На гэтыя пытаньні Юрыя Дракахруста на канале Свабода Premium адказваюць расейскі палітоляг, выкладчык Карлавага ўнівэрсытэту, экспэрт міжнароднай ініцыятывы iSANS Аляксандар Марозаў і дырэктар Цэнтру стратэгічных і замежнапалітычных дасьледаваньняў Арсень Сівіцкі.
Марозаў
- Зараз сытуацыю немагчыма апісваць у катэгорыях шантажу. Трэба ставіць пытаньне, што рабіць у адказ на магчымае выкарыстаньне Крамлём стратэгічных узбраеньняў.
- У Пуціна наперадзе толькі параза. А ён не прызвычаіўся да паразаў. Ён за час сваёй кар’еры іх і ня ведаў. Цар Мікалай І мог прызнаць паразу ў Крымскай вайне, цар Мікалай ІІ — у вайне зь Японіяй. Сумнеўна, што цяперашняе кіраўніцтва Расеі здольнае прыняць такое рашэньне. І таму сьвет стаіць перад небясьпечнай сытуацыяй.
- У заходніх сталіцах разумеюць небясьпеку сытуацыі і рыхтуюцца да горшага сцэнару. Гэты сцэнар — абмен ядзернымі ўдарамі, які прывядзе да перамоваў.
- Глябальная ядзерная вайна бачыцца малаімавернай. Але імаверна, што Пуцін выйдзе далёка за межы канвэнцыйнай вайны. Мяркую, што зараз на Захадзе абмяркоўваюць, у якой форме трэба аказваць вайсковую дапамогу Ўкраіне.
- Калі тактычная ядзерная зброя будзе ўжытая ва Ўкраіне, Захадам гэта будзе ўспрынята як радыкалізацыя агрэсіі. Пуцін ужо зараз агрэсар. Я ўпэўнены, што на гэта будзе ваенны адказ незалежна ад таго, што Ўкраіна — не чалец NATO.
- Ужо зараз у кіраўніцтве NATO абмяркоўваецца варыянт закрыцьця неба над Украінай для расейскай баявой авіяцыі вайсковымі сродкамі.
- Намеры Захаду за апошнія дні зьмяніліся. Днямі Байдэн ці Макрон павінны патэлефанаваць Пуціну і вярнуць яму яго пытаньне на прэсавай канфэрэнцыі з Макронам: Дык што — NATO зьбіраецца ваяваць з Расеяй? Яго спытаюць: Дык што — Расея зьбіраецца ваяваць з NATO?
- Калі Пуцін ужыве ядзерную зброю, ніякіх перамоваў у традыцыйным фармаце зь ім ня будзе.
- Санкцыі, абвешчаныя супраць РФ, — гэта «эканамічная ядзерная зброя». Нават Нямеччына ўжо ўсьведамляе, што тут нельга спыніцца. Калі гэта так, то Пуцін ня мае выйсьця.
Сівіцкі
- З гледзішча расейскага кіраўніцтва канфлікт з Захадам пераходзіць у новую эскаляцыйную стадыю, якая прадугледжвае магчымасьць ядзернага канфлікту.
- Мне здаецца, што пакуль гэтыя крокі трэба разглядаць як ядзерны шантаж. Ва Ўкраіне правядзеньне расейскай спэцапэрацыі забуксавала. Празь некалькі дзён расейскае кіраўніцтва стане перад цяжкай дылемай: ці пагадзіцца на перамовы, і яны будуць не на ўмовах Крамля, ці пераходзіць да новага этапу эскаляцыі баявых дзеяньняў.
- Другі варыянт — гэта стратэгічны наступ, які прадугледжвае выкарыстаньне тактычнай ядзернай зброі. Канвэнцыйнымі сродкамі Расея ня можа дасягнуць палітычных мэтаў, агучаных Пуціным.
- Згодна з ваеннымі дактрынальнымі дакумэнтамі, калі існуе экзыстэнцыйная пагроза існаваньню расейскай дзяржавы з боку нават няядзернай дзяржавы, Крэмль можа выкарыстаць ядзерную зброю.
- Я мяркую, што Расея ня будзе рызыкаваць, наносячы тактычныя ядзерныя ўдары па краінах NATO, бо гэта будзе правакаваць ЗША і іх саюзьнікаў на ўдары ў адказ. Наўрад ці тут спрацуе стратэгія «эскаляцыя дзеля наступнай дээскаляцыі».
- Такія сцэнары вельмі актыўна разглядаліся ў 2014–2015 гадах, калі лічылася, што краіны Балтыі могуць стаць наступнымі. NATO зрабіла неабходныя высновы як з дактрынальных дакумэнтаў, якія прымалі ў Расеі, гэтак і з вучэньняў сілаў стрымліваньня. Паўночнаатлянтычны альянс падрыхтаваны да гэтага сцэнару.
- Рашэньне Пуціна наконт стратэгічных сілаў стрымліваньня — гэта элемэнт палітыкі шантажу з мэтай прымусіць Захад і Ўкраіну сесьці за стол перамоваў на расейскіх умовах.
- Калі мы разглядаем апакаліптычны сцэнар, які прадугледжвае ядзерны адказ на ўжываньне Расеяй ядзернай зброі, то Беларусь будзе разглядацца як адна зь першых мішэняў для ўдараў прынамсі канвэнцыйнай зброяй.
- Беларусь дэ-юрэ і дэ-факта ёсьць краінай-агрэсарам, бо дазволіла Расеі выкарыстаць сваю тэрыторыю для ўчыненьня ваеннай агрэсіі супраць Украіны.
- На тэрыторыі Беларусі сёньня сканцэнтраваная даволі вялікая групоўка расейскіх войскаў, якая пры такім сцэнары хутчэй за ўсё будзе зьнішчаная.
Напад Расеі на Ўкраіну
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
