У праваабаронцаў, грамадзкіх актывістаў, незалежных журналістаў забралі кампутарную тэхніку і пазьней вызвалілі пад падпіску пра неразгалошваньне матэрыялаў справы.
На Магілёўшчыне пасьля ператрусаў і канфіскацыі электронных носьбітаў інфармацыі супрацоўнікі ДФР затрымалі журналістаў Сяргея Няроўнага і Валерыю Лепешаву. Месяц таму да Сяргея Няроўнага ўжо прыходзілі зь ператрусам, забралі тэхніку і аштрафавалі нібыта за «распаўсюд экстрэмісцкіх матэрыялаў». У другой палове дня абодвух вызвалілі.
Ператрус у журналісткі Ларысы Шчыраковай у Гомлі доўжыўся каля 1,5 гадзіны, яго таксама праводзілі супрацоўнікі ДФР. Забралі тэлефон, апаратуру, флэшкі і цьвёрдыя дыскі, а пасьля дапыталі. Ларыса Шчыракова адмовілася адказваць на пытаньні, але яе ўсё роўна папярэдзілі пра адказнасьць за разгалошваньне матэрыялаў справы.
Ператрус быў і ў горадзенскай журналісткі Надзеі Віцінай. Яе затрымалі па справе «аб асабістым ліставаньні». Пазьней журналістку вызвалілі.
Акрамя таго, праваабаронцам вядома пра візыты да віцебскіх актывістаў Міколы Качурца і Ўладзімера Кійко, мазырскага праваабаронцы Ўладзімера Целяпуна, гомельскага чальца АГП Васіля Палякова, Алега Карбалевіча з Рэчыцы, магілёўскага праваабаронцы Барыса Бухеля ды іншых.
Шукалі датычных да фінансаваньня і арганізацыі пратэстаў
З пазьнейшых сьведчаньняў вынікае, што ва ўсіх выпадках працавалі супрацоўнікі рэгіянальных падразьдзяленьняў упраўленьняў ДФР. Так, былы палітвязень Міхаіл Жамчужны расказаў, што пасьля ператрусу яго дапытвалі супрацоўнікі 3-га аддзелу ДФР па Віцебскай вобласьці.
«У асноўным шукалі гаджэты, кампутары, дакумэнты, якія б сьведчылі, што я зьяўляюся „арганізатарам экстрэмісцкіх фармаваньняў“, трымаю сувязь з замежжам, фінансую нейкім чынам. Нумары артыкулаў не запомніў, але паводле зьместу — гэта фінансаваньне і арганізацыя пратэстаў. Называлі прозьвішчы, якіх я ніколі ня чуў, запытвалі, на што жыву, хто дапамагае, хто мяне сустракаў з „зоны“, у якіх чатах знаходжуся. Канечне, разумелі, што зь мяне пасьля 11 гадоў адседкі нічога не даб’есься. Пратакол я не падпісваў, паказаньні не даваў, так і разышліся», — паведаміў Міхаіл Жамчужны.
Змаганьне ўлады супраць недзяржаўных СМІ
Пасьля сфальшаваных прэзыдэнцкіх выбараў 2020 году і сілавога здушэньня агульнанацыянальных пратэстаў аўтарытарны рэжым Аляксандра Лукашэнкі пачаў сыстэматычна выкарыстоўваць антыэкстрэмісцкае заканадаўства для барацьбы з іншадумствам, ліквідацыі незалежных мэдыя і перасьледу палітычных апанэнтаў.
Улады заблякавалі сайты незалежных мэдыя і спынілі публікацыю непадкантрольных друкаваных выданьняў, пазбавілі акрэдытацыі журналістаў іншаземных мэдыя і разграмілі офісы самых уплывовых СМІ. Сотні беларускіх рэпартэраў прайшлі праз арышты, дзясяткі застаюцца ў турмах. Усе незалежныя мэдыя, якія асьвятляюць грамадзка-палітычны парадак дня ў Беларусі, цяпер працуюць выключна з-за мяжы.
Ад 2021 году ўлады пачалі масава абвяшчаць вэб-сайты і асобныя ўліковыя запісы ў сацыяльных сетках незалежных мэдыя, палітычных і грамадзкіх арганізацый, ініцыятыў і проста блогераў «экстрэмісцкімі матэрыяламі», а іх аўтараў «экстрэмісцкімі фармаваньнямі» — часта без судовага разгляду. На канец 2024 году больш за 6500 онлайн-рэсурсаў былі забароненыя такім чынам. За любое ангажаваньне з уключанымі ў экстрэмісцкі сьпіс рэсурсамі — ці гэта «падабайка», ці камэнтар, ці падпіска на канал — у Беларусі пагражае крымінальная адказнасьць. Удзел у «экстрэмісцкім фармаваньні» можа карацца турэмным зьняволеньнем да 10 гадоў.
Ужо тысячы беларусаў прайшлі праз штрафы, арышты і турэмнае зьняволеньне за «экстрэмізм».
Паводле ацэнкі Ўпраўленьня Вярхоўнага камісара ААН у правах чалавека, улады Беларусі «выкарыстоўваюць ярлык „экстрэмізм“ для падаўленьня іншадумства, адвольна клясыфікуючы дзеяньні, апісаныя як распаўсюд ілжывай інфармацыі, абразу службовых асобаў, дыскрэдытацыю інстытутаў, арганізацыю масавых беспарадкаў, заклікі да санкцый і распальваньне сацыяльнай варожасьці, як „экстрэмісцкія“, якія падлягаюць крымінальнаму перасьледу».
