Գազայի հատվածի բնակչությանը վերաբնակեցնելու և այն շքեղ ու բարգավաճ տարածաշրջանի վերածելու մասին Միացյալ Նահանգների նախագահի հայտարարությունից ընդամենը մեկ օր անց Իսրայելի պաշտպանության նախարարը բանակին հրամայել է ծրագիր պատրաստել, որը պաղեստինցիներին թույլ կտա ինքնակամ լքել Գազան:
Իսրայել Կացը ողջունել է Դոնալդ Թրամփի ծրագիրը և նշել, որ պաղեստինցիներին պետք է ազատություն տրվի արտագաղթել: Թրամփի հայտարարությունը ողջունել է նաև Իսրայելի վարչապետը: Սակայն այն քննադատության մեծ ալիք է բարձրացրել ինչպես աշխարհում, այնպես էլ Միացյալ Նահանգներում:
Տեխասից Ներկայացուցիչների պալատի անդամ Ալ Գրինը Թրամփի հայտարարությունն էթնիկ զտում է որակել՝ հավելելով, որ Իսրայելի վարչապետը պետք է ամաչի դրանից՝ իմանալով իր ժողովրդի պատմությունը: Գրինը նաև հայտարարել է՝ պատրաստվում է նախագահի դեմ իմփիչմենթի գործընթաց սկսել:
«Գազայում էթնիկ զտումը կատակ չէ, հատկապես, երբ այն նախաձեռնել է Միացյալ Նահանգների նախագահը՝ աշխարհի ամենահզոր մարդը... Էթնիկ զտումը հանցագործություն է մարդկության դեմ, և ես այսօր այստեղ եմ՝ դատապարտելու նախագահի ասածը: Ես այստեղ եմ՝ հայտարարելու, որ իմփիչմենթի հոդվածներ եմ ներկայացնելու նախագահի դեմ: Նախագահին իմփիչմենթ ներկայացնելու շարժումն սկսված է», - հայտարարել է նա:
«Լուծումներ փնտրելիս մենք չպետք է ավելի վատթարացնենք խնդիրը». ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար
ՄԱԿ-ի գլխավոր քարտուղար Անտոնիո Գուտերեշը, պաղեստինցիների իրավունքներին նվիրված քննարկմանը, առանց Թրամփի անունը նշելու, հայտարարել է, որ Գազայում էթնիկ զտումներից պետք է խուսափել: Երկարատև խաղաղության հասնելու համար, ըստ նրա, անհրաժեշտ կլինի շոշափելի և մշտական առաջընթաց ունենալ խնդրի այնպիսի կարգավորման ուղղությամբ, որը վերջ կդնի օկուպացիային, կստեղծի պաղեստինյան անկախ պետություն, որի անբաժանելի մասը կկազմի Գազան:
«Լուծումներ փնտրելիս մենք չպետք է ավելի վատթարացնենք խնդիրը: Կարևոր է հավատարիմ մնալ միջազգային իրավունքի հիմնարար սկզբունքներին: Կարևոր է խուսափել ցանկացած ձևի էթնիկ զտումներից: Կենսունակ, ինքնիշխան Պաղեստին պետությունը, որն Իսրայելի հետ խաղաղության և անվտանգության մեջ է ապրում, միակ կայուն լուծումն է Մերձավոր Արևելքի կայունության համար», - ընդգծել է Գուտերեշը:
ՄԱԿ-ում Պաղեստինի բանագնաց Ռիադ Մանսուրն իր հերթին դատապարտել է հայտարարությունը՝ հավելելով, որ պաղեստինցիներն այլ երկիր չունեն բացի Պաղեստինից, և Գազան դրա թանկարժեք մասն է, որից իրենք չեն պատրաստվում հեռանալ:
«Երկրագնդի վրա չկա որևէ ուժ, որը կարող է հեռացնել պաղեստինցիներին մեր նախնիների հայրենիքից, ներառյալ Գազայից: Մենք ցանկանում ենք վերականգնել այն և բոլոր երկրներին խնդրում ենք օգնել մեզ այս գործում և այս հարցում: Մենք այլ հայրենիք կամ այլ երկրներ չենք փնտրում», - ասել է ՄԱԿ-ում Պաղեստինի բանագնացը:
Արաբական աշխարհի մի քանի երկրներ, այդ թվում՝ Սաուդյան Արաբիան, Եգիպտոսը և Հորդանանը, խստորեն դեմ են արտահայտվել ԱՄՆ նախագահի գաղափարին, իսկ Պաղեստինի նախագահ Մահմուդ Աբասն ասել է, որ այն կոտնահարի պաղեստինցիների իրավունքները:
«Մտավախությունն այն է, որ Թրամփի առաջարկը կարող է վնասել մնացած պատանդներին դուրս բերելու գործընթացին»
Թրամփի հայտարարությունը նաև մտավախություններ է առաջացրել, որ այն կարող է վնասել Իսրայելի ու պաղեստինյան «Համաս» խմբավորման միջև հունվարին ձեռք բերված հրադադարին: Պրահայում գործող Միջազգային հարաբերությունների ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող Ազրիել Բերմանտը «Ազատության»-ը տված հարցազրույցում կարծիք է հայտնել, որ Թրամփի ծրագիրն իրատեսական չէ, և Միացյալ Նահանգները պետք է վերանայի իր դիրքորոշումն այս հարցում:
«Սա իրատեսական հեռանկար չունի, և ես կարծում եմ, որ երբ վարչակազմը տեսնի, թե ինչպիսի ընդդիմության է այն հանդիպում, նրանք հետ կկանգնեն այս ամենից: Մտավախությունն այն է, որ Թրամփի առաջարկը կարող է վնասել մնացած պատանդներին դուրս բերելու գործընթացին և նվազեցնել այդ հնարավորությունները», - նշել է Ազրիել Բերմանտը:
Արաբ-բրիտանական փոխըմբռնման խորհրդի տնօրեն Քրիս Դոյլը BBC-ի ռուսական ծառայությանը տված հարցազրույցում կարծիք է հայտնել, որ այս հայտարարությունը կարող է առհասարակ խարխլել առանց այն էլ լարված վիճակը Մերձավոր Արևելքում: Ըստ նրա՝ Թրամփի մեկնաբանություններում ամենավտանգավորն այն չէ, թե ինչ կանի Թրամփը, այլ այն, որ Իսրայելի վարչապետն այժմ գիտի, թե ինչ կարող է ինքն անել:
«Նա կարող է վերսկսել Գազայի ոչնչացումը։ Նա կարող է Իսրայելին բռնակցել Հորդանան գետի Արևմտյան ափը: Նրա ճանապարհին խանգարող ոչինչ չկա։ Եվ փոխանակ Միացյալ Նահանգները տիրի Գազայի հատվածին, Իսրայելն ինքն իրեն կօգնի այս հարցում», - ասել է Քրիս Դոյլը։
Հունվարին ուժի մեջ մտած հրադադարի շրջանակում բազմաթիվ պաղեստինցիներ դեռ շարունակում են վերադառնալ Գազա, որտեղ շինությունների 60 տոկոսից ավելին ավերված է: Մինչդեռ շատերը վերադառնալուց հետո կրկին հեռանում են Գազայից՝ ապրելու համար նվազագույն պայմանների բացակայության պատճառով:
