Мындай чечим түркмөнстандыктар гезит-журналды күнүмдүк тиричиликте, анын ичинде даарат кагазы катары колдонуп жатканы тууралуу бир катар маалыматтардан кийин чыкканы айтылууда.
"Балканабад шаарында билим берүү, саламаттык сактоо жана полиция кызматкерлери 2025-жылга жазылган гезиттердин алгачкы нускасын ала башташты. Ошол эле учурда Улуттук коопсуздук министрлигинин (УКМ) жергиликтүү башкармалыгынын кызматкерлери өздөрү көзөмөлдөгөн мамлекеттик мекемелерди кыдырып, бюджеттик кызматкерлерден тилкат ала башташты", - деди жергиликтүү мамлекеттик кызматкер "Азаттыктын" түркмөн кызматына аты-жөнүн атабастан курган маегинде.
Тилкатта жазылгандай, мамлекеттик кызматкерлер президент Сердар Бердымухамедовдун жана анын атасы, өлкөнүн мурдагы президенти Гурбангулы Бердымухамедовдун сүрөтү жарыяланган гезит-журналдардын ар бир бетин "көздүн карегиндей сактоого жана жыртпай, булгабай, бырыштырбай, табактын астына койбой алып жүрүүгө милдеттүү".
"Даарат кагазы катары колдонбойм, нан ороп булгабайм, от тамызгы кылбайм, чет өлкөгө баратканда ала кетпейм деп убада берем. Эгерде мен бул милдеттенмени бузсам, өз арызым менен жумуштан кетүүгө макулмун" деп жазылат тилкатта.
Буга чейин мамлекеттик гезит-журналдарга жазылууга аргасыз болгон бюджеттик кызматкерлердин басымдуу бөлүгү аларды окубай эле, күнүмдүк турмуш-тиричиликке колдонорун "Азаттыктын" түркмөн кызматынын кабарчылары жазып келген. Алсак, гезит-журналдар даарат кагазы, бут кийим орогуч кылып же мешке от тамызгыга колдонулат.
Гезиттер QR код менен көзөмөлдөнөт
Ушул күндөрү кеңселерди жана ишканаларды кыдырып жүргөн коопсуздук кызматкерлери быйылкы жылдан баштап гезит-журналдардын ар бир бетине QR код коюлуп жатканын белгилөөдө. Алар бул коддун жардамы менен кызматкер кайсы басылмага жазылганы, кайсы барагы айрылганы аныкталып, ошол кишиге катуу чара көрүлөрүн эскертип жатышат.
"Быйылкы жылдан баштап жерден, таштандыдан же ажатканадан табылган гезит-журналдардын, өзгөчө Бердымухамедовдордун сүрөтү бар барактардын кайсы кызматкерге таандык экени QR код аркылуу аныкталат. Ал код гезит-журналдардын бардык беттерине коюлган", - деди Балкан облусунан байланышка чыккан, атын атагысы келбеген мамлекеттик кызматкер.
Мындай талап мамлекеттик органдарда иштегендердин тынчсыздануусун жаратпай койгон жок. Алардын айтымында, коопсуздук кызматкерлери "эски гезиттерди эмне кылабыз" деген суроого так жооп бере алышпайт.
"Эми балдарга үйдөн гезит-журнал берүү кооптуу болуп калды. Эгерде балам капысынан президенттин сүрөтү бар гезитти тытып, боёп же ыргытып жиберсе жумушсуз калышым мүмкүн. Эң коопсуз ыкма - басылмалардын электрондук версиясына жазылуу", - дейт мамлекеттик кызматкер.
"Азаттыктын" жогоруда айтылгандар боюнча жергиликтүү жана облустук бийликтен комментарий алуу аракетинен майнап чыккан жок.
Түркмөн редакциясынын аймактагы кабарчысы жаңы талап боюнча облустагы мечиттерде да үгүт иштери башталып, элге "Бердымухамедовдордун сүрөтү бар гезит-журналдарды айрыбагыла" деген тапшырма берилип жатканын белгиледи.
"Бюджеттик мекемелерде да жыйындар өткөрүлүп, кызматкерлерге түшүндүрүү иштери жүргүзүлүүдө. Облустун почта адистери да гезит тараткан сайын бул талаптарды окурмандарга оозеки билдирүүгө милдеттүү", - дейт кырдаал менен тааныш дагы бир кызматкер.
Түркмөнстанда көп жылдардан бери бюджеттик мекемелердин кызматкерлери, жогорку жана орто окуу жайлардын студенттери, мектеп окуучулары мамлекеттик гезит-журналдарга милдеттүү түрдө жазылууга аргасыз. Жергиликтүү калк болсо мамлекеттик саясатты жана ата-уул Бердымухамедовдорду мактаган өкмөттүк басылмалардын кызыксыз мазмунуна нааразы.
Ал арада өкмөттүк гезиттерге милдеттүү түрдө жазылуу жүрүп жатканы тууралуу Ашхабаддагы кабарчылар билдирди. Айрыкча мамлекеттик кызматкерлер "Макул Хабар" (Makul Habar) гезитине жазылуусу тийиш.
"Учурда бул гезитке баш калаадагы жана Ахал районундагы орто мектеп мугалимдери, коммуналдык чарба, жеңил өнөр жай тармагындагы фабрикалардын жана суу менен камсыз кылуу ишканаларынын кызматкерлери милдеттүү түрдө жазылууда. Алар жумушсуз калбашы үчүн айына 1200-1300 манат айлыгынан гезит алууга 15 манат төлөшү керек", - дейт атын атоодон баш тарткан ашхабаддык мамлекеттик кызматкер.
Мамлекеттик кызматкер президенттин китебин да сатып алууга мажбур
Жыл башында "Азаттыктын" түркмөн кызматы Түркмөнстанда мамлекеттик кызматкерлерди президент Сердар Бердымухамедовдун китебин сатып алууга мажбурлап жатышканын жазды.
Маалыматка караганда, Түркмөнбашы жана Балканабад шаарларында президенттин жаңы китебинин бет ачары болуп, аларга облустун бардык бюджеттик мекемелеринин кызматкерлери катышкан. Кийинчерээк мамлекеттик кызматкерлер бул китепти сатып алууга аргасыз болгонун журналисттерге айтып беришкен.
"Магтымгулынын 300 жылдыгына арналган китепте эч кандай философия, илимий маалымат жок. Анда бир гана өткөн жылы борбордо болгон эл аралык иш-чаралар тууралуу маалымат жана фотосүрөттөр гана бар", — дейт Балканабад шаарындагы мектептердин биринин мугалими.
Президент Сердар Бердымухамедовдун үчүнчү китеби жарык көргөнү тууралуу маалымат 27-декабрда Министрлер кабинети менен Мамлекеттик коопсуздук кеңешинин биргелешкен жыйынында жарыяланган.
Расмий билдирүүдө президенттин "Магтымгулы – дүйнөнүн ойчулу" аттуу жаңы китеби улуу түркмөн акынынын адабий мурасына жана анын дүйнөлүк маданиятка кошкон салымына гана эмес, Түркмөнстанда өткөн иш-чараларга да арналганы белгиленген.
Түркмөнстанда мамлекеттик кызматкерлер 30 жылдан бери президенттердин китептерин милдеттүү түрдө сатып алышат.
Биринчи президент Сапармурад Ниязов "Рухнама" китебин чыгарган. Экинчи президент Гурбангулы Бердымухамедов бийликте турган 17 жыл ичинде 60ка жакын китеп жазып, түркмөн эли аларды сатып алууга мажбур болгон.
Шерине