Спадзеў на новага генэральнага дырэктара зь ягонай «унікальнай гісторыяй і адданасьцю справе»
Галоўная старонка сайту «Беларусьфільму» заінтрыгавала спадзевам на новага кіраўніка, якога прызначылі 8 месяцаў таму:
«Мы ідзем наперад пад кіраўніцтвам нашага лідэра — генэральнага дырэктара кінастудыі Сямёнава Дзьмітрыя Сяргеевіча. Яго ўнікальная гісторыя, прафэсійныя дасягненьні і адданасьць справе служаць для нас прыкладам і натхненьнем. Сямёнаў Дзьмітры Сяргеевіч ня толькі задае высокія стандарты працы, але і актыўна садзейнічае разьвіцьцю беларускага кінэматографу на міжнароднай арэне».
Натуральна, пачалі шукаць, што за «ўнікальная гісторыя», якіх «прафэсійных дасягненьняў» пасьпеў дамагчыся нядаўна прызначаны дырэктар і якая «міжнародная арэна» маецца на ўвазе.
Дзьмітрыю Сямёнаву 35 гадоў. Скончыў Інстытут сучасных ведаў і Беларускі пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка. Раней да кіно ня меў ніякага дачыненьня. Пачынаў працоўны шлях з пасады пэдагога-арганізатара ў 200-й сталічнай школе, працаваў у Заводзкай раённай адміністрацыі, кіраваў Палацам дзяцей і моладзі «Золак» і Дзяржаўным лялечным тэатрам, цягам апошняга году быў намесьнікам начальніка ўпраўленьня культуры Менгарвыканкаму.
Дарэчы, даўно ўжо стала дзіўнай традыцыяй — прызначаць кіраўнікамі галоўнай кінастудыі краіны людзей, далёкіх ад кіно.
Палкоўнік, настаўнік музыкі і сьпеваў, ідэоляг — хто раней кіраваў «Беларусьфільмам»
Напрыклад, палкоўнік Уладзімер Замяталін, які працаваў кіраўніком прэс-цэнтру Міністэрства абароны, начальнікам галоўнага ўпраўленьня грамадзка-палітычнай інфармацыі адміністрацыі прэзыдэнта — ён ачольваў «Беларусьфільм» з 2006 па 2010 гады.
Даўжэй за ўсіх — 5 гадоў (з 2018 па 2023) — генэральным дырэктарам «Беларусьфільму» быў Уладзімер Карачэўскі, паводле адукацыі настаўнік музыкі і сьпеваў.
Пасьля яго два гады галоўнай кінастудыяй краіны кіраваў былы першы сакратар Горадзенскага абласнога камітэту БРСМ і вядучы ідэоляг аблвыканкаму Юры Аляксей, які скончыў Горадзенскі камэрцыйны інстытут кіраваньня, Горадзенскі аграрны ўнівэрсытэт і Акадэмію кіраваньня. Да прызначэньня ўзначальваў «Гроднааблкінавідэапракат». Пратрымаўся на пасадзе менш за 2 гады. У сакавіку 2025 году яго зьмяніў Дзьмітры Сямёнаў.
Праз два месяцы пасьля прызначэньня новага дырэктара Лукашэнка зь сьвітай чыноўнікаў наведаў «Беларусьфільм».
Працу кінастудыі ён ацаніў ляканічна: «Аддача мінусовая». Але даў кинэматаграфістам апошні шанец.
«Я лічу, іх трэба пакінуць. Няхай ствараюць, прадаюць і жывуць. Не — выбачайце. Ну колькі разоў можна дапамагаць? Яны ж фактычна вісяць на плячах у дзяржавы. Зыходзячы з той нават даведкі, якую камітэт і ты (Камітэт дзяржаўнага кантролю і адміністрацыя прэзыдэнта. — РС) падрыхтавалі.
А навошта ім працаваць? Прынясуць дакумэнт, падмахнуць, прэзыдэнту на стол: дайце грошы. А за што даваць грошы? — казаў Лукашэнка. — За апошнія некалькі гадоў гэта трэція „новыя людзі“. І мы ўсё дапамагаем», — падсумаваў ён.
То бок Лукашэнка сам прызнаў, што сытуацыя з кадрамі нестабільная: прыйшлі ўжо «трэція новыя людзі». А міністар культуры Руслан Чарнецкі сказаў, што ва ўмовах спаду айчыннай вытворчасьці многія кінэматаграфісты раней разьехаліся, але паабяцаў іх вярнуць: «Мы іх вернем. Ужо пачалі».
«Клясная» — чарговы нацыянальны праект
Дзяржава сапраўды пастаянна дапамагае «Беларусьфільму» сваімі абавязковымі замовамі. Самыя рэзанансныя стужкі апошніх гадоў — «Мы — браты» (2015 год) і «На другім беразе» (2023 год).
Праект «Мы — браты» быў заяўлены як «нацыянальны» зь бюджэтам каля 2 мільёнаў даляраў. Адразу па выхадзе ён меў на сэрвісе ацэнкі фільмаў «Кинопоиск» ацэнку 1 з 10, пасьля яна паднялася да 2 з 10. Цяпер фільм мае там ацэнку 6,4, а на IMDb — 3,2 з 10 магчымых балаў.
Рэйтынг фільму «На другім беразе» (2023, анансавалі як «гістарычную драму пра польскую акупацыю Беларусі», зьнялі да нядаўна аб’яўленага сьвята Дня народнага адзінства, склаў на «Кинопоиске» усяго 3,3.
Рэжысэр фільму — расеец Андрэй Хрулёў, у галоўных ролях малавядомыя расейскія акторы Данііл Чуп і Антаніна Дзівіна. І толькі ў адмоўнай ролі польскага афіцэра беларускі актор — Руслан Чарнецкі.
Сёлета дзяржаўная замова — фільм «Клясная» маладога беларускага рэжысэра Кірыла Халецкага. Неяк на сустрэчы пэдагогаў з Лукашэнкам дырэктарка сярэдняй школы № 73 Менску Ірына Родзік прапанавала «папулярызаваць прафэсію настаўніка», зьняўшы фільм. Апекавалася праектам Міністэрства адукацыі. У тытрах пазначана, што гэта «нацыянальны фільм». Міністар культуры Руслан Чарнецкі ўжо назваў яго «прарывам» у кіно.
Выпускніцу БДПУ з чырвоным дыплёмам Тацяну Васілеўскую, якую грае маладая актрыса Тэатру кінаактора Ірына Мароз, кіраўніцтва ВНУ накіроўвае на адпрацоўку ў аграгарадок Зарэчча. Сама ж дзяўчына не гарыць жаданьнем пакідаць сталіцу. Дарэчы, ролю старшыні камісіі разьмеркаваньня выконвае сам міністар культуры Руслан Чарнецкі. Тацяна становіцца кляснай ў выпускной 11-й клясе, дзе ўсяго 7 вучняў...
Міністэрства адукацыі рэкамэндавала ўсім школам і гімназіям арганізаваць абавязковы для старэйшых школьнікаў і пэдагогаў прагляд фільму.
«Старэйшыя школьнікі вельмі востра адчуваюць фальш, патас, перабольшваньні»
Настаўніца сталічнай школы Алена (імя зьмененае ў мэтах бясьпекі) расказала, што квіткі раздалі старшаклясьнікам бясплатна. Прызнаецца, самой ёй было цікава паглядзець фільм, бо таксама прайшла разьмеркаваньне, была маладой спэцыялісткай.
«Дарэчы, адзіная сцэна, якая выглядала цалкам рэалістычна і арганічна — гэта разьмеркаваньне выпускнікоў ВНУ. Старшыня камісіі — пыхлівы хам, які зьдзекуецца з выпускнікоў. Я такое таксама перажыла. Дарэчы, ужо пасьля фільму даведалася, што тую ролю граў цяперашні міністар культуры», — кажа настаўніца менскай школы.
Алена прызнаецца, што нават яна, загартаваная «ідэалёгіяй» у сыстэме адукацыі Беларусі, зьдзівілася такому перабору чырвона-зялёных сьцягоў, піянэрскіх гальштукаў, выкананьняў гімну, «прэзэнтацыі» ў фільме кніг «Беларусь — наша радзіма» і «Наш прэзыдэнт» (пра якую галоўная гераіня фільму нібыта пісала дыплёмную працу).
«Яшчэ і цалкам штучнае сьвята народнага адзінства „прышылі“ белымі ніткамі ў гэты фільм, і настаўніца выратавала школьніка, кінуўшыся ў ледзяную ваду. Адкуль у такога маладога рэжысэра столькі ідэалягічных штампаў у галаве? Старэйшыя школьнікі вельмі востра адчуваюць фальш, патас, перабольшваньні, яны проста хіхікалі ў некаторых месцах. А калі маладая настаўніца просіць бацькоў узяць крэдыт, каб яна заплаціла за сваю бясплатную адукацыю і не адпрацоўвала разьмеркаваньне, а яе маці апавядае, як сяброўка той „кляснай“ зьехала ў Лёндан і бацькі шлюць ёй грошы на пражыцьцё — тут мае дзеці проста масава сталі сыходзіць з сэансу», — апавядала настаўніца Алена.
«Кінэматограф Беларусі можа выратаваць толькі зьмена ўсёй сыстэмы працы ў культуры і ў кіно»
Запыталіся ў кінакрытыка, сузаснавальніцы Беларускай незалежнай кінаакадэміі і Беларускай прэміі кінакрытыкаў «Чырвоны верас» Ірэны Кацяловіч, ці могуць такія замоўленыя фільмы з абавязковымі праглядамі выратаваць кінастудыю.
«Асобныя фільмы ня могуць выратаваць кінэматограф у прынцыпе. Кінэматограф Беларусі можа выратаваць толькі зьмена падыходаў і ўсёй сыстэмы працы ў культуры і кіно ў прыватнасьці.
То бок пры сёньняшняй палітычнай сытуацыі, якая патрабуе ад кіно адлюстроўваць дзяржаўныя інтарэсы, калі цалкам кантралюецца і цэнзуруецца вытворчасьць, немагчымае ня толькі выратаваньне „Беларусьфільму“, але і паўстаньне асобных вартых даверу стужак. Мы яшчэ да 2020 году паўжартам казалі, што „Беларусьфільм“ мусіць быць цалкам разбураны. І толькі тады, можа быць, на яго месцы паўстане штосьці эфэктыўнае. Дык вось, калі ў тых умовах яшчэ былі магчымыя выняткі кшталту „Купалы“, сёньня магчымасьцяў на тое — 0, зэро», — перакананая Ірэна Кацяловіч.
Што яшчэ сёлета здымае «Беларусьфільм»?
Завершыўся першы этап расейска-беларускага праекту «Бацька Мінай. Партызанская легенда». Фільм здымаюць расейская студыя ВоенТВ і «Беларусьфільм». Здавалася б, гэта цалкам беларуская гісторыя. Але рэжысэр, сцэнарыст, прадусар фільму — народны артыст Расеі Ігар Угольнікаў. У галоўнай ролі бацькі Міная — расейскі актор Аляксей Краўчанка. Здымкі праходзілі на натуральнай пляцоўцы «Беларусьфільму» ў Смалявічах. Наперадзе — зімовы блёк.
На адкрыцьці ХХХІ Менскага міжнароднага кінафэстывалю «Лістапад» паказалі новы фільм «Пераломны момант» беларускага рэжысэра Дзьмітрыя Сарокі. Мяркуецца, што ў сьнежні пачнуцца паказы.
«Гэта поўнамэтражны мастацкі фільм у жанры спартовай драмы, здольны зьдзівіць як у сюжэтным, так і ў тэхнічным пляне», — так прэзэнтавалі стужку на кінафэстывалі. Сюжэт будуецца вакол гісторыі падлетка, які пераадольвае жыцьцёвыя цяжкасці.
Таксама здымаецца фільм «Адно на дваіх» — пра вайсковых лётнікаў, Герояў Беларусі Андрэя Нічыпарчыка і Мікіту Куканенку, якія ў небе над Баранавічамі прынялі рашэньне коштам уласных жыцьцяў адвесьці самалёт у падзеньні ад жылой забудовы, каб трагедыя ня стала катастрофай для ўсяго гораду.
Рэжысэр стужкі — Іван Паўлаў. Ролю аднаго зь лётнікаў выконвае не прафэсійны актор, а інжынэр Ягор Чубакоў.
У далейшых плянах — здымкі фільму пра забойцу Кенэдзі Освальда (сумесна з расейскай кінастудыяй з Мардовіі).
Прычым гэта прапанаваў Аляксандар Лукашэнка на сустрэчы з кіраўніком Мардовіі Арцёмам Здунавым — зьняць сэрыял пра забойцу амэрыканскага прэзыдэнта Джона Кенэдзі Лі Гарві Освальда, які на пачатку 1960-х жыў у Менску.
«Гэтая тэма ў Злучаных Штатах Амэрыкі цяперашнім прэзыдэнтам Дональдам Трампам актыўна падымалася. Калі своечасова здымем гэты фільм, будзе да месца, актуальным будзе фільм», — сказаў Лукашэнка, зьвяртаючыся да кіраўніка Мардовіі. Чаму абраная ў партнэры Мардовія, якія ніколі не вызначалася заўважнымі стужкамі, выпускае ў год па 2–3 фільмы, якія не выходзяць за межы гэтай расейскай аўтаноміі, незразумела.
Выбар паміж «клясавым» і «касавым» кіно
Ці выратуюць «Беларусьфільм» стужкі кшталту «Кляснай» ці прадукцыя расейскіх кінэматаграфістаў? Ці пойдзе масава публіка ў такое кіно?
Кінакрытык Ірэна Кацяловіч кажа, што разумее нараканьні на адсутнасьць гледача ў беларускага кіно, але ідэалягічныя стужкі гэтую праблему не вырашаць.
«Вядома, што менавіта публікай, а таксама ўзнагародамі й прэміямі мераецца посьпех фільмаў. Але мне не здаецца адэкватным чакаць ад сёньняшніх беларускіх фільмаў, зь якіх сьвіціцца ідэалягічная замова, посьпеху ў беларускай, а пагатоў замежнай публікі, чаго патрабуе ад „Беларусьфільму“ Аляксандар Лукашэнка.
Як і каму прадаваць за мяжу тую ж „Клясную“ з лубачна „ўшчэмленым“ у сюжэт дзяржаўным гімнам усярэдзіне? Калі замежнае разнастайнае кіно добрай якасьці даступнае проста дома, калі кожны можа мець падпіскі на некалькі стрымінгавых сэрвісаў і штовечар мець шырокі выбар да прагляду, варта цьвяроза і стратэгічна ацэньваць, што тваё нацыянальнае кіно можа прапанаваць міжнароднаму кантэксту, і ўсё ж такі канчаткова выбраць паміж „клясавым“ і касавым кіно. І калі выбіраецца першае, то спадзявацца можна толькі на дзяржаўную тэлевізію і адміністрацыйны рэсурс для кінатэатраў», — перакананая Ірэна Кацяловіч.
Форум