Пры канцы 2006 году, пад самыя Каляды, пэнсіянэрка Галіна Шакаль кінула задуму разбагацець на гандлі.
Некалькі гадоў яна разам з сынам, на якім чацьвёра дзяцей, трымала намёт на цэнтральным пляцы Івянца. Гандлявалі і садавіной, і гароднінай, якія набывалі на гуртовым рынку ў Ждановічах. Цяпер у Галіны Шакаль усяго толькі і клопатаў, што схадзіць у краму і час ад часу пасядзець з унукамі, пакуль сын зь нявесткай на працы.
Карэспандэнт: “Выгадны бізнэс быў?”
Шакаль: “Каб быў выгадны, можа яшчэ б працавалі. Заплаціць падатак і заплаціць чалавеку, што гандлюе, — сабе толькі на хлеб заставалася. Каб зэканоміць капейку ды адкласьці — таго не было. Тысяч трыста толькі і заставалася”.
Карэспандэнт: “А колькі ў вас цяпер пэнсія?”
Шакаль: “300 тысяч”.
Карэспандэнт: “Калі апошнім разам падвышалі?”
Шакаль: “У кастрычніку. На 20 тысяч”.
Карэспандэнт: “Вы атрымалі квіток на аплату камунальных паслугаў. Ці моцна зьмянілася лічба?”
Шакаль: “За электраэнэргію я заплаціла 10 тысяч. Газ падаражэў: за балён мы плацілі 21 тысячу, а цяпер — 26. Гэтак шмат трэба плаціць за газ! Чула, што людзі дзівяцца такому. Пэнсіянэрам яшчэ можа жыць, калі па двое, а калі я адна — цяжка. Людзі сталага веку прызвычаіліся эканоміць”.
Карэспандэнт: “А колькі за месяц удаецца зэканоміць?”
Шакаль: “20 тысяч. А ў пазамінулым нічога не ўдалося, бо год зьбірала грошы, каб перакрыць хату. А цяпер зноў трэба эканоміць, каб наняць людзей”.
Карэспандэнт: “Колькі гэта будзе каштаваць?”
Шакаль: “Ня ведаю, ці ўкладуся ў 300 тысяч”.
І яшчэ адно выказваньне Галіны Шакаль:
Шакаль: “Мне надта не падабаецца, што робіцца ў нас з рэстарацыяй. Яна разбураецца, бо дах не накрыты. Як я чалавек у сталым узросьце, разумею, чаго каштуе будынак, шмат грошай. А калі ён недагледжаны і развальваецца, то надта кепска”.
Карэспандэнт: “Але зь іншага боку, калі вы кажаце, што такая цяжкая сытуацыя, няўжо людзям патрэбная рэстарацыя? Ці будуць яны туды хадзіць?”
Шакаль: “А чаму не? Людзі ж вясельлі робяць, дык няма дзе. Добра, што яшчэ ёсьць Польскі дом. Дык у Польскім доме. А болей няма дзе прыткнуцца ў нашым Івянцы. Калі людзі прыяжджаюць аднекуль, то няма дзе паесьці”.
Абедаю я ў Мікалая Куксо. Колішні судзьдзя, за савецкім часам адзін зь лепшых агітатараў-прапагандыстаў. Можа ладзіць майстар-клясы, як эканоміць пры маленькай пэнсіі і коштах, што падвышаюць ледзь ня штотыдзень. У свае амаль восемдзесят спадар Куксо прызнаецца, што, па вялікім рахунку, не бядуе — але ў той жа час абураецца, што пушка распушчальнай кавы “Нэскафэ” за апошні час падаражэла на 1 тысячу рублёў. Мы п’ем гэтую самую каву і гутарым.
Куксо: “Я ня ем селядцоў — я набываю кільку, я не бяру разрубкі — бяру галавізну, мы не набываем батона — жонка пячэ блінцы, перакладваю іх сочывам — і атрымліваецца торт. Я не набываю гарбаты “Ліптан” — у мяне ёсьць чабор, мята і сьвятаяньнік. Я вялікі эканаміст, я прызвычаіўся да галечы, таму я выкручваюся і жыву болей-меней”.
Карэспандэнт: “Як мяняецца жыцьцё іншых жыхароў Івянца?”
Куксо: “У іх пакрысе мяняецца сьветапогляд. Калі раней на мяне акрысьваліся, калі я ім нешта гаварыў, то цяпер маўчаць і слухаюць. Кажуць: “Хоць будзем ведаць, што творыцца на белым сьвеце”. Мяне называюць бэнээфаўцам, хоць я трыццаць гадоў быў у камуністычнай партыі. Я некалі меў ганаровыя граматы за тое, што быў прапагандыстам.
Я пачынаю з простага. Камандная сыстэма забараніла нам есьці менскі хлеб. Як зь Менску прывязуць добры хлеб, тады выклікаюць санстанцыю, якая штрафуе гандляра. І гандляр ужо ня хоча прывозіць нам менскага хлеба. А замест нам вязуць гарэлы і недапечаны з Валожына. Я ім і кажу: бачыце, гэта і ёсьць камандная сыстэма, таму мы ямо цеста замест хлеба. У каманднай сыстэме няма канкурэнцыі — ежце цеста і надалей!”
У дадатак да развагаў пэнсіянэра Мікалая Куксо — назіраньні рэжысэра івянецкага Дому культуры Валер’я Мазура. У ягоным кабінэце з шасьці лямпачак гараць толькі тры — эканомія.
Валеры Мазур жыве ў шматкватэрным доме. Сваю хату ацяпляе пры дапамозе газавага катла. Валеры кажа, што калі паліва стане задарагое, пяройдзе на дровы. Маўляў, з чатырох бакоў Івянца лясы і буралому там заўсёды хапала. Задорага, тлумачыць ён, гэта калі за паліва трэба будзе выкласьці палову заробку. З Валер’ем Мазурам мы гутарым пра тое, як за апошні месяц памяняліся настроі жыхароў Івянца.
Карэспандэнт: “Пра што людзі казалі, калі разглядаліся пытаньні коштаў на газ, на нафту?”
Мазур: “Народ вінаваціць Расею. Кажуць, што глябалісты й шавіністы задушылі маленькую краіну. А я лічу гэта палітычнымі мінусамі з боку нашых уладаў”.
Карэспандэнт: “А людзі адчулі ўжо гэтыя падаражаньні на сваім жыцьці?”
Мазур: “Натуральна, што адчулі. Размовы толькі пра тое, што пэнсіяў не дадаюць, а кошты растуць. Людзі баяцца яшчэ большых зьменаў. У першую чаргу — падаражаньня бэнзіну. Кожны пра запас нешта адкладае. І людзі ўразаюць сваё харчаваньне. Усё гэта адлюстравалася на выбарах у мясцовыя саветы. 20—27% галасавала супраць нашай улады”.
Настаўнік матэматыкі Іван Ваўчэўскі прызнаецца, што на жыцьцё асабліва не наракае. Пайшоў быў на заслужаны адпачынак, але папрасілі папрацаваць яшчэ. Дык цяпер атрымлівае і пэнсію, і заробак. У хаце спадара Ваўчэўскага стаіць газавы кацёл. Выдаткі на ацяпленьне ў гэтым месяцы падрасьлі — у гэтым ён упэўнены. Праўда, канкрэтнай лічбы назваць ня можа. А пра тое, як зьмяняецца дабрабыт жыхароў Івянца, Іван Ваўчэўскі бачыць, гледзячы на сваіх вучняў.
Ваўчэўскі: “Калі ў школе ў клясу заходзяць дзяжурныя і пытаюцца, хто будзе замаўляць абеды, калі падымаюцца дзьве-тры рукі — гэта добра. Выдаткаваць тысячу штодня дзіцяці на абед — ня кожная сям’я сабе гэта можа дазволіць. У школе цяпер вельмі жорсткі рэжым эканоміі сьвятла. Зранку ў клясе, пакуль не пачнецца ўрок, павінна гарэць толькі дзьве-тры лямпачкі. На перапынку сьвятло ў клясе выключаецца”.
Карэспандэнт: “А наколькі зьмяніліся кошты?”
Ваўчэўскі: “Я для сваёй коткі набываю рыбу путасу. Яна каштавала 1850 за кіляграм. А цяпер падаражэла ажно на тысячу”.
Карэспандэнт: “І як зьмяніўся рацыён вашай коткі?”
Ваўчэўскі: “Стала меней есьці рыбы: раней атрымлівала два кавалкі, а цяпер толькі адзін”.
Карэспандэнт: “Для рыбы вы шукаеце замену?”
Ваўчэўскі: “Ёсьць для яе яшчэ каўбаса, лівэрная і крывяная”.
Пяцітысячны Івянец знаходзіцца ў Валожынскім раёне Менскай вобласьці за шэсьцьдзесят кілямэтраў ад сталіцы. Рэйсавы аўтобус сюды цягнецца дзьве гадзіны. Квіток каштуе пяць з паловай тысяч. Аплата праезду не мянялася ўжо некалькі месяцаў. Уласна да Івянца едзе некалькі чалавек. Бальшыня сыходзіць у мястэчку Ракаў. З Ракава ў Менск яшчэ людзі на працу езьдзяць, а з Івянца — ужо не.
Адзін з вэртыкальнікаў Валожынскага раёну, які папрасіў не называць ягонага імя, выказаўся ў тым сэнсе, што з падвышэньнем коштаў на электраэнэргію і аплаты камунальных паслугаў, месьцічы асабліва не зьбяднелі. Маўляў, плаціць болей трэба роўна на столькі, колькі каштуе адзін паход у краму, а значыць, жыць пакуль можна. Чыноўнік хваліцца, што ў ягонай хаце сьвецяць сучасныя энэргазьберагальныя лямпачкі, а таксама стаіць лічыльнік на ваду — на гэтым і эканоміць.
Спадар: “Пакуль яшчэ нічога не адчулі, бо прайшоў толькі першы месяц. А што тут рыхтавацца? Як ты ні рыхтуйся, а плаціць трэба. Асабіста я не зьбіраюся мерзнуць ці сядзець безь сьвятла. Ёсьць энэргазьберагальныя лямпачкі. Так, яна каштуе даражэй — дзесяць тысяч, але яна спажывае значна менш энэргіі. А мы набываем звыклыя лямпачкі й кажам, што эканомім. Дзе ж мы эканомім? Нас яшчэ гора не засьпела, а насамрэч даўно час падлічваць”.
У гэтыя дні чыноўнікі імкнуцца, каб эканоміць пачалі прамысловыя прадпрыемствы. У Івянцы найбольш газу і электрычнасьці спажывае завод ганчарных вырабаў. Ганчарства — спрадвечны занятак жыхароў Івянца. На заводзе кераміку вырабляюць прамысловымі мэтадамі — а гэта вымагае вялікай колькасьці электрычнасьці й газу. Тут самыя вялікія ў Івянцы заробкі —400—500 тысяч.
Адзін з супрацоўнікаў прадпрыемства кажа, што кошты на энэрганосьбіты зьмянілі прамінулай датай. І эканамісты яшчэ нават не пасьпелі пралічыць, на колькі вырасьце цана прадукцыі.
Спадар: “Лепей ня стане. На колькі стане горш? Цяпер плянуем, пералічваем, каб утрымаць кошты хаця б на тым самым узроўні. Які б ні быў высокі кошт, няма нічога крытычнага. Трэба ўсё лічыць і ўсё эканоміць. Плянуем пэўную перабудову. У нас печы сучасныя, зэканоміць нешта яшчэ не атрымліваецца. Мяркуем, што ў лютым-сакавіку сытуацыя яшчэ будзе ўстаканьвацца”.
Другое паводле энэргаёмістасьці прадпрыемства ў мястэчку — адкрытае акцыянэрнае таварыства “Іўкон”. Тут выпускаюць цукеркі. Асноўны рынак збыту — Расея. Супрацоўнікі прадпрыемства кажуць, што паколькі фабрыка прыватная і не атрымлівае фінансавай дапамогі зь бюджэту, эканоміць тут пачалі з уласнай ініцыятывы. Што праўда, атрымліваецца па-рознаму.
Гутару з начальнікам кацельні прадпрыемства “Іўкон” Віктарам Прусевічам.
Прусевіч: “Нас закідалі паперамі. Мы павінны скласьці праграму мінімізацыі выдаткаў энэргіі на 90% — знайсьці нейкае выйсьце, каб зьняць кошт на 90%. Як можна гэта зрабіць на старым дабітым абсталяваньні? Нерэальна. Але пішацца плян мерапрыемстваў. Гэтыя 90% я расьпісаў на дваццаць мерапрыемстваў — мы паставілі новыя лямпы і ўшчыльнілі вокны. Але хіба я магу падлічыць, колькі я на гэтым газу зэканомлю? Вось такое глупства ідзе ў краіне. Мы эканомім кожны год. Мы ўжо столькі павінны зэканоміць, што павінны тапіць і прадукцыю выпускаць на чэсным слове”.
Карэспандэнт: “Ці памянялася эканамічная сытуацыя на прадпрыемстве?”
Прусевіч: “Толькі пагаршаецца. Яна ўжо была дрэнная пры канцы году. Сёньня нашы цэхі застаўленыя. Наш рынак збыту, Расея, зьменшыўся на 50%”.
Празь месяц мы вернемся ў Івянец, каб зірнуць, як зьменіцца жыцьцё герояў гэтай праграмы.
Некалькі гадоў яна разам з сынам, на якім чацьвёра дзяцей, трымала намёт на цэнтральным пляцы Івянца. Гандлявалі і садавіной, і гароднінай, якія набывалі на гуртовым рынку ў Ждановічах. Цяпер у Галіны Шакаль усяго толькі і клопатаў, што схадзіць у краму і час ад часу пасядзець з унукамі, пакуль сын зь нявесткай на працы.
Карэспандэнт: “Выгадны бізнэс быў?”
Шакаль: “Каб быў выгадны, можа яшчэ б працавалі. Заплаціць падатак і заплаціць чалавеку, што гандлюе, — сабе толькі на хлеб заставалася. Каб зэканоміць капейку ды адкласьці — таго не было. Тысяч трыста толькі і заставалася”.
Карэспандэнт: “А колькі ў вас цяпер пэнсія?”
Шакаль: “300 тысяч”.
Карэспандэнт: “Калі апошнім разам падвышалі?”
Шакаль: “У кастрычніку. На 20 тысяч”.
Карэспандэнт: “Вы атрымалі квіток на аплату камунальных паслугаў. Ці моцна зьмянілася лічба?”
Шакаль: “За электраэнэргію я заплаціла 10 тысяч. Газ падаражэў: за балён мы плацілі 21 тысячу, а цяпер — 26. Гэтак шмат трэба плаціць за газ! Чула, што людзі дзівяцца такому. Пэнсіянэрам яшчэ можа жыць, калі па двое, а калі я адна — цяжка. Людзі сталага веку прызвычаіліся эканоміць”.
Карэспандэнт: “А колькі за месяц удаецца зэканоміць?”
Шакаль: “20 тысяч. А ў пазамінулым нічога не ўдалося, бо год зьбірала грошы, каб перакрыць хату. А цяпер зноў трэба эканоміць, каб наняць людзей”.
Карэспандэнт: “Колькі гэта будзе каштаваць?”
Шакаль: “Ня ведаю, ці ўкладуся ў 300 тысяч”.
І яшчэ адно выказваньне Галіны Шакаль:
Шакаль: “Мне надта не падабаецца, што робіцца ў нас з рэстарацыяй. Яна разбураецца, бо дах не накрыты. Як я чалавек у сталым узросьце, разумею, чаго каштуе будынак, шмат грошай. А калі ён недагледжаны і развальваецца, то надта кепска”.
Карэспандэнт: “Але зь іншага боку, калі вы кажаце, што такая цяжкая сытуацыя, няўжо людзям патрэбная рэстарацыя? Ці будуць яны туды хадзіць?”
Шакаль: “А чаму не? Людзі ж вясельлі робяць, дык няма дзе. Добра, што яшчэ ёсьць Польскі дом. Дык у Польскім доме. А болей няма дзе прыткнуцца ў нашым Івянцы. Калі людзі прыяжджаюць аднекуль, то няма дзе паесьці”.
Абедаю я ў Мікалая Куксо. Колішні судзьдзя, за савецкім часам адзін зь лепшых агітатараў-прапагандыстаў. Можа ладзіць майстар-клясы, як эканоміць пры маленькай пэнсіі і коштах, што падвышаюць ледзь ня штотыдзень. У свае амаль восемдзесят спадар Куксо прызнаецца, што, па вялікім рахунку, не бядуе — але ў той жа час абураецца, што пушка распушчальнай кавы “Нэскафэ” за апошні час падаражэла на 1 тысячу рублёў. Мы п’ем гэтую самую каву і гутарым.
Куксо: “Я ня ем селядцоў — я набываю кільку, я не бяру разрубкі — бяру галавізну, мы не набываем батона — жонка пячэ блінцы, перакладваю іх сочывам — і атрымліваецца торт. Я не набываю гарбаты “Ліптан” — у мяне ёсьць чабор, мята і сьвятаяньнік. Я вялікі эканаміст, я прызвычаіўся да галечы, таму я выкручваюся і жыву болей-меней”.
Карэспандэнт: “Як мяняецца жыцьцё іншых жыхароў Івянца?”
Куксо: “У іх пакрысе мяняецца сьветапогляд. Калі раней на мяне акрысьваліся, калі я ім нешта гаварыў, то цяпер маўчаць і слухаюць. Кажуць: “Хоць будзем ведаць, што творыцца на белым сьвеце”. Мяне называюць бэнээфаўцам, хоць я трыццаць гадоў быў у камуністычнай партыі. Я некалі меў ганаровыя граматы за тое, што быў прапагандыстам.
Я пачынаю з простага. Камандная сыстэма забараніла нам есьці менскі хлеб. Як зь Менску прывязуць добры хлеб, тады выклікаюць санстанцыю, якая штрафуе гандляра. І гандляр ужо ня хоча прывозіць нам менскага хлеба. А замест нам вязуць гарэлы і недапечаны з Валожына. Я ім і кажу: бачыце, гэта і ёсьць камандная сыстэма, таму мы ямо цеста замест хлеба. У каманднай сыстэме няма канкурэнцыі — ежце цеста і надалей!”
У дадатак да развагаў пэнсіянэра Мікалая Куксо — назіраньні рэжысэра івянецкага Дому культуры Валер’я Мазура. У ягоным кабінэце з шасьці лямпачак гараць толькі тры — эканомія.
Валеры Мазур жыве ў шматкватэрным доме. Сваю хату ацяпляе пры дапамозе газавага катла. Валеры кажа, што калі паліва стане задарагое, пяройдзе на дровы. Маўляў, з чатырох бакоў Івянца лясы і буралому там заўсёды хапала. Задорага, тлумачыць ён, гэта калі за паліва трэба будзе выкласьці палову заробку. З Валер’ем Мазурам мы гутарым пра тое, як за апошні месяц памяняліся настроі жыхароў Івянца.
Карэспандэнт: “Пра што людзі казалі, калі разглядаліся пытаньні коштаў на газ, на нафту?”
Мазур: “Народ вінаваціць Расею. Кажуць, што глябалісты й шавіністы задушылі маленькую краіну. А я лічу гэта палітычнымі мінусамі з боку нашых уладаў”.
Карэспандэнт: “А людзі адчулі ўжо гэтыя падаражаньні на сваім жыцьці?”
Мазур: “Натуральна, што адчулі. Размовы толькі пра тое, што пэнсіяў не дадаюць, а кошты растуць. Людзі баяцца яшчэ большых зьменаў. У першую чаргу — падаражаньня бэнзіну. Кожны пра запас нешта адкладае. І людзі ўразаюць сваё харчаваньне. Усё гэта адлюстравалася на выбарах у мясцовыя саветы. 20—27% галасавала супраць нашай улады”.
Настаўнік матэматыкі Іван Ваўчэўскі прызнаецца, што на жыцьцё асабліва не наракае. Пайшоў быў на заслужаны адпачынак, але папрасілі папрацаваць яшчэ. Дык цяпер атрымлівае і пэнсію, і заробак. У хаце спадара Ваўчэўскага стаіць газавы кацёл. Выдаткі на ацяпленьне ў гэтым месяцы падрасьлі — у гэтым ён упэўнены. Праўда, канкрэтнай лічбы назваць ня можа. А пра тое, як зьмяняецца дабрабыт жыхароў Івянца, Іван Ваўчэўскі бачыць, гледзячы на сваіх вучняў.
Ваўчэўскі: “Калі ў школе ў клясу заходзяць дзяжурныя і пытаюцца, хто будзе замаўляць абеды, калі падымаюцца дзьве-тры рукі — гэта добра. Выдаткаваць тысячу штодня дзіцяці на абед — ня кожная сям’я сабе гэта можа дазволіць. У школе цяпер вельмі жорсткі рэжым эканоміі сьвятла. Зранку ў клясе, пакуль не пачнецца ўрок, павінна гарэць толькі дзьве-тры лямпачкі. На перапынку сьвятло ў клясе выключаецца”.
Карэспандэнт: “А наколькі зьмяніліся кошты?”
Ваўчэўскі: “Я для сваёй коткі набываю рыбу путасу. Яна каштавала 1850 за кіляграм. А цяпер падаражэла ажно на тысячу”.
Карэспандэнт: “І як зьмяніўся рацыён вашай коткі?”
Ваўчэўскі: “Стала меней есьці рыбы: раней атрымлівала два кавалкі, а цяпер толькі адзін”.
Карэспандэнт: “Для рыбы вы шукаеце замену?”
Ваўчэўскі: “Ёсьць для яе яшчэ каўбаса, лівэрная і крывяная”.
Пяцітысячны Івянец знаходзіцца ў Валожынскім раёне Менскай вобласьці за шэсьцьдзесят кілямэтраў ад сталіцы. Рэйсавы аўтобус сюды цягнецца дзьве гадзіны. Квіток каштуе пяць з паловай тысяч. Аплата праезду не мянялася ўжо некалькі месяцаў. Уласна да Івянца едзе некалькі чалавек. Бальшыня сыходзіць у мястэчку Ракаў. З Ракава ў Менск яшчэ людзі на працу езьдзяць, а з Івянца — ужо не.
Адзін з вэртыкальнікаў Валожынскага раёну, які папрасіў не называць ягонага імя, выказаўся ў тым сэнсе, што з падвышэньнем коштаў на электраэнэргію і аплаты камунальных паслугаў, месьцічы асабліва не зьбяднелі. Маўляў, плаціць болей трэба роўна на столькі, колькі каштуе адзін паход у краму, а значыць, жыць пакуль можна. Чыноўнік хваліцца, што ў ягонай хаце сьвецяць сучасныя энэргазьберагальныя лямпачкі, а таксама стаіць лічыльнік на ваду — на гэтым і эканоміць.
Спадар: “Пакуль яшчэ нічога не адчулі, бо прайшоў толькі першы месяц. А што тут рыхтавацца? Як ты ні рыхтуйся, а плаціць трэба. Асабіста я не зьбіраюся мерзнуць ці сядзець безь сьвятла. Ёсьць энэргазьберагальныя лямпачкі. Так, яна каштуе даражэй — дзесяць тысяч, але яна спажывае значна менш энэргіі. А мы набываем звыклыя лямпачкі й кажам, што эканомім. Дзе ж мы эканомім? Нас яшчэ гора не засьпела, а насамрэч даўно час падлічваць”.
У гэтыя дні чыноўнікі імкнуцца, каб эканоміць пачалі прамысловыя прадпрыемствы. У Івянцы найбольш газу і электрычнасьці спажывае завод ганчарных вырабаў. Ганчарства — спрадвечны занятак жыхароў Івянца. На заводзе кераміку вырабляюць прамысловымі мэтадамі — а гэта вымагае вялікай колькасьці электрычнасьці й газу. Тут самыя вялікія ў Івянцы заробкі —400—500 тысяч.
Адзін з супрацоўнікаў прадпрыемства кажа, што кошты на энэрганосьбіты зьмянілі прамінулай датай. І эканамісты яшчэ нават не пасьпелі пралічыць, на колькі вырасьце цана прадукцыі.
Спадар: “Лепей ня стане. На колькі стане горш? Цяпер плянуем, пералічваем, каб утрымаць кошты хаця б на тым самым узроўні. Які б ні быў высокі кошт, няма нічога крытычнага. Трэба ўсё лічыць і ўсё эканоміць. Плянуем пэўную перабудову. У нас печы сучасныя, зэканоміць нешта яшчэ не атрымліваецца. Мяркуем, што ў лютым-сакавіку сытуацыя яшчэ будзе ўстаканьвацца”.
Другое паводле энэргаёмістасьці прадпрыемства ў мястэчку — адкрытае акцыянэрнае таварыства “Іўкон”. Тут выпускаюць цукеркі. Асноўны рынак збыту — Расея. Супрацоўнікі прадпрыемства кажуць, што паколькі фабрыка прыватная і не атрымлівае фінансавай дапамогі зь бюджэту, эканоміць тут пачалі з уласнай ініцыятывы. Што праўда, атрымліваецца па-рознаму.
Гутару з начальнікам кацельні прадпрыемства “Іўкон” Віктарам Прусевічам.
Прусевіч: “Нас закідалі паперамі. Мы павінны скласьці праграму мінімізацыі выдаткаў энэргіі на 90% — знайсьці нейкае выйсьце, каб зьняць кошт на 90%. Як можна гэта зрабіць на старым дабітым абсталяваньні? Нерэальна. Але пішацца плян мерапрыемстваў. Гэтыя 90% я расьпісаў на дваццаць мерапрыемстваў — мы паставілі новыя лямпы і ўшчыльнілі вокны. Але хіба я магу падлічыць, колькі я на гэтым газу зэканомлю? Вось такое глупства ідзе ў краіне. Мы эканомім кожны год. Мы ўжо столькі павінны зэканоміць, што павінны тапіць і прадукцыю выпускаць на чэсным слове”.
Карэспандэнт: “Ці памянялася эканамічная сытуацыя на прадпрыемстве?”
Прусевіч: “Толькі пагаршаецца. Яна ўжо была дрэнная пры канцы году. Сёньня нашы цэхі застаўленыя. Наш рынак збыту, Расея, зьменшыўся на 50%”.
Празь месяц мы вернемся ў Івянец, каб зірнуць, як зьменіцца жыцьцё герояў гэтай праграмы.
