Вольная студыя

Сяргей Законьнікаў: Прыняць ад такой дзяржавы ўзнагароду — як плюнуць сабе ў душу

Зорны час часопісу «Полымя» — 1986-2002 гады, калі ягоным рэдактарам быў Сяргей Законьнікаў. А як пачуваюцца літаратурныя часопісы пад кантролем прыўладнага Саюзу пісьменьнікаў? Пра гэтаі іншае — у гутарцы з паэтам, якому 16 верасьня спаўняецца 70 гадоў.

Генадзь Драздоў: Дэвіз «пагонічаў» — Бог, нацыя, асоба

Днямі выходзіць у сьвет альбом-каталёг «Пагоні» — вынік 25-гадовай дзейнасьці сяброў аб’яднаньня. Як ставіцца да яго афіцыйны Саюз мастакоў, і чаму «пагонічы» адмовіліся ад дзяржаўных ўзнагародаў? Госьцем перадачы — старшыня суполкі Генадзь Драздоў.

Вольга Іпатава: Улада патрабавала, каб пісьменьнікі сталі на калені

Зь пісьменьніцай, экс-старшынёй Саюзу пісьменьнікаў Вольгай Іпатавай мы сустракаемся цяпер толькі ўлетку, калі яна прыяжджае з Канады, дзе апошнім часам жыве. Сустрэліся і сёлета, паўспаміналі, пагаварылі пра набалелае.

Маланкі і папялішчы Алеся Наўроцкага

У «Беларускім кнігазборы» выйшла «Выбранае» пісьменьніка-дысыдэнта Алеся Наўроцкага. Госьцем перадачы — укладальнік кнігі Віктар Жыбуль.

Навошта ў Віцебску помнік прыёмнаму сыну хана Батыя?

Кананізаваны РПЦ Аляксандар Неўскі быў верным васалам Залатой Арды і жорстка распраўляўся з суайчыньнікамі, якія не хацелі плаціць манголам даніну. Ці ведаюць пра гэта жыхары Віцебску, дзе расейскаму князю нядаўна ўсталявалі помнік?

Протаярэй Аляксандар Балоньнікаў: Ларыса Геніюш — адна з найвялікшых вызнаўцаў праваслаўнай веры ХХ стагодзьдзя

Пры старажытнай Каложы ў Горадні адчынілася бібліятэка імя Ларысы Геніюш. Кім ёсьць знакамітая паэтка для праваслаўнай царквы? Госьцем перадачы — настаяцель храма протаярэй Аляксандар Балоньнікаў.

Данута Бічэль: Я жыву на духоўным хутары

Яна напісала выдатныя кнігі, адна зь якіх была адзначаная Дзяржаўнай прэміяй Беларусі. Стварыла музэй свайго ўлюбёнага паэта Максіма Багдановіча. Яна аберагае сваю самоту, але па-ранейшаму ня мірыцца зь невуцтвам чыноўнікаў. Госьцяй перадачы — гарадзенская пісьменьніца Данута Бічэль.

Вялікае Княства на двух гектарах

Упершыню ў Беларусі ствараецца парк мініятурных старажытных замкаў. Як з дапамогай 3-D тэхналёгій аднавіць помнікі архітэктуры эпохі ВКЛ? Госьцем перадачы — старшыня фонду «Краіна замкаў», ініцыятар праекту Алесь Варыкіш.

Сяргей Вераціла: Нашым народам была шляхта, якую вынішчылі

Госьцем перадачы — пісьменьнік Сяргей Вераціла, які ў родным пасёлку змушаны быў перакваліфікавацца ў сацыяльнага работніка.

Сяржук Доўгушаў: Песьня гучыць, і яе не спыніць, яна — як сьцяг

Сьпеўныя сходы ў Менску зьбіраюць больш людзей, чым палітычныя кангрэсы. Ці то людзям надакучылі безвыніковыя апазыцыйныя акцыі, ці то ўсе хочуць сьпяваць песьні на роднай мове. Госьцем перадачы — адзін з арганізатараў сходаў Сяргей Доўгушаў.

Уладзімер Някляеў: Без Айчыны няма чалавека

Уладзімеру Някляеву — 70. Для пісьменьніка і палітыка век зусім не пэнсійны. Як захаваць сяброў у літаратуры і палітыцы, якой мусіць быць паэзія ў эпоху відовішчаў, і чаму беларускія чыноўнікі за дзяржавай ня бачаць Айчыны? Юбіляр — госьцем перадачы.

Тацьцяна Беланогая: Калі жанчына бʼе словам, то трапляе ў самую сарцавіну

28 песьняў на вершы Яўгеніі Янішчыц склалі новы альбом Тацьцяны Беланогай «Матылёк». Чым актуальная паэтка, жыцьцёвы шлях якой трагічна абарваўся дваццаць восем гадоў таму?

Таямніца гібелі Купалы. Ці насамрэч пераблыталі Луцэвіча з Луцкевічам або Вершнік без галавы

28 чэрвеня, 74 гады таму, у Маскве загінуў Янка Купала. Да гэтай пары ягоная сьмерць — таямніца, якой усур’ёз ніхто так і ня браўся разгадаць. Сваю вэрсію сьмерці народнага песьняра мае паэт Уладзімер Някляеў. Перадача з архіву Свабоды.

Валер Каліноўскі: Найбольш пані Эльжбеце запомніўся беларускі Дзень Волі

Выйшла ў сьвет кніга пра Эльжбету Смулэк — першага амбасадара Польшчы ў незалежнай Беларусі і пажыцьцёвага пасла беларушчыны ў Варшаве. Аўтар кнігі Валер Каліноўскі — госьцем перадачы.

«Трошкі іншаплянэцянка» Наста Кудасава

Кніга Насты Кудасавай «Маё невымаўля» напоўненая залацінкамі новых словаў, як акварыюм залатымі рыбкамі: нізкімныя ночы, ехаць чалавекаспынам, у вачах сабакі невыгаўкны сьвет

«Прадзед майго прадзеда жыў у ВКЛ»

Пасьля пяці кніг па-расейску ён прынцыпова перайшоў на беларускую мову, назваўшы свой моўны ўчынак «Вяртаньнем на радзіму». Анатоль Санаценка, пісьменьнік і рэдактар «Бабруйскага кур’ера» — госьцем перадачы.

Генрых Далідовіч: Такой павальнай русіфікацыі мы раней ня ведалі

Ён першым у беларускай літаратуры напісаў гістарычныя раманы пра стварэньне БНР і БССР, дзе бальшавіцкія дзеячы выглядалі далёка не героямі. Госьцем перадачы — пісьменьнік Генрых Далідовіч, якому 1 чэрвеня споўнілася 70.

Сяргей Тарасаў: Сакральныя памеры Крыжа Эўфрасіньні Полацкай былі парушаныя

Майстар Лазар Богша ў 1161 годзе заклаў у памеры створанага ім крыжа сакральныя лічбы. Чаму пра іх забыліся ў 90-я, калі рабілі копію сьвятыні? Гісторык Сяргей Тарасаў вызначыў сапраўдныя памеры Крыжа Эўфрасіньні Полацкай.

Наталка Бабіна: Наша «стабільнасьць» — звычайны застой

Чаму беларускае кнігавыданьне выглядае блякла на тле кнігавыданьня ўкраінскага? Чаму раман на беларускую тэматыку стаў бэстсэлерам у Польшчы і ва Ўкраіне, але застаецца невядомым беларускаму чытачу?

Вінцук Вячорка: Бяз моўнага ўчынку нам ня быць народам

Ці здольныя на моўны ўчынак — валявы акт дзеля мовы — першы прэзыдэнт Беларусі, першы нобэлеўскі ляўрэат і ўласна беларускі народ?

Арнольд Макмілін: Я згодны быць амбасадарам Беларусі!

Прафэсар Арнольд Макмілін зь Лёндану аўтар шматлікіх беларусазнаўчых дасьледаваньняў, а неўзабаве выйдзе яго кніга пра маладую беларускую паэзію пад назвай «Рунь»

«Дзьве душы — у кожным з нас»

Купалаўскі тэатар упершыню зьвярнуўся да творчасьці Максіма Гарэцкага — у пастаноўцы Мікалая Пінігіна можна паглядзець «Дзьве душы». Пра тое, як ствараўся спэктакль, мы пагутарылі з аўтарамі сцэнічнай вэрсіі знакамітай аповесьці.

Эдуард Акулін: Радыяцыя — гэта сьмерць-невідзімка

Радзіма Эдуарда Акуліна — у чарнобыльскай зоне. Там ядуць чарнобыльскія грыбы, мыюцца ў чарнобыльскіх лазьнях і будуюць лецішчы з чарнобыльскіх хатаў. Чаму ўсё гэта называецца «філязофіяй выжываньня» — у гутарцы з паэтам і бардам.

Захапіць Беларусь нашу мілую — каму гэта трэба?

Пісьменьніку Алесю Аркушу забаранілі прэзэнтаваць кнігу «Захоп Беларусі марсіянамі» ў яго родным горадзе Жодзіне.

Аляксандар Фядута: Мэмуары Мураўёва варта прачытаць і спаліць

Выдавецтва «Лімарыюс» выдала мэмуары Міхаіла Мураўёва, якога найбольш ведалі па мянушцы «Вешальнік». Чым беларускаму чытачу могуць быць цікавыя ўспаміны ката? Адказвае ўкладальнік кнігі Аляксандар Фядута.

Паэтычнаму тэатру «Арт. С» — 10 гадоў

Свае штомесячныя спэктаклі «Арт. С» ладзіць у сталічнай бібліятэцы імя Цёткі, за дзесяць гадоў там выступілі больш за 200 сучасных творцаў. Паэтычны тэатар — наколькі гэта дзейсны спосаб папулярызацыі паэзіі ў сучасным сьвеце?

Хто і дзеля чаго стаў пад сьцяг БЦР?

Пра спробу стварэньня беларускага ўраду пад нямецкай акупацыяй, Другі ўсебеларускі кангрэс і супрацьстаяньне БЦР і БНР на эміграцыі гутарым з Алегам Гардзіенкам, аўтарам кнігі «Беларуская Цэнтральная Рада: стварэньне, дзейнасьць, заняпад (1943–1995)».

Ніл Гілевіч: Баязьліўцу ня месца ў літаратуры ПОЎНАЯ АЎДЫЁВЭРСІЯ

Прапануем з архіваў Свабоды "Вольную студыю" з Нілам Гілевічам. Тут поўная аўдыёвэрсія размовы.

Ніл Гілевіч: Баязьліўцу ня месца ў літаратуры ПОЎНАЯ ВЭРСІЯ

Народны паэт Беларусі Ніл Гілевіч выдаў свой збор твораў уласным коштам. Дваццаць тры тамы паэзіі, прозы, публіцыстыкі, перакладаў са славянскіх літаратур.

Ствараецца энцыкляпэдыя БНР

Гісторык Анатоль Сідарэвіч распачаў працу над энцыкляпэдый Беларускай Народнай Рэспублікі, куды павінны ўвайсьці жыцьцяпісы ўсіх яе дзеячоў.

Крыж Эўфрасіньні Полацкай знаходзіцца пад Масквой?

Гісторык Сяргей Тарасаў лічыць, што Крыж Эўфрасіньні Полацкай цэлы і знаходзіцца ў падмаскоўным Сергіевым Пасадзе: «Мае дасьледаваньні і лёгіка падзеяў прыводзяць менавіта туды».

Лявон Баршчэўскі: У музэі Гётэ экспануецца мой пераклад

Аўтарскую анталёгію Лявона Баршчэўскага «І боль, і прыгажосьць» склалі творы 100 паэтаў сьвету, якія пісалі на трыццаці двух мовах — ад Сапфо і Катула да нашых сучасьнікаў Дзьмітра Паўлычкі і Томаса Вянцлавы. Перакладчык-паліглёт — госьцем перадачы.

Яўген Вапа: «Ніва» расшыфроўваецца як Наша І Ваша Апора

60 гадоў таму ў Беластоку пачала выдавацца беларуская газэта «Ніва». Зьмяняліся пакаленьні журналістаў, але тыднёвік заўсёды быў папулярным сярод беларусаў Беласточчыны.

Алег Мінкін: Нашай літаратуры бракуе мэтафізыкі

«Ня меч і шчыт бароняць мову, а — дасканалы твор». Гэты верш польскага клясыка Цыпрыяна Норвіда актуальны і для Беларусі. Што думае ягоны перакладчык пра ступень абароненасьці беларускай мовы — юрыдычнымі законамі і шэдэўрамі, напісанымі на ёй?

Алесь Пушкін: Мы пэндзлямі спынілі вайну!

У Менску, ва ўкраінскай амбасадзе адчынілася выстава «З Украінай у сэрцы» паводле пленэру беларускіх і ўкраінскіх мастакоў, які прайшоў на Данеччыне, у зоне АТА. Госьцем перадачы — адзін з арганізатараў пленэру Алесь Пушкін.

Мікола Купава: Галоўны мой твор — эталён дзяржаўнага бел-чырвона-белага сьцягу

Гэтаму мастаку замаўлялі эксьлібрысы Ларыса Геніюш і Ўладзімер Караткевіч. Ён у 1991 годзе стварыў эталён дзяржаўнага сьцягу Рэспублікі Беларусь. Госьцем перадачы — Мікола Купава, які днямі адзначыў сваё 70-годзьдзе.

Алесь Камоцкі: У маім рэпэртуары — 70 песьняў на вершы Барадуліна

У сьвет выйшаў новы зборнік паэзіі Рыгора Барадуліна «Каб аднойчы», праілюстраваны здымкамі амэрыканскага фотамастака Джона Кунстадтэра. Трэці аўтар праекту — сьпявак і музыка Алесь Камоцкі — госьцем перадачы.

Генадзь Сагановіч: Міт пра Грунвальд прывязвае нас да Расеі

Выйшла новая кніга Генадзя Сагановіча «Грунвальд у беларускай гісторыі: спроба разбору палітычнага міту». Чаму для стварэньня нацыянальнага міту больш падыходзіць бітва пад Воршай?

Славамір Адамовіч: Мной напісаны сцэнар сёньняшняй панэўрапейскай драмы

Што ёсьць бясспрэчным злом для сучаснай Заходняй Эўропы? Чаго імкнуцца туды мігранты, і сымбалем чаго зьяўляецца для іх сьмецьцевы кантэйнэр? Пра ўсё гэта — у рамане Славаміра Адамовіча «Цана Эўропы, альбо Гісторыі Вільмана».

Станіслаў Шушкевіч: Я сказаў ахоўніку — зайдзіце ў кватэру і ахоўвайце мяне за сьвяточным сталом!

Вынікі году і навагоднія ўспаміны ад першага кіраўніка незалежнай Беларусі Станіслава Шушкевіча.

Чаму Алексіевіч не прымалі ў Саюз пісьменьнікаў?

Сёлетняга Нобэлеўскага ляўрэата па літаратуры ў свой час не прынялі ў Саюз пісьменьнікаў БССР. Што было прычынай адмовы? Госьцем перадачы — літаратуразнаўца і перакладчык Ціхан Чарнякевіч, які зазірнуў у архівы Саюзу беларускіх пісьменьнікаў.

Алег Трусаў: Алексіевіч трэба ўключыць у школьную праграму па беларускай літаратуры

ТБМ зьвярнулася ў Мінадукацыі з прапановай уключыць у навучальныя праграмы па беларускай літаратуры творы Сьвятланы Алексіевіч. Як паставіліся да такой ідэі чыноўнікі?

У Слуцкім паўстаньні сацыяльны чыньнік супаў з нацыянальным

Сёньня адзначаюцца 95-я ўгодкі пачатку Слуцкага паўстаньня за незалежнасьць Беларусі. Да юбілею публікуем інтэрвію з гісторыкам Уладзімерам Ляхоўскім, запісанае ў студзені 2014 года.

Глеб Лабадзенка: Ратаўнікі сказалі — для нас гонар паставіць помнік па Барадуліну

На магіле народнага паэта Беларусі Рыгора Барадуліна ў Вушачах пастаўлены надмагільны помнік — з выкарыстаньнем верталёта. Госьцем перадачы — журналіст Глеб Лабадзенка, з чыёй ініцыятывы ўсё і адбылося.

Валеры Дубоўскі: Нашы календары я рэкамэндую беларускім чыноўнікам

У афіцыйных беларускіх календарах няма ні Дня волі, ні Дня беларускай вайсковай славы. Якім мае быць нацыянальны каляндар і якія даты павінны ў ім адзначацца? Госьцем перадачы — галоўны рэдактар выдавецтва «Юніпак» Валеры Дубоўскі.

ХХ стагодзьдзе вачыма Яўгена Ціхановіча

«Партрэт стагодзьдзя» — пад такой назвай выйшлі ў сьвет успаміны мастака Яўгена Ціхановіча. Ад аздабляльніка «Пісьма вялікаму Сталіну ад беларускага народу» да беларускага незалежніка — такую эвалюцыю зазнаў аўтар кнігі. Госьцем перадачы — публікатар мэмуараў Сяргей Харэўскі.

Андрэй Такінданг: Паміраць дык зь песьняй — сказалі мы і пачалі ладзіць вулічныя канцэрты

У менскім Цэнтры сучаснага мастацтва прайшла выстава Андрэя Такінданга «Крыжовы шлях». Ці лёгка даліся маладому творцу сакральныя сюжэты? І чаму для моладзі вулічныя канцэрты больш прыцягальныя, чым «Славянскі базар»?

Алесь Наварыч: Украіна перарэзала імпэрскую пупавіну, а Беларусь дагэтуль у абдымках Расеі

Алесь Пашкевіч: Алексіевіч на эвэрэсьце сусьветнай славы ўзьняла бел-чырвона-белы сьцяг

Чым ёсьць Нобэлеўская прэмія Сьвятланы Алексіевіч для беларускай літаратуры — стымулам ці выклікам? І што робіць незалежны Саюз пісьменьнікаў для творчай моладзі? Госьцем перадачы — намесьнік старшыні СБП Алесь Пашкевіч.