Египетте бүгүн Конституция боюнча жалпы элдик референдумдун экинчи күнү. Добуш берүү күчөтүлгөн коопсуздук чаралары астында жүрүп жатат.
Египеттиктер ушуну менен акыркы эки жыл ичинде экинчи Баш мыйзамды кабыл алып жатышат. Буга чейинки талаш жараткан Конституция былтыр жайда бийликтен кулатылган президент Мухаммед Мурсинин тушунда жактырылган эле.
Ислам мамлекеттик дин, шарияттын принциптери мыйзамдардын башкы булагы катары көрсөтүлгөн. Бирок өлкөдө диний негизде саясий партия курууга болбойт. Баш мыйзамдын жактоочулары ал жарандык жана диний эркиндиктерди, аялдар укугун кепилдей турганын айтышууда. Сынчылар болсо армияга кайрадан эле атайын артыкчылыктар берилгенин баса көргөзүшүүдө.
Бийликтен кулатылган Мухаммед Мурсинин тушунда кабыл алынган Баш мыйзамды кескин сындагандардын бири, Араб лигасынын мурунку баш катчысы, бул ирет Конституциялык комитетти башкарган Амр Муса кечээ Каирден кабарчыларга буларды айтты:
- Конституция эч кимди сыртта калтырбайт. 2012-жылкы Баш мыйзамдан бөлөкчө, “Мусулман агайындары” болобу, башкасы болобу, эч кимди сыртта калтырбайт. Ар бир жарандын укугу бирдей. Ооба, Баш мыйзамдын жоболору армияга коргоо министрин дайындоого мүмкүнчүлүк берет. Бул эми Египеттин шарт-жагдайын эске алган өткөөл механизм. Бирок ал президентти эки мөөнөт менен гана чектейт. Биз муну мунаса менен кабыл алдык.
Конституциялык референдум армия колдогон өкмөттүн саясий өткөөл планындагы эң чечүүчү учур. Божомолдорго караганда, референдумдун артынан апрель айына президенттик шайлоо мерчемделиши мүмкүн.
Мамлекет башчылыкка таасирдүү талапкер катары, Мурсини бийликтен кулаткан армия башчысы генерал Абдел Фатах ал-Сиси аталууда. 59 жаштагы ал-Сиси кечээ добуш бергенден кийин жеке өзү бир нече шайлоо бекеттерин инспекциялап чыкты.
Референдум күчөтүлгөн коопсуздук чаралары астында өтүп жатат. Шайлоо бекеттерин көзөмөлдөөгө полиция менен армиянын 350 миңдей өкүлү чыгарылды. Бул аралыкта кечээги кагылыштардан кеминде жети адамдын өмүрү кыйылган. “Мусулман агайындар” кыймылынын жактоочулары айрым жерлерде референдумга каршы демонстрацияларды уюштурушту.
Каирдин шайлоо участогунда бюллетень саноо
Баш кеңсеси Женевада жайгашкан уюм – Юристтердин эл аралык комиссиясы өз билдирүүсүндө референдум өнөктүгүнүн “коркуу, коркутуу жана репрессия контекстинде” жүргөнү жалпы жараяндын адилеттигинен күмөн санатып жатканын белгилейт.
Мурси кулатылгандан кийин анын жактоочулары кабылган куугунтукту Батыш өкмөттөрү сынга алышкан, бирок байкоочулар баамында, алар тараптан Египеттин азыркы бийликтерине олуттуу кысым көрсөтүлгөн жок.
Азыркы өкмөттү Перс булуңун “Мусулман агайындар” кыймылы менен мамилеси жакшы эмес, араб өлкөлөрү колдоп, алардын иши жүрүшүп кетиши үчүн миллиарддаган доллар жардам сунуш кылышкан.
"Азаттыктын" Прагадагы кеңсесинин кызматкери, журналист, саясат жана экономика тармактары боюнча адис. Кыргыз улуттук университетинин журналистика факультетин аяктаган.
