМАП і САХР
Рэакцыя ўладаў на зьнішчэньне чыгуначнага абсталяваньня была ужо пасьля першых выпадкаў у лютым. Завялі некалькі крымінальных справаў па артыкулах «Акт тэрарызму», адбыліся паказальныя затрыманьні з прызнаньнямі на камэру і публікацыяй у праўладных тэлеграм-каналах. У Стоўпцах супрацоўнікі спэцслужбаў некалькі тыдняў запар правяралі усіх, хто нейкім чынам «засьвяціўся» ў пратэстах 2020 году, для часткі людзей гэта скончылася адміністрацыйнымі арыштамі.
Аднак, паводле інфармацыі Свабоды, прынамсі выканаўцаў дывэрсіі на чыгунцы ў раёне Стоўпцаў пакуль так і не знайшлі. СК таксама афіцыйна не паведамляў пра раскрыцьцё гэтага злачынства. Жыхара раённага цэнтру Сяргея Глебку, якога спачатку падазравалі ў арганізацыі дывэрсіі, у выніку пачалі судзіць па іншым артыкуле і за іншае здарэньне.
Пры гэтым дзейнасьць чыгуначных дывэрсантаў прымусіла спэцслужбы патруляваць чыгуначныя перагоны. Такога на беларускай тэрыторыі не было з часоў «рэйкавай вайны», якую разгарнулі партызаны перад наступальнымі апэрацыямі савецкай арміі ў канцы Другой сусьветнай вайны. Пра «новаўвядзеньні» пачалі пісаць у групах аматараў чыгункі ў сацыяльных сетках. У сторыз інстаграм-каналу shults_rail, прысьвечанага беларускай чыгунцы, зьявілася паведамленьне пра небясьпеку быць затрыманым для кожнага, хто зьявіцца на чыгуначным перагоне. Гэтыя зьвесткі пацьвярджаюць і іншыя крыніцы.
«Дарагія падпісчыкі, не зьяўляйцеся на перагонах нават блізка, калі ня хочаце быць затрыманымі САХР, — гаварылася ў ім. — Не выходзьце на перагоны! Не зьяўляйцеся блізка чыгункі, асабліва з фотатэхнікай».
Вырасла ўвага спэцслужбаў і да чыгуначнікаў і іх сямейнікаў. Паведамленьне аб ператрусах у сувязі з дывэрсіямі зьявіліся ў спэцыялізаваным тэлеграм-канале @bel_zhd.
«Калі вы ці нехта з вашых знаёмых/сваякоў працуе ці працаваў на чыгунцы, то магчымыя ператрусы з мэтай знайсьці ахвярных казлоў за апошнія падзеі на «Беларускай чыгунцы», — гаворыцца ў ім. — Падобныя выпадкі ўжо ёсьць. Артыкулы ў пастановах, па якіх праходзяць ператрусы, 358 КК — «Шпіянаж», 356 КК — «Здрада дзяржаве», 289 КК — «Акт тэрарызму».
Чыгуначнікі таксама паведамляюць пра масавыя праверкі супрацоўнікаў у дэпо па ўсёй краіне. Вынікі такіх захадаў часам нават абмяркоўваюцца на сходах. Матэрыялы аднаго з такіх ідэалягічных мерапрыемстваў, якое магло адбыцца ў Лідзе, трапілі ў інтэрнэт.
Тымчасам рух эшалёнаў з расейскай вайсковай тэхнікай на беларускай чыгунцы не спыняецца. Іх рэгулярна заўважаюць як у руху, так і падчас прастою на вузлавых станцыях. Найчасьцей паведамленьні і фота з расейскай вайсковай тэхнікай на чыгуначных плятформах зьяўляюцца з Гомля, Мазыра і Рэчыцы.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
