Лінкі ўнівэрсальнага доступу

Алексіевіч: У Курапатах мы ўбачылі, што Лукашэнка не шукае нават у крытычны момант адзінства з народам


Сьвятлана Алексіевіч
Сьвятлана Алексіевіч

Знос курапацкіх крыжоў і межы кампрамісу з уладай, украінскія выбары і брытанскі брэксіт, дэмакратыя і папулізм — пра ўсё гэта ў інтэрвію зь пісьменьніцай, нобэлеўскай ляўрэаткай Сьвятланай Алексіевіч.

Сьцісла

  • Доўгая ўлада, у 25 гадоў, разбэшчвае. І чалавек губляе кантроль над сабой.
  • Сёньня ў Курапатах мы ўбачылі, што Лукашэнка не шукае нават у гэты крытычны момант адзінства з народам.
  • Яму здаецца, што ён сам-насам пераможа ўсходняга суседа, перахітрыць яго па-мужыцку. Няма вялікай стратэгічнай задачы.
  • Цяпер за ўсім стаіць цень Зяленскага. Ён цяпер будзе стаяць увесь час за сьпінай і Пуціна, і Лукашэнкі.

— Беларускія ўлады зносяць крыжы, усталяваныя ў Курапатах Зьмітром Дашкевічам. Зносяць толькі іх — крыжы, пастаўленыя раней, не чапаюць. Чаму гэта робіцца? Асудзілі гэтыя дзеяньні і праваслаўная, і каталіцкая цэрквы Беларусі. З прэцэдэнтаў узгадваецца толькі крыж у памяць ахвяраў сталінскага тэрору ў Кіеве, які сьпілавала некалькі гадоў таму актывістка руху «Фемен». Расея, скажам, зусім не дэмакратыя. Але не ўзгадаю, каб там улады зносілі крыжы. Дык чаму ж беларуская ўлада ў Курапатах зносіць хрысьціянскія крыжы?

— Акцэнт на тое, што зносяць толькі крыжы Дашкевіча, ня мае значэньня. Улада спрабуе, правярае, ці «зьесьць» гэта грамадзянская супольнасьць, ці не, правярае, ці ёсьць гэтая супольнасьць. Я зараз глядзела на фатаграфіі, якімі поўны інтэрнэт, калі трактар цягне па полі крыжы, яны там раскіданыя па ўсім полі — гэта робіць жахлівае ўражаньне. Гэта так і для праваслаўнага чалавека, і наагул для чалавека. Крыж — гэта сьвятая форма сувязі зь нябёсамі, з вышэйшай справядлівасьцю.

Доўгая ўлада, у 25 гадоў, разбэшчвае. І чалавек губляе кантроль над сабой. Яму здаецца, што ён усё ведае, усё разумее. У мяне ўсё часьцей узьнікае думка, грэшным чынам, што не сасьпелі ні мы, ні Расея, ні іншыя постсавецкія краіны да прэзыдэнцкіх рэспублік. У нас павінны быць толькі парлямэнцкія рэспублікі, каб лепшыя людзі разам выпрацоўвалі рашэньні. А даць уладу ў рукі аднаго чалавека — гэта было вялікай памылкай у 90-я гады.

— Парлямэнцкія рэспублікі не перашкодзілі прыйсьці да ўлады Мусаліні і Гітлеру.

— Так. Але ў нас іншая сытуацыя. Я памятаю гэтыя выдатныя дэбаты, якія былі на першых сэсіях Вярхоўнага Савету, людзі прыехалі ў Маскву з усіх куткоў краіны. Як разумна і добра яны гаварылі. Прэзыдэнт — гэта для нас на выраст, не на сёньняшні дзень. Мы бачым паразу ўсіх сваіх мараў і надзеяў. Мяркую, што ў гэтым вінаватая і форма праўленьня. Чамусьці мы вырашылі, што адразу можам стаць Амэрыкай ці Францыяй.

— Я прапаную паглядзець на сытуацыю шырэй. Нядаўна ў вашым інтэлектуальным клюбе адбылася дыскусія пісьменьнікаў Альгерда Бахарэвіча і Віктара Марціновіча на тэму «Цана кампрамісу». А якая вашая пазыцыя? Ці можна ісьці на кампраміс з уладай, якая зносіць крыжы? Ці любая ўлада — ад Бога, і кесару — кесарава?

— Тое, што кажаце вы, гэта больш вузкі погляд, чым той, што прапаноўвала я. Мы жывём у смутныя, цёмныя часы. Не хацелася б так гаварыць і казаць, але здаецца, што гэта надоўга. Хоць можа скончыцца і заўтра. Як жыць асноўнай масе людзей? Не Марціновічу, не Бахарэвічу, не Алексіевіч, а настаўніку, доктару, простаму чалавеку. Вы можаце ўявіць сабе, калі настаўніца прыйдзе ў выкладчыцкую і скажа, як сказаў Бахарэвіч: «Мы з вамі ворагі»? Я разумею кампраміс як форму існаваньня, каб захавацца. Ну прыйдуць жа новыя часы. Каб мець, што казаць дзецям, захаваўшы сваю годнасьць.

Цалкам інтэрвію са Сьвятланай Алексіевіч заўтра на сайце Свабоды.

Ігар Лосік Кацярына Андрэева Ірына Слаўнікава Марына Золатава Андрэй Кузьнечык
XS
SM
MD
LG