Лінкі ўнівэрсальнага доступу

«Пакуль беларускія вайскоўцы ня ўвойдуць ва Ўкраіну, адносіны паміж нашымі народамі можна яшчэ будзе выпраўляць», — украінскі экспэрт


Аляксандар Лукашэнка на нарадзе з чальцамі Савету бясьпекі паказвае мапу нападу на Ўкраіну, 1 сакавіка 2022 г.
Аляксандар Лукашэнка на нарадзе з чальцамі Савету бясьпекі паказвае мапу нападу на Ўкраіну, 1 сакавіка 2022 г.

Ці ўскладаюць украінцы адказнасьць за напад на іх краіну на Лукашэнку ці на беларусаў, на Беларусь? Шматлікія антываенныя пратэсты, масавыя рэпрэсіі, якія пануюць у Беларусі, — ці здымаюць яны адказнасьць за вайну зь беларусаў як народу? Ці стаў Лукашэнка поўнай марыянэткай Крамля? Што азначае заява сакратара Рады нацыянальнай бясьпекі і абароны Ўкраіны пра магчымасьць ракетных удараў па тэрыторыі Беларусі?

На гэтыя пытаньні Юрыя Дракахруста на канале Свабода Premium адказвае ўкраінскі палітоляг, дырэктар Інстытуту сусьветнай палітыкі Яўген Магда.

Магда

Яўген Магда
Яўген Магда
  • Я неаднойчы бываў у Беларусі апошнімі гадамі, камунікаваў з сваімі беларускімі калегамі, публічна выступаў у Менску. І я ніколі не вучыў іх, як ім жыць.
  • Сёньня Лукашэнка зьяўляецца дзейным хаўрусьнікам ваеннага злачынцы Пуціна. Жыцьці 17 забітых дзяцей — віна ў тым ліку і Лукашэнкі.
  • Але пакуль беларускія вайскоўцы ня возьмуць наўпроставага ўдзелу ў баявых дзеяньнях на тэрыторыі Ўкраіны, адносіны паміж нашымі краінамі, нашымі народамі яшчэ можна будзе неяк карэктаваць і выпраўляць.
  • Гэта мой пункт гледжаньня як чалавека, якія ведае, што многія беларусы знаходзяцца ў эміграцыі, многія сядзяць у турмах. Я прымаю аргумэнт маіх беларускіх сяброў, што нельга антыфашыстаў абвінавачваць у злачынствах Гітлера.
  • Але калі беларускія вайскоўцы ўвойдуць на тэрыторыю Ўкраіны, то ніхто ня будзе разьбірацца, якое ў іх грамадзянства — іх будуць зьнішчаць. Гэта справа і саміх грамадзянаў Беларусі.
  • Калі Лукашэнка абвясьціў гэты год годам гістарычнай памяці, то варта нагадаць, што некалькі мільёнаў ня толькі беларусаў, але і ўкраінцаў загінулі ад рук нацыстаў падчас Другой сусьветнай вайны. Гэта, і ня толькі гэта, нас аб’ядноўвае.
  • З моманту ўсьведамленьня сябе палітычнымі нацыямі паміж беларусамі і ўкраінцамі не было ніякіх канфліктаў. УНР дапамагала БНР. За 30 гадоў незалежнага існаваньня з 1991 году ніякіх канфліктаў паміж краінамі не было.
  • Сёньня Лукашэнка балянсуе на вельмі тонкім лёдзе.
  • Ужо тыдзень у нас працягваецца вайна. Ужо тыдзень зь беларускай зямлі ракеты ляцяць на ўкраінскія мірныя гарады. Лёгіка вайны заўсёды чорна-белая.
  • Лукашэнка зараз «вусень» ворага. І ад яго залежыць, ці ён застанецца чырвона-зяленым вусенем, ці зь яго вылупіцца матылёк з ракетамі. І ад грамадзянаў Беларусі таксама. Я добра ведаю, як працуе ў Беларусі рэпрэсіўная машына.
  • Пуцін зараз трымае Лукашэнку нават не на кароткім ланцугу, а за аброжак. Але я рады кожнаму чарговаму дню, калі беларускія вайскоўцы не зьявіліся ва Ўкраіне.
  • Я бачыў тэндэнцыю, як Украіна спрабавала падсілкаваць Лукашэнку: летась таваразварот вырас на 30% пасьля ўсіх размоваў пра «крывавага дыктатара». Але вайна ўсё мяняе.
  • Мае беларускія сябры кажуць — вы ж, украінцы, захапляліся Лукашэнкам. Некалькі гадоў ён сапраўды быў ва Ўкраіне самым папулярным замежным кіраўніком. Я ў 2014–2019 гадах гаварыў, што ён — «гібрыдны саюзьнік» Украіны. Бо была іншая сытуацыя.
  • Такая братазабойчая вайна можа вельмі зьмяніць беларускае грамадзтва ўжо назаўсёды.
  • У Лукашэнкі ёсьць пэўная прастора манэўру, але яна нагадвае шчыгрынавую скуру, яна ўвесь час сьціскаецца.
  • Пуціну патрэбная Беларусь як краіна-сузаснавальніца ААН, каб ён мог прыкрыцца.
  • Сярэднестатыстычны ўкраінец, які бачыць траекторыю ракеты, якая ляціць у Жытомір ці Кіеў, ужо выносіць свой прысуд Беларусі.
  • Ёсьць ня толькі беларусы, якія ўцяклі ва Ўкраіну ад перасьледу Лукашэнкі, ёсьць беларусы, якія ва Ўкраіне ваююць са зброяй у руках супраць агрэсіі. На Данбасе былі беларусы, якія ваявалі за Ўкраіну, і былі беларусы, якія ваявалі за так званыя «ДНР» і «ЛНР». Прычым да 2020 году беларускія ўлады каралі і адных, і другіх.
  • Што бачыў сярэднестатыстычны ўкраінец у Беларусі? Добрыя дарогі, адсутнасьць бесхацінцаў, усе больш-менш уладкаваныя. Многія гавораць на расейскай мове. Дык і ва Ўкраіне многія гаварылі і гавораць на ёй.
  • Пуцін абяцаў забясьпечыць, каб «кожны народ Украіны меў права на самавызначэньне». Гэта азначае, што нас хочуць разарваць на шмат кавалкаў.
  • Беларусам варта ўсьвядоміць — калі мы прайграем, то вы нікуды не падзенецеся.
  • Мы ўскладаем усю адказнасьць на Лукашэнку. А далей распаўсюджваем яе на тых беларускіх грамадзянаў, якія згаджаюцца з тым, што робіць ці дазваляе рабіць Лукашэнка.
  • Заява сакратара Рады нацыянальнай бясьпекі і абароны Ўкраіны Данілава пра магчымасьць украінскага ракетнага ўдару па Беларусі — гэта элемэнт стрымліваньня Лукашэнкі ад неразумных дзеяньняў. Украінскія вайскоўцы нанесьлі ракетны ўдар па аэрадроме ў Растоўскай вобласьці РФ. Зразумела, гэта не азануе беларуска-ўкраінскія адносіны. Але ў вайны свая лёгіка і мы яе ня можам зьмяніць.
  • У мяне шмат беларускіх сяброў. Нехта зь іх у эміграцыі, нехта — у Беларусі. Ёсьць просты спосаб вызначыць, ці патрэбныя прабачэньні. Трэба правесьці міжнародны суд над спадарамі Пуціным і Лукашэнкам.
  • На сёньня галоўным разбуральнікам беларуска-украінскіх адносінаў ёсьць Лукашэнка. Толькі адзін крок аддзяляе яго ад поўнамаштабнай агрэсіі. Я сумняюся, што беларускія вайскоўцы хочуць ваяваць ва Ўкраіне. Паглядзіце, колькі расейцаў ужо трапіла ў палон, а ім мазгі добра прамывалі. Выбар у кожнага ёсьць.

Напад Расеі на Ўкраіну

  • А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
  • Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
  • Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
  • 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
  • З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
  • Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
  • 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
  • У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
  • 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
  • У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
  • Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
  • 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
  • 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
  • Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG