Кампанія «Праваабаронцы за свабодныя выбары», якая спэцыялізуецца на ацэнцы выбараў і выкананьні выбарчых правоў грамадзян у адпаведнасьці зь міжнароднымі стандартамі, абвясьціла пра пачатак экспэртнай місіі для маніторынгу прэзыдэнцкіх выбараў у Беларусі, якія адбудуцца 26 студзеня 2025 году. Выбары ў Беларусі пры Аляксандру Лукашэнку носяць несвабодны і недэмакратычны характар.
Пасьля фальсыфікаваных выбараў у 2020 годзе, мірных пратэстаў і наступных масавых рэпрэсіяў Беларусь застаецца ў стане палітычнага крызісу. Улады абвясьцілі чарговыя прэзыдэнцкія выбары, але палітычная сытуацыя ў краіне па-ранейшаму характарызуецца татальнымі рэпрэсіямі, зазначаюць праваабаронцы.
«Зьнішчаныя амаль усе апазыцыйныя партыі і незалежныя СМІ, грамадзянская супольнасьць ліквідаваная, а многія палітычныя дзеячы, актывісты і журналісты знаходзяцца ў турмах або вымушаныя эміграваць. (...) Тысячы асуджаных паводле палітычных матываў грамадзян пазбаўленыя выбарчых правоў. Ня менш за 300 тысяч выбарнікаў вымушаныя былі пакінуць краіну праз атмасфэру страху ці пагрозу палітычна матываванага перасьледу. Усе яны былі пазбаўленыя свайго права галасаваць праз пастанову ўладаў не ствараць выбарчыя ўчасткі за мяжой», — гаворыцца ў заяве праваабаронцаў.
Кампанія «Праваабаронцы за свабодныя выбары» падкрэсьлівае, што ва ўмовах дзяржаўнага тэрору і адсутнасьці базавых правоў, такіх як свабода слова, сходаў і асацыяцыяў, немагчыма гаварыць пра сумленныя і свабодныя выбары. Любая сапраўдная выбарчая кампанія патрабуе ня толькі выбарчых працэдур, але і поўнай рэалізацыі правоў грамадзян, што ў сучаснай Беларусі адсутнічае, зазначаюць праваабаронцы.
Ня маючы магчымасьці для паўнавартаснага назіраньня за выбарчым працэсам на месцах, кампанія запускае экспэртную місію, якая будзе зьбіраць і аналізаваць інфармацыю пра хаду выбарчай кампаніі з адкрытых крыніц і ад людзей у Беларусі праз ананімныя і бясьпечныя каналы сувязі. Усе зьвесткі аб парушэньнях будуць дакумэнтаваць і публікаваць у сэрыі справаздач, даступных для нацыянальнай і міжнароднай грамадзкасьці.
Мэта экспэртнай місіі — дакумэнтаваньне выбарчага працэсу і ацэнка яго адпаведнасьці міжнародным стандартам. Гэта дазволіць і надалей ажыцьцяўляць грамадзянскі кантроль за дзеяньнямі рэжыму Лукашэнкі, нягледзячы на рэпрэсіі і адсутнасьць сапраўднага выбарчага кантролю ў Беларусі.
Выбары 2025 году ў Беларусі
- Выбары прэзыдэнта Беларусі прызначылі на 26 студзеня 2025 году — нашмат раней, чым можна было чакаць. Паводле заканадаўства, сёмыя прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі павінны былі адбыцца не пазьней за 20 ліпеня 2025 году.
- Аляксандар Лукашэнка адразу ж заявіў пра намер працягнуць сваю ўладу над краінай яшчэ прынамсі на 5 гадоў. Гэтыя выбары сталі сёмымі для аўтарытарнага кіраўніка дзяржавы. Колькі часу Лукашэнка застаецца ва ўладзе: онлайн-лічыльнік.
- Офіс Сьвятланы Ціханоўскай, Аб’яднаны пераходны кабінэт і Каардынацыйная рада пасьля гэтага выпусьцілі сумесную заяву, у якой падкрэсьлілі, што электаральная кампанія праводзіцца ў сытуацыі глыбокага палітычнага крызісу ў Беларусі, а Аляксандар Лукашэнка незаконна ўтрымлівае ўладу шляхам рэпрэсіяў супраць беларускага грамадзтва, і заклікалі беларусаў «выказаць свой пратэст шляхам галасаваньня супраць усіх, хто крадзе нашае права голасу».
- Гэтыя выбары ў Беларусі пры Лукашэнку насілі, паводле міжнародных арганізацый, несвабодны і недэмакратычны характар. Выбарчая кампанія праходзіла ва ўмовах шырокамаштабных рэпрэсій і палітычнага крызісу, які цягнецца ад папярэдніх прэзыдэнцкіх выбараў 2020 году. 97% членаў выбаркамаў працавала на папярэдніх выбарах, вынікае з дакладу ініцыятывы былых сілавікоў BelPol.
- Паводле ЦВК, яўка на выбарах склала 86,82%. Ужо ў ноч на 27 студзеня Цэнтральная выбарчая камісія заявіла, што за Лукашэнку прагаласавалі 86,82% выбарнікаў. 3 лютага ў ЦВК заявілі, што згодна з канчатковымі вынікамі Аляксандар Лукашэнка атрымаў 5 136 293 галасы (86,82%), Сяргей Сыранкоў — 189 740 галасоў, Алег Гайдукевіч — 119 272 галасы, Ганна Канапацкая — 109 760 галасоў, Аляксандар Хіжняк — 102 789 галасоў.
- У Эўрапарлямэнце 22 студзеня ўхвалілі рэзалюцыю, у якой заклікалі не прызнаваць прэзыдэнцкія выбары 26 студзеня і легітымнасьць Лукашэнкі. Праваабаронцы Libereco і «Вясны» назвалі выбары ў Беларусі «прапагандысцкім шоў», Міжнародны інстытут дэмакратыі і садзейнічаньня выбарам — «„самапрызначэньнем“ Лукашэнкі», а гендакладчык ПАРЭ па дэмакратычнай Беларусі Рышард Пэтру заявіў, што яны «стануць чарговай фікцыяй». У Amnesty International адзначылі ўзмацненьне палітычных рэпрэсій перад выбарамі.
- Папярэднія выбары 9 жніўня 2020 году прайшлі ва ўмовах масавых фальсыфікацыяў і адзначыліся самымі масавымі пратэстамі за ўсю гісторыю незалежнай Беларусі. Вынікі выбараў не прызнала міжнародная супольнасьць, краіны Захаду неаднойчы ўводзілі санкцыі супраць рэжыму Лукашэнкі, якога ня лічаць легітымным прэзыдэнтам Беларусі. Палітычны крызіс, які ўзьнік пасьля выбараў 2020 году ў Беларусі, і шырокамаштабныя рэпрэсіі ў краіне працягваюцца дагэтуль. У сувязі з пагрозай палітычнага перасьледу Беларусь пасьля 2020 году, паводле розных ацэнак, пакінулі сотні тысяч беларусаў. У Беларусі ліквідавалі амаль амаль усе палітычныя партыі, грамадзкі сэктар краіны, пачынаючы з пасьлявыбарчага пэрыяду 2020 году, страціў больш за 1,8 тысячы некамэрцыйных арганізацыяў. Пасьля выбараў 2020 году ў Беларусі прызналі «экстрэмісцкімі фармаваньнямі/арганізацыямі» і заблякавалі практычна ўсе незалежныя СМІ, журналісты гэтых мэдыя сутыкнуліся з затрыманьнямі, адміністрацыйным і крымінальным перасьледам, многія вымушана пакінулі краіну і працягнулі працаваць з-за мяжы.
Форум