Упаўнаважаная Вярхоўнай Рады Ўкраіны ў правах чалавека Людміла Дзянісава заявіла, што Расея прымусова вывезла з Марыюпалю больш за 130,5 тысячы ўкраінцаў.
«790 тысяч нашых грамадзян знаходзяцца на тэрыторыі Расеі, у тым ліку больш як 150 тысяч дзяцей, і 130,5 тысяч — з Марыюпалю. Гэта зьвесткі з Расеі. І толькі 4,5 тысячы грамадзян атрымалі іхную дапамогу. Расея ня можа справіцца. Сама вывезла нашых людзей і сама ня ведае, што і як далей рабіць. Прапануюць ехаць або да сваякоў у Расеі, або ў іншае месца», — паведаміла Людміла Дзянісава на брыфінгу ў Кіеве.
Паводле яе, прымусова вывезеныя ў Расею ўкраінцы расказвалі, як у фільтрацыйных лягерах у іх зьбіралі адбіткі пальцаў, як забіралі дакумэнты і маральна ціснулі, каб яны расказвалі пра людзей, якіх яны могуць ведаць і якія зьяўляюцца ўдзельнікамі баявых дзеяньняў або супрацоўнікамі праваахоўных органаў Украіны.
Пасьля лягераў грамадзян Украіны перавозяць на аўтобусах або цягніках у іншыя гарады і рэгіёны Расеі. У прыватнасьці, яна назвала Суздаль Уладзімірскай вобласьці і Ямала-Нянецкую акругу.
Людміла Дзянісава паведаміла, што Эстонія дапамагае ўкраінцам, якія засталіся без дакумэнтаў, выехаць з тэрыторыі Расеі.
«У горадзе Нарва паставілі намёты, нашы грамадзяне туды прыяжджаюць, мы перадаём іхныя прозьвішчы, яны высьвятляюць празь міграцыйную і памежную службу, што гэта менавіта ўкраінцы, і прапускаюць іх на тэрыторыю Эстоніі. Але трэба сказаць, што ўцякаюць расейцы, тысячамі. Але калі яны сьцьвярджаюць на гэтых пунктах, што яны з Украіны, іх правяраюць і высьвятляюць, што яны не грамадзяне Ўкраіны, і таму іх вяртаюць назад у Расею», — патлумачыла амбудсмэн Украіны.
Як зьдзекаваліся з палонных жанчын і мужчын у Беларусі і Расеі
Людміла Дзянісава таксама паведаміла, што ўкраінскіх ваеннапалонных, сярод якіх былі і жанчыны, вывозілі спачатку на тэрыторыю Беларусі.
«Калі нашых дзяўчат прымушалі распранацца пры мужчынах, прысядаць, прабачце, у чаканьні, што можа якія рэчы зь іх выпадуць... Усё (рабілі) паводле іх зьвярыных законаў расейскіх турмаў», — расказала яна, але не ўдакладніла, на тэрыторыі якой краіны расейцы такім чынам аглядалі палонных жанчын.
«Калі гавораць, што Лукашэнка не злачынец... Не. Ён такі ж злачынец, як Пуцін, таму што ён дапамагае такому дыктатару і агрэсару рабіць усё, што адбываецца на нашай тэрыторыі», — дадала Людміла Дзянісава.
Паводле яе, мужчын-палонных утрымлівалі ў намётах.
«Было вельмі холадна, яны вярнуліся з абмарожанымі канечнасьцямі, у такім стане... Ім не давалі ні вады, ні ежы, парушаючы Жэнэўскую канвэнцыю аб абыходжаньні з ваеннапалоннымі», — адзначыла амбудсмэн Украіны.
Украінскія ўцекачы вяртаюцца дамоў
Тым часамм у ААН сьцьвярджаюць, што ўкраінскія ўцекачы вяртаюцца дадому.
Офіс ААН па каардынацыі гуманітарных пытаньняў (OCHA) паведаміў, што больш за 870 тысяч уцекачоў, якія выехалі з Украіны з прычыны вайны, вярнуліся дадому.
Усяго, паводле зьвестак ААН, з 24 лютага ня менш як 11,7 мільёна грамадзян вымушаныя былі пакінуць свае дамы, у тым ліку больш за 4,7 мільёна ўвогуле выехалі з Украіны.
ААН таксама паведамляе, што ў Расею з Украіны зьехалі 471 014 грамадзян, і яшчэ 22 428 — у Беларусь.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
