Дзень у гісторыі
9 жніўня 2020 у Беларусі адбыліся прэзыдэнцкія выбары. Яны адбыліся ва ўмовах масавых фальсыфікацый. Паводле агучаных ЦВК зьвестак, Аляксандар Лукашэнка набраў 80,10%, Сьвятлана Ціханоўская – 10,20%. На шмат якіх участках незалежныя назіральнікі фіксавалі несумненную перавагу Ціханоўскай. Ужо ўвечары 9 жніўня пачаліся масавыя пратэсты і затрыманьні, апошнія набылі маштаб рэпрэсій, якіх не было ў найноўшай гісторыі Беларусі. Вынікі выбараў не былі прызнаныя міжнароднай супольнасьцю.
Таксама ў гэты дзень
1945 ― адбылося атамнае бамбаваньне Нагасакі авіяцыяй ЗША.
1999 ― Уладзімір Пуцін быў прызначаны выканаўцам абавязкаў старшыні ўраду Расеі.
У гэты дзень нарадзіліся
1910 — Ларыса Геніюш, беларуская пісьменньіца, дзяячка беларускага адраджэньня.
Яна — сярод тых нямногіх людзей, безь якіх я ня стаў бы самім сабою. Скажу нават болей: я — вядома, з разуменьнем усёй пралеглай паміж намі бездані гадоў — быў закаханы ў яе.
Яшчэ й цяпер калі-небудзь у зімовую раніцу, на хісткай мяжы явы і сну, магу ўсьцешана падумаць: перад Калядамі паеду да Бабулі. Так мы называлі яе ў тэлефонных размовах і лістах з аглядкаю на «товарища майора». Зрэшты, мяркую, што нашыя куратары з «органаў» цудоўна ведалі: Бабуля — гэта Ларыса Антонаўна Геніюш.
Тады, у задушлівыя 1970-я, кожная паездка з майго Полацку ў яе Зэльву, дзе нязломная грамадзянка БНР жыла пасьля лягераў у сваёй абторканай мікрафонамі хаце, была прыступкаю ўзыходжаньня — да сябе, да Беларусі, да Свабоды.
Гаворкі далёка за поўнач, у якіх адкрываўся яе пакутніцкі змагарскі шлях.
Вершы, якія сьціскалі сэрца й будзілі розум:
Воля — ня тое, што рукі разьвяжуць,
зьменяць на большую клетку малую.
Воля — ня тое, што
вольны ты, скажуць.
Воля — то воля, якую адчую.
Яе першы, выдадзены ў 1942-м, паэтычны зборнік «Ад родных ніў», пасьля якога аўтарка трапіла на допыт у гестапа, бо не напісала ні радка пра «вялікага фюрэра».
Кніжку надрукавалі ў Празе, дзе Геніюшы — Ларыса й Янка, яе муж-мэдык — жылі ад другой паловы трыццатых гадоў. Яна брала ўдзел у працы беларускага Ўраду на эміграцыі, а ў 1943-м стала Генэральным
сакратаром БНР, захаваўшы й пераправіўшы ў бясьпечнае месца найкаштоўнейшую частку яе архіву.
Забароненыя імёны: Васіль Захарка, Кастусь Езавітаў, Натальля Арсеньнева... Крамольныя кнігі, якія мы прывозілі й таемна памнажалі на дапатопнай капіявальнай машыне.
Старонкі ўспамінаў, якія выйдуць у 1993-м пад назваю «Споведзь» і апякуць усе беларускія душы.
У краіне незалежнай і дэмакратычнай разьвітаньне з адной з найталенавіцейшых яе паэтак сталася б днямі народнага смутку. У Беларусі гэтая падзея ў красавіку 1983-га прамінула амаль непрыкметна. На пару дзясяткаў літаратараў, навукоўцаў і былых сулягернікаў Ларысы Антонаўны прыпадала разы ў два болей людзей на чорных «волгах» з нумарамі ці ня ўсіх абласьцей рэспублікі. Але як бы ні называлася ў іх гэтая апэрацыя, выканаць яе не ўдалося. Спробы змусіць людзей везьці труну й вялікі драўляны крыж на машыне былі марныя. Увесь няблізкі шлях да кладоў спадарыню Ларысу несьлі на руках. Сьледам ішла ўся Зэльва.
Над сьвежай магілай я чытаў напісаны на сьмерць паэткі верш Сержука Сокалава:
Пасьля нягод, чужыны, ператрусак,
Пасьля таго, пра што маўчаць гады,
Вы здолелі між іншых беларусак
Застацца Беларускай назаўжды.
Уладзімер Арлоў, Імёны Свабоды, 4-е выданьне, 2020, с. 354-355
1926 — Янка Запруднік, дзяяч беларускага нацыянальнага руху, гісторык і журналіст.
У памяці
1516 ― памёр Геранімус Босх, мастак эпохі Паўночнага Адраджэньня XV-XVI стагодзьдзяў.
1870 ― памёр Чарлз Дыкенс, ангельскі пісьменьнік.
1943 ― памёр Хаім Суцін, францускі мастак паходжаньнем зь Беларусі.
1976 ― памёр Іван Мележ, беларускі пісьменьнік.
