Суд Заводзкага раёну Менску прызнаў «экстрэмісцкімі» матэрыяламі альбом «БНР-100: сьвяткаваньне 100-гадовага юбілею ў Беларусі і ў замежжы» і кнігу «НКВД забiваў у Курапатах...», вынікае з абноўленага сьпісу «экстрэмісцкіх» матэрыялаў на сайце Мінінфарму.
Кніга «БНР-100: сьвяткаваньне 100-гадовага юбілею ў Беларусі і ў замежжы» была выдадзеная ў 2019 годзе выдавецтвам Інбелкульт. У выданьні сабраныя публікацыі пра тое, як беларусы сьвету адзначалі 100-годзьдзе незалежнасьці БНР слаўны юбілей сваёй дзяржаўнасьці. У ім, сярод іншага, скарыстаныя публікацыі Радыё Свабода і іншых недзяржаўных СМІ, прызнаных у Беларусі «экстрэмісцкімі».
«НКВД забiваў у Курапатах...» — кніга журналіста Марата Гаравога, якая складаецца з 17 тэматычных нарысаў аб сталінскіх растрэлах 1930-х пад Менскам. Таксама ў ёй можна знайсьці больш за 100 унікальных фатаздымкаў і малюнкаў.
Акрамя таго, у «экстрэмісцкі» сьпіс дадалі нумар часопісу «Абажур» за 2018 год — «Абажур № 3 (124), які да 2020 году выдавала «Беларуская асацыяцыя журналістаў» — найбуйнейшае няўрадавае дэмакратычнае аб’яднаньне прадстаўнікоў беларускіх СМІ, ліквідаванае Вярхоўным судом Беларусі ў жніўні 2021 году на падставе пазову Міністэрства юстыцыі.
Таксама ў Спіс «экстрэмісцкіх матэрыялаў» дадалі:
- Старонкі ў Фэйсбуку журналіста Свабоды Дзьмітрыя Гурневіча «Dżmitry Hurniević» і «Белорусы Страсбурга»;
- Telegram-каналы і чаты «Приобрети ячмень в глазу», «Беларусы Анталии», «Гномоборея�»;
- Старонкі ў Інстаграме «vyraj.рl», «belarusfreetheatre», «stachkombelaruskalii», «chajkouskaya»;
- TikTok-старонкі «andronchik8», «bezumniibelarus», «belnel», «politzaklyhenibelarus».
Рэспубліканскі сьпіс экстрэмісцкіх матэрыялаў вядзе Міністэрства інфармацыі Беларусі. На дадзены момант у сьпісе на 1469 старонках пералічаныя тысячы «экстрэмісцкіх матэрыялаў», за выкарыстаньне якіх прадугледжаная адказнасьць. У сьпісе — сайты, тэлеграм-каналы, акаўнты, старонкі ў сацыяльных сетках, відэаролікі і артыкулы ў інтэрнэце, маркі, значкі, CD-дыскі, а таксама кнігі, у тым ліку мастацкія.
У 2024 годзе сьпіс такіх забароненых у Беларусі кніг папоўнілі аповесьці Віктара Суворава «Ледакол» і «Дзень „М“», «Выбраныя творы» Вацлава Ластоўскага, прадмова Язэпа Янушкевіча да твораў Вінцэнта Дунін-Марцінкевіча, «Выбраныя творы» Алеся Петрашкевіча, друкаванае выданьне «Вызваленьне», а таксама кніга Віктара Ляхара «Военная символика белорусов. Знамена и мундиры». У мінулыя гады экстрэмісцкімі былі прызнаныя некаторыя творы Ўладзімера Арлова, Альгерда Бахарэвіча, Уладзімера Някляева, іншых беларускіх літаратараў, а таксама кніга «Адысея капiтана БНР» гомельскага журналіста Анатоля Гатоўчыца.
Што трэба ведаць пра экстрэмізм у Беларусі
14 траўня 2021 году быў падпісаны закон «Аб зьмене законаў у пытаньнях супрацьдзеяньня экстрэмізму», які набыў моц 14 чэрвеня. Раней праект у Палату прадстаўнікоў унёс урад, 2 красавіка яго прынялі ў першым чытаньні, а 16 красавіка — у другім. Нягледзячы на тое, што зьмены закранаюць правы, свабоды і абавязкі грамадзян і юрыдычных асобаў, публічныя абмеркаваньні не праходзілі.
У Беларусі прызнаныя экстрэмісцкімі звыш 300 тэлеграм-рэсурсаў.
Тэлеграм-канал можа прызнавацца як экстрэмісцкім матэрыялам, так і экстрэмісцкім фармаваньнем. Калі ў яго статус «экстрэмісцкага фармаваньня», ягоныя падпісчыкі таксама могуць стаць фігурантамі крымінальных спраў. У той жа час падпіска на каналы, якія прызнаныя «экстрэмісцкімі матэрыяламі», не караецца — пры ўмове, што падпісчык не аказвае падтрымкі ў папулярызацыі каналу: не рэпосьціць, не пералічвае грошай, не зьлівае туды інфармацыю.
«Матэрыялы» і «фармаваньні» сілавікі разьмяжоўваюць так: «экстрэмісцкія матэрыялы» — гэта тое, што робіць чалавек, а «экстрэмісцкія фармаваньні» — тыя, хто робіць.
Пры гэтым у МУС Беларусі адзначаюць, што стваральнікам, арганізатарам і ўдзельнікам экстрэмісцкіх фармаваньняў пагражае пазбаўленьне волі да 7 гадоў.
Першыя экстрэмісцкія фармаваньні ў Беларусі вызначылі ў сярэдзіне кастрычніка — інтэрнэт-рэсурсы dze. chat і «Рабочы рух». Цяпер іх ужо дзясяткі.
Прыцягнуць да адказнасьці за «экстрэмізм» цяпер могуць па цэлым шэрагу напрамкаў.
- Экстрэмісцкія матэрыялы — рашэньне суду, якое прымаецца ў дачыненьні да інфармацыі.
- Экстрэмісцкая група — устойлівая кіраваная група ў колькасьці дзьвюх ці больш асоб, якія папярэдне аб’ядналіся для ажыцьцяўленьня экстрэмісцкай дзейнасьці.
- Экстрэмісцкая арганізацыя — арганізацыя, якая ажыцьцяўляе экстрэмісцкую дзейнасьць, альбо якая аказвае іншае садзейнічаньне экстрэмісцкай дзейнасьці, або якая прызнае магчымасьць яе ажыцьцяўленьня ў сваёй дзейнасьці, альбо якая фінансуе экстрэмісцкую дзейнасьць, у дачыненьні да якой прынята і ўступіла ў законную сілу рашэньне суду аб прызнаньні яе экстрэмісцкай.
- Экстрэмісцкае фармаваньне — група грамадзян, якая ажыцьцяўляе экстрэмісцкую дзейнасьць, альбо якая аказвае іншае садзейнічаньне экстрэмісцкай дзейнасьці, або якая прызнае магчымасьць яе ажыцьцяўленьня ў сваёй дзейнасьці, або якая фінансуе экстрэмісцкую дзейнасьць, у дачыненьні да якой прынята рашэньне Міністэрства ўнутраных спраў або Камітэту дзяржаўнай бясьпекі аб прызнаньні яе экстрэмісцкай.
Форум