«Тэхнічная падрыхтоўка да рашэньня і рэалізацыі гэтай санкцыі ўжо пачалася», — пацьвердзіў міністар замежных справаў Украіны Дзьмітро Кулеба.
Раней прыйшлі паведамленьні, што за адключэньне Расеі ад міжнароднай сыстэмы перадачы інфармацыі і выплатаў паміж банкамі SWIFT выказаліся Грэцыя, Італія, Францыя, Кіпр, Польшча, іншыя краіны.
«Адключэньне SWIFT — гэта пытаньне вельмі кароткага часу, некалькіх дзён», — цытуе Reuters кіраўніка цэнтральнага банку адной з краін эўразоны, які папрасіў не называць яго імя.
«Ці дастаткова гэтага? Не. Ці трэба гэта? Абсалютна. Санкцыі маюць сэнс толькі ў тым выпадку, калі ёсьць выдаткі для абодвух бакоў, і гэта будзе дорага», — дадаў кіраўнік банку.
SWIFT — гэта міжнародная сыстэма перадачы інфармацыі і ажыцьцяўленьня выплатаў паміж банкамі. Абрэвіятура расшыфроўваецца як Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication — Супольнасьць усясьветных міжбанкаўскіх фінансавых камунікацыяў.
Сыстэму заснавалі ў 1973 годзе, а першым яе кліентам быў бэльгійскі прынц Альбэрт, які скарыстаўся яе паслугамі ў кастрычніку 1977-га. Штаб-кватэра месьціцца ў горадзе Ля-Юльп каля Брусэлю. Усе ўдзельнікі падзеленыя на дзьве зоны: эўрапейскую, якую абслугоўваюць у Нідэрляндах, і трансатлянтычную, цэнтар якой у ЗША.
Да гэтай сыстэмы падлучаная большасьць банкаў ва ўсім сьвеце, апроч Паўночнай Карэі і часткі банкаў Ірану.
Што будзе, калі Расею адключаць ад SWIFT
Калі Расею адключаць ад SWIFT, яе грамадзяне страцяць магчымасьць адпраўляць грошы ў замежжа і атрымліваць іх адтуль. Таксама расейцы за мяжой ня змогуць разьлічвацца там карткамі Mastercard и VISA з сваіх банкаўскіх рахункаў у Расеі. Але гэта толькі першае наступства. Экспэрты кажуць, што адключэньне прывядзе да падзеньня курсу рубля да даляра мінімальна на 10%.
Наступнай хваляй будзе падзеньне вартасьці акцыяў, асабліва банкаў і фінансавых кампаніяў. Нарэшце, паколькі расейскія банкі будуць пазбаўленыя трансакцыяў з замежжам, расейскі бізнэс страціць магчымасьць фінансавых апэрацыяў з замежнымі партнэрамі, што паўплывае як на экспарт, гэтак і на імпарт. Вынікам апошняга будзе недахоп тавараў замежнай вытворчасьці.
Меншыя, хоць і заўважныя, наступствы будуць, калі ад SWIFT адключаць ня ўсю банкаўскую сыстэму, а толькі частку банкаў.
Чаму некаторыя краіны сумняваюцца ў мэтазгоднасьці адключэньня Расеі ад SWIFT
Нямеччына выказала сумнеў у мэтазгоднасьці адключэньня Расеі ад SWIFT, паведаміла DW. Паводле афіцыйнага прадстаўніка ўраду Нямеччыны Штэфэна Гэбэштрайта, аналягічнай пазыцыі трымаюцца Італія і Францыя. Прычыны — тэхнічныя складанасьці самой апэрацыі адключэньня, працяглы час, які яна зойме, а таксама нэгатыўныя наступствы для Эўропы.
Каго адключалі ад SWIFT раней
Сыстэмай SWIFT карыстаюцца банкі амаль усіх краін сьвету. Адлучаюць ад яе ня ўсю краіну адразу, а паасобныя банкі. На сёньня ад SWIFT адлучаныя банкі Паўночнай Карэі і пэўныя банкі Ірану (з 2008 году). Банкі Паўночнай Карэі абвінавацілі ў фінансаваньні стварэньня зброі масавага зьнішчэньня, а банкі Ірану — у фінансаваньні тэрарызму.
Пагрозы адключэньня Беларусі ад SWIFT
У прынятай у чэрвені 2021 рэзалюцыі Эўрапарлямэнту наконт Беларусі (прычынай была прымусовая пасадка самалёту Ryanair у траўні), сярод іншага, быў заклік разгледзець магчымасьць адключэньня беларускіх банкаў ад платнай сыстэмы SWIFT. Аднак гэтага не зрабілі.
Ці ёсьць альтэрнатывы SWIFT
Альтэрнатывы SWIFT існуюць. Так, свае аналягічныя сыстэмы маюць Кітай і Расея, але гэтыя сыстэмы не настолькі пашыраныя і маюць пэўныя абмежаваньні.
У сьнежні 2021 паведамлялі, што ўсе беларускія банкі падключыліся да сыстэмы перадачы фінансавых паведамленьняў Цэнтральнага банку Расеі, расейскага аналягу SWIFT.
Як паведамляла РИА Новости, інтэграцыя сыстэмаў перадачы фінансавых паведамленьняў і разьлікаў уваходзіць у адну з 28 «саюзных праграмаў», якія Лукашэнка і Пуцін зацьвердзілі летась у лістападзе.
Сыстэма перадачы фінансавых паведамленьняў зьявілася ў адказ на першую хвалю антырасейскіх санкцыяў у 2014 годзе, пад якую трапіў і шэраг банкаў. Гэтым Масква хацела засьцерагчыся ад магчымых праблемаў у разе адключэньня SWIFT. Банкі падлучаюцца да сыстэмы, падпісаўшы адпаведныя дамовы з Цэнтрабанкам Расеі.
Напад Расеі на Ўкраіну
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
