Дата дня
17 лютага 1916 году памерла Алаіза Пашкевіч (Цётка) — беларуская паэтка, адна са стваральніц Беларускай сацыялістычнай Грамады.
У беларускай літаратуры няма Дзядзькі, а вось Цётка — ёсьць.
Гэта яшчэ раз па-свойму падкрэсьлівае выбітную ролю нашых жанчын у лёсе Бацькаўшчыны ад часоў Полацкага княства.
Алаіза Пашкевіч, якая ўзяла сабе такі цёплы псэўданім, безумоўна, застанецца ў гісторыі самай знакамітай і яркай дзяячкаю нацыянальнага Адраджэньня пачатку ХХ стагодзьдзя.
Яна пачала пісаць пад уплывам Францішка Багушэвіча і пазьней, у прадмове да сваёй «Скрыпкі...», згадвала аўтара «Дудкі беларускай» зь незвычайнай цеплынёю: «Дзякуй табе, Мацей Бурачок! Чэсьць і слава тваему слову! А ты, „дудка“, грай і мне голас дай...»
У пражытыя ёю сорак гадоў зьмясьцілася б, здаецца, некалькі доўгіх жыцьцяў. Яна стварала з аднадумцамі Беларускую Сацыялістычную Грамаду.
Бліскуча выступала на мітынгах і сходах, а сваю віленскую кватэру зрабіла месцам сустрэчаў беларускіх інтэлектуалаў.
Фэльчарка й сястра міласэрнасьці, Алаіза трымала ў сутарэньнях лякарні шапірограф, на якім у 1905-м быў памножаны ейны верш «Вера беларуса»:
Веру, братцы, ў нашу сілу,
Веру ў волі нашай гарт:
Чую агонь у нас — ня брыну,
Бачу, братцы, мы ня з карт,
Мы ня з гіпсу, мы — з каменьня,
Мы — з жалеза, мы — са сталі,
Нас кавалі у пламеньні,
Каб мацнейшыя мы сталі...
Шэсьць гадоў палітычнай эміграцыі яна скарыстала на вывучэньне філязофіі, гісторыі й філялёгіі ў Львоўскім і Кракаўскім унівэрсытэтах.
Тамсама, у Аўстра-Вугоршчыне, у Жоўкве пад Львовам, выдала два зборнікі — «Хрэст на свабоду» і «Скрыпка беларуская», якія сталі клясыкай.
Яна вандравала па Італіі, Нямеччыне, Фінляндыі й Швэцыі. Была аўтаркаю «Нашай Долі» і «Нашай Нівы» й акторкаю ў беларускай трупе Буйніцкага.
Засноўвала падпольныя беларускія школкі і першы беларускі часопіс для дзяцей і падлеткаў «Лучынка».
Яе душа бясконца прагнула вышыні й свабоды.
Арлы-брацьці, дайце
скрыдлы,
Бо унізе жыць мне
збрыдла,
Кіньце кожны адно
пёрка,
Бо жыць ўнізе стала
горка...
Арлы ці анёлы скінулі ёй пёркі ў 1916-м, калі Цётка, лекуючы землякоў ад тыфу, не ўратавалася сама.
Уладзімер Арлоў, «Імёны Свабоды», 4-е выданьне , с. 108–109
Таксама ў гэты дзень
1810 — Абхазія ўвайшла ў склад Расейскай імпэрыі.
1947 — радыёстанцыя «Голас Амэрыкі» пачала вяшчаньне на расейскай мове на СССР.
1954 — Крым стаў часткай Украінскай ССР.
1979 — пачатак кітайска-віетнамскай вайны.
2008 — Косава абвясьціла незалежнасьць ад Сэрбіі.
2017 — пачатак «антыдармаедзкіх» пратэстаў у Беларусі, у Менску адбыўся «Марш абураных беларусаў» супраць прэзыдэнцкага дэкрэту № 3 аб «дармаедах».
У гэты дзень нарадзіліся
1806 — Канстанцін Тышкевіч, беларускі археоляг.
1837 — Канстанцін Ельскі, біёляг, географ, геоляг і падарожнік.
1928 — Уладзімер Дамашэвіч, пісьменьнік, удзельнік нацыянальна-дэмакратычнага руху 1980-х — пачатку ХХІ стагодзьдзя.
У памяці
440 — Мэсроп Маштоц, армянскі навуковец-манах, асьветнік, стваральнік армянскага альфабэту.
1600 — Джардана Бруна, італьянскі філёзаф і навуковец, спалены ў Рыме.
1673 — Мальер (Жан Батыст Паклен), францускі драматург, актор.
1856 — Гайнрых Гайнэ, нямецкі паэт, публіцыст і літаратурны крытык.
