Ант берген соң Дональд Трамп алгачкы сөзүндө “Америка биринчи орунда” деп, Кошмо Штаттардын “алтын доору башталганын” айтты.
“Американын алтын доору мына азыр башталууда. Бул күндөн баштап, биздин өлкөбүз гүлдөп-өсөт жана дүйнөнүн чар тарабында кайрадан сый-урматка татыктуу болот. Бизге ар бир өлкө суктангандай болот жана мындан ары бизди колдонуп кетем дегендерге жол бербейбиз. Трамп администрациясынын ар бир күнү оболу Американы биринчи коем”.
Трамп АКШ “кайрадан гүлдөгөн өлкө деп саналарын” айтып, Байдендин администрациясын сындап, жаңы кабинеттин алдында турган артыкчылыктуу багыттарды атады.
Ошондой эле Трамп Американын түштүктөгү чек арасында өзгөчө кырдаал жарыялай турганын, мыйзамсыз мигранттар АКШга кирбестен, Мексикада каларын шарттай турган саясатка басым жасарын айтты.
“[АКШга] мыйзамсыз киргендердин баары дароо токтотулат жана биз миллиондогон, миллиондогон кылмыштуу чоочундарды келген жагына кайтаруу жараянын баштайбыз”
Трамп Ак үйгө кызматка кайтып келгени үчүн америкалыктарга ыраазчылык билдирип, “америкалыктардын үнү жеткенин” айтты.
“Менин силердин алдыңарда турганым бул өлкөдө мүмкүн эмес дегенге такыр ишенбегиле дегендин далили. Америкада мүмкүн эмес деген нерсенин баары эң сонун колдон келет”, - деди Трамп.
Америкалык астонавтар Марска бет алып, «жаңы үлкөн жеңиштерге» жетерин белгилеген Трамп америкалыктарды «тарыхтагы улуу цивилизацияда майтарылбаган күч-кубат менен турмушта каармандыкты көрсөтүүгө» үндөдү.
Трамп Америка өз байлыгын арттырып, аймагын кеңейтип, өлкөнүн туусун жаңы горизонтторго, анын ичинде Марска саярын айтты.
Дүйнө лидерлеринин куттуктоосу
Дүйнө лидерлери АКШнын 47-президентин куттуктап жатышат. Британ премьер-министри Кир Стармер дүйшөмбүнүн кечинде жарыялаган видео кайрылуусунда АКШ менен Улуу Британиянын өзгөчө алака-катышын эске салып, эки өлкөнүн ортосундагы “терең достук” уланат деп үмүттөнөрүн айтты.
Европа Биримдигинин тышкы саясат боюнча мекемесинин башчысы Кая Каллас X платформасы аркылуу Трампты куттуктап, трансатлантикалык кызматташтык Европага да, Түндүк Америкага да өнүгүү алып келгенин эске салды жана мындай өнөктөштүктү улантууга даяр экенин белгиледи.
НАТОнун баш катчысы Марк Рютте президент Трамптын кайтып келиши менен түндүк атлантикалык аскердик альянста коргонууга сарпталган каражат көбөйөрүн, өндүрүш да күчтөнө турганын ишарат кылды.
Украин президенти Владимир Зеленский да Трампка ийгилик каалап, АКШ менен “жигердүү жана эки тарапка тең пайдалуу кызматташтыкты” улантууга даяр экенин айтты.
“Бүгүн өзгөрүүнүн күнү жана көптөгөн көйгөйлөр, анын ичинде глобалдык маселелер чечилет деген үмүттүн күнү. Президент Трамп дайыма чечкиндүү жана ал жарыялаган күч аркылуу тынчтык деген саясат Американын лидерлигин бекемдөөгө жана узак мөөнөттүк тынчтыкка жетүүгө мүмкүнчүлүк түзөт”, - деп жазды Зеленский Х социалдык тармагына.
Орусиянын президени Владимир Путин Москвада Коопсуздук кеңешинин жыйынында Трампты АКШнын президенттигине расмий киришип жатканы менен куттуктады. Путин орус-украин согушун жайгаруу маселесинде Москва жаңы администрация менен сүйлөшүүгө даяр экенин билдирди.
"Биз АКШнын кайра шайланган президентинин билдирүүсүн жана анын командасынын Орусия менен түз байланыштарды түзүү ниетин көрүп турабыз. Бул байланыштар биздин эмес, кетип жаткан администрациянын күнөөсү менен үзгүлтүккө учураган", - деди Путин.
Путин былтыр ноябрь айында Валдай клубунун жыйынында дагы Трампты шайланышы менен куттуктап, сүйлөшүүгө даяр экенин билдирген.
47-президенттин инагурациясы
Абанын температурасы минус 7ге чейин жетет деген прогноздордон улам, инаугурация Рональд Рейгандан, башкача айтканда 1985-жылдан бери биринчи жолу Капитолийдин ичиндеги ротондада өттү.
Вашингтондо коопсуздук чаралары күчөтүлөгөнү менен маалымат каражаттары массалык нааразылык акциялары күтүлбөй турганын жазышкан. Аларды пикиринде, өткөн ноябрда ишенимдүү жеңген Трампка каршылык коомдо азайгандай.
20-январдагы салтанатка бир нече чет өлкөлүк лидер, анын ичинде Кытайдын төрагасы Си Цзинпин чакыруу алган. Бул - 100 жылдан бери биринчи жолу болуп жаткан көрүнүш. Адатта америкалык президенттердин ант берүү аземине чет өлкөлүк элчилер гана барчу.
Кытайдын атынан бул ирет вице-президент Хань Чжэн катышмакчы.
АКШны буга чейин 2017-2021-жылдары башкарган Трамп жекшембиде Вашингтонго барып, республикачыл сенаторлор менен эртең мененки тамак үстүндө жолугуп, Арлингтондогу улуттук аскердик көрүстөнгө гүлчамбар койду. Иш-чарага анын үй-бүлө мүчөлөрү, шайланган вице-президент Жей Ди Вэнс жана болочок администрациянын мүчөлөрү катышты.
Баш калаадагы спорт аренасында өткөн митингде тарапташтарына жасаган кайрылуусунда Трамп ант бергенден кийин ондогон буйруктарга кол коерун, “Американы кайрадан күчтүү” кыларын, гүлдөтөрүн, ар бир кризистик маселени тез чечерин айтты. Муну менен катар Байдендин администрациясын сындады.
"Мен Американы кайтарып алуу алдында ушунча көп досторум, тарапташтарым жана америкалык патриоттор менен кайтып келгениме абдан кубанам. Алдыда өлкөбүздү кайтарып алабыз. Эртең түштө Американын артка кеткен төрт жылы аяктап, америкалык кубаттын, гүлдөп-өсүштүн, ар-намыстын жана сыймыктануунун жаңы күнү башталат...Вашингтондогу ийгиликсиз жана коррупциялашкан саясий истеблишменттин, ийгиликсиз администрациянын бийлигине чекит коебуз”.
Мигранттарды агымын дароо токтотуу убадасы
Трамп асыресе мыйзамсыз мигранттардын агымын токтотууга, бул багыттагы кадамдары тууралуу инаугурациядагы сөзүндө кеңири токтолоруна убада кылды.
Кызматка киришип жатканда америкалык мамлекет башчылар улуттук маанилүү көйгөйлөргө, олуттуу эл аралык маселелерге, аларды чечүү жолдоруна кайрылышат.
CNN жазганына караганда, иммиграция темасы Трамп үчүн абдан маанилүү. Анын командасы даярдап жаткан буйруктар топтомунда бул чөйрөдөгү саясатты түп-тамыры менен өзгөртүү каралып жатат. Ал чечимдер АКШда жашап жаткан жана Мексика менен чек арада башпаанек издеген келгиндерге таасир этет деп күтүлүүдө.
Жекшембиде Трамптын ички коопсуздук маселелери боюнча болочок жардамчысы Стивен Миллер аскерлерди тартууга финансылык мүмкүнчүлүк алуу үчүн чек арада чукул кырдаал киргизилерин тастыктады. Жаңы президент ошондой эле иммиграциялык жол-жоболору каралып жаткан кезде мигранттарды Мексикада кармап туруу программасын калыбына келтирүүнү көздөөдө. Андан тышкары CNN телеканалынын булагы АКШнын Иммиграция жана бажы полициясынын кызматкерлерин көйбөйтүп, мурда кылмыш жасаган мыйзамсыз мигранттарды депортациялоону пландап жатканын айтты.
Бирок Washigton Post, Euronews өңдүү медиа жапырт депортацияны ишке ашырууда Трамп логистикалык жана каржылык кыйынчылыктарга туш болорун болжолдошот.
Андан тышкары Трамп соода, экономика, климат, энергетика, ар түрдүүлүк саясатына тиешелүү буйруктарга кол коймокчу. Айрым маалымат каражаттары биринчи эле күнү 100 чакты андай чечим чыгарын жазышат.
Украинадагы согуш, "Талибанга" эскертүү
Жекшембидеги сөзүндө болочок мамлекет башчы Украинадагы согушту, Жакынкы Чыгыштагы башаламандыкты токтоторун кайталады жана "Талибандан" АКШ Ооганстанда калтырып кеткен миллиарддаган долларлык аскердик жабдууларды кайтарып берүүнү талап кыларын белгиледи.
Аналитиктердин пикиринде, Украинадагы согушка жакын арада чекит коюу кыйын, эмне дегенде орус президенти Владимир Путин жеңип жатат деп ойлойт жана урушту токтотуу үчүн эч кандай стимулу жок.
Ооганстанды айта турган болсок, маалыматка караганда, 2021-жылдын августунда талибдер бийликти басып алганда Кошмо Штаттардын аскерлери дээрлик 7 млрд долларлык аскердик жабдууларды калтырган.
ЮСАИД “Талибан” кайтып келгенден кийин АКШ Ооганстанга 2,1 млрд доллардан ашуун каражатты жардам иретинде бергенин билдирген.
АКШдагы президенттик шайлоо былтыр 5-ноябрда өттү. Трамп шайлоочулар коллегиясынын зарыл болгон 270тен көп добушун алып, атаандашы, Демократиялык партиянын талапкери Камала Харристи утту. Демократтардын атынан алгач Жо Байден шайлоого аттанып, Трамп менен алгачкы дебатындагы начар көрсөткүчүнөн көп өтпөй анын ордун Харрис баскан.
Республикачылдардын жеңишин тастыктаган Конгресстеги жыйын алдында президент Жо Байден 2021-жылдын 6-январында болгон окуялардын кайталанышына жол бербей турганын билдирген.
Ал жылы Жо Байдендин жеңишин тастыктоо учурунда Трамптын агрессивдүү тарапкерлери Капитолийге кирип барып, жараянды үзгүлтүккө учуратууну көздөгөн. Трамп Байдендин жеңишин эч качан тааныган эмес жана колдоочуларын шайлоонун чыныгы жыйынтыгын орнотуу үчүн күрөшкөнүн айтканы менен, Конгресс отурган имаратка кол салууга түздөн-түз тукурган эмес.
АКШнын бийлиги бир нече киши каза тапкан ал окуяны көтөрүлүш катары сыпаттаган. Шайлоонун жыйынтыгы бир нече сааттан кийин бекитилген. Трампка импичмент жарыяланып, кийин Сенат ага күнөө тагуудан баш тарткан. Ал ишке байланыштуу жүздөгөн киши соттолду.
Трамп алардын айыбын кечет деп күтүлүүдө. Шайланган президент ал окуядан көп узабай өткөн Байдендин инаугурациясына катышпай койгон.
Ал эми Байден жана мурдагы президенттер Барак Обама, Жорж Буш жана Билл Клинтон 20-январдагы салтанатка бара турганы кабарланды.
Шерине