Өткөн жылы Кыргызстанга сырттан 300 мигранттын сөөгү келген. Бул тууралуу тышкы иштер министри Руслан Казакбаев парламентте билдирди.
Тышкы иштер министри Руслан Казакбаевдин айтканы боюнча, 2011-жылы сырттан келген сөөктөрдүн көбү Орусия менен Казакстандан.
- 2011-жылы 300гө жакын адамдын сөөгү алынып келинген. Анын ичинен 168и Орусиядан, ал эми 42си Казакстандан, калганы башка мамлекеттерден.
Казакбаев быйыл жыл башынан бери 21 сөөк келгенин, анын ичинен жетөө киши колдуу болгонун кошумчалады. Бирок “Ата Журт” фракциясынын депутаты Акматбек Келдибеков быйыл каза тапкандар мындан да көп деген оюн айтты.
- Акыркы маалымат боюнча 30дан ашык жаран каза таап, Кыргызстанга алынып келинген. Бул өтө чоң трагедия. Каза тапкандар былтыркыдан да көп болуп кетпесин. Бул деген мамлекет алардын камын көргөн жок дегенди билдирет.
Мигранттарда да күнөө бар
Адистердин баасына караганда, чет жактан каза тапкан мигранттардын саны акыркы жылдары көбөйгөн. Сан жагынан мигранттардын басымдуу көпчүлүгү турган Орусиядан келген сөөктөрдүн саны да арбын. Москвадагы кыргыз диаспорасынын "Ала-Тоо" коомдук уюмунун жетекчиси Жамийла Бегиева, мисалы, кемчилик мигранттардын өздөрүнөн да кетип жатканын белгиледи.
- Көбүнчө мушташып, урушуп, бири-бирин өлтүрүп алгандардын саны да көп болуп жатат. Жайында сууга чөгүп кеткендер көп. Эс алганы барышып, сыра же арак ичишет. Былтыр Москвада эле ондон ашык адам сууга чөгүп кетти. Узак майрамдарда да каза тапкандардын саны көбөйүп кетет. Ошол күндөрү отуруш кылып майрамдашат. Баарын эле Кудайдан дейбиз, бирок сактансаң Кудай да сактайм дейт. Өздөрүнүн да күнөөсү бар. Арак ичип, кандайдыр себептер менен мушташат. Ошондой иштер бейажал өлүмгө алып келет.
Мындан тышкары орусиялык улутчул жаштардын колунан ажал тапкандардын саны да азайган жок. Маселен, ушул айдын башында эле Екатеринбург шаарында Кыргызстандын эки жараны ондогон бычак жеп, көз жумду. “Бирок Орусияда киши колдуу болгон ар бир эле жарандын окуясы иликтенип, акыр-агына чейин чыкпай калат”, – дейт Бегиева.
- Андайлар да болуп жатат. Бирок улутчулдар тарабынан өлдүбү, же башкадан өлдүбү, аны деле териштирген эч ким жок. Ошон үчүн өткөндө Атамбаев Москвага келгенде элчиликке дагы төрт юрист бергиле деп сурангам. Азыр аларды элчиликке алганы жатышат.
Мигранттардын укугу корголобу?
Тышкы иштер министри Руслан Казакбаев ар бир өлүмдүн тек жайы иликтенет деп депутаттарды ишендирүүдө.
- Киши колдуу болуп өлгөн болсо, биздин Орусиядагы элчилик, Казакстандагы элчилик же кайсы жердеги гана болбосун консулдуктар расмий түрдө кайрылышат. Эл аралык эрежелердин негизинде консулдардын да ошондой укуктары бар.
Сыртта иштеген кыргыз жарандары, ар кандай маалыматтарга караганда, өз мекенине кеминде эле 1,5 миллиард доллардын тегерегинде каражат салышат. Бул өлкө бюджетинин жалпы суммасына жакын акча. Демек мигранттардын укуктарын коргоо мамлекет үчүн маанилүү болсо керек.
Өкмөт башчы Өмүрбек Бабанов мигранттардын укугу эми жакшы корголот деп парламентте билдирди.
- Алардын укугун коргоп, шарт түзүп бериш үчүн Тышкы иштер министрлиги толугу менен жооп берет. Ар бир элчи, ар бир консул жооп берет. Менимче биз, тескерисинче, жоопкерчиликти кайра күчөтүп, аларга шартты жакшылап түзүп бердик. Биздин жарандарды камап коёбу, же айлыктарын бербей коёбу, эгер элчи барып кайрылса, аны сөзсүз кабыл алат. Элчинин салмагы да чоң болот.
Ар кандай эсептөөлөр боюнча 1 миллиондун ар жак, бер жагындагы кыргызстандык сырт өлкөлөрдө иштешет. Буга чейин миграция өз алдынча министрлик болуп келген эле. Жыл башында өкмөт түзүмүндөгү өзгөрүүлөрдүн натыйжасында тышкы миграция Тышкы иштер министрлигине өткөрүлгөн болчу. Бирок министрликтин жоюлуп кеткенине сын пикирлер арбын айтылып келатат.
