Маркази тиҷоратии Кӯлобро ширкати “Комил-2010” месозад. Бар асоси Феҳристи ягонаи давлатии шахсони ҳуқуқӣ, ширкат ба номи Сиёвуш Зуҳуров, яке аз писарони Бег Сабур, раиси Хадамоти алоқа ва қудои президенти Тоҷикистон, сабт шудааст.

Дар Шуъбаи корҳои дохилии шаҳри Кӯлоб рӯзи 1-уми декабр гуфтанд, ки воқеа бегоҳии 25-уми ноябр шуд. "Ҳодиса ҳангоми кор иттифоқ уфтодааст. Ҷавонро ба бемористон мебаранд, вале пизишкон гуфтаанд, ки ӯ аллакай фавтидааст. Аз сар осеб дидааст," – гуфт як манбаъ дар ин идора.

Аз ҷавони фавтида Ҷамшед Панҷиев ном мебаранд. Вай аз ҷамоати Тахти Сангини ноҳияи Қубодиён будааст.

Аз ошёнаи ҳаждаҳум ба замин афтодану ҷон бохтани ӯро Додситонии шаҳри Кӯлоб таҳқиқ дорад. Дар ин ниҳоди ҳифзи ҳуқуқ гуфтанд, ки сабабҳои ҳодисаро муайян хоҳанд кард, аммо дақиқ нагуфтанд, ки дар пайванд ба он парванда боз мешавад ё не.

Ҳамагӣ чанд рӯз пеш аз ҳодиса сокинон аз беэҳтиётии бинокорони Маркази тиҷоратии шаҳри Кӯлоб шикоят доштанд. Наворҳои фиристодаи корбарони Радиои Озодӣ бидуни ҳеч қоида ва ба крани борбардор савор шудану ба боло баромадани сохтмончиёнро нишон медод.

Масъулони Кумитаи сохтмон ва меъмории Тоҷикистон аз соли 2019 то 2021 аз кори сохтмонӣ дар баъзе аз биноҳои вобаста ба “Комил 2010” интиқод карда, гуфта буданд, ки барои ислоҳи камбудҳо ба раҳбарони ширкат фурсат додаанд. Бо вуҷуди чунин танқидҳо, шикояти сокинон аз ҷараёни корҳои сохтмонӣ кам нашудааст.

Бинои Маркази тиҷоратии шаҳри Кӯлоб аз 24 ошёна иборат буда, сохтмони як бахши он ба поён расидааст. Дар қисмати дигари марказ корҳои сохтмонӣ ҳанӯз ҷараён дорад.

Хабарнигори Радиои Озодӣ рӯзи 1-уми декабр талош кард, бо масъули сохтмон суҳбат карда, асли қазияро фаҳмад. Онҳо гуфтанд, масъули сохтмон Бег Сабур асту дигарон ҳаққи суҳбат надоранд. Худи Бег Сабур дар Душанбе қарор дорад ва кӯшиши гирифтани назари ӯ то ин дам натиҷа надод.

Маркази тиҷоратӣ дар шаҳри Кӯлоб дар паҳлӯи Боғи фарҳангиву фароғатӣ ва дар рӯ ба рӯи бинои ҳукумат сохта мешавад. Ин бинои баландтарин дар минтақа хоҳад буд. То кунун дар Кӯлоб биноҳои то 12-ошёна сохтаанд.

Дар Тоҷикистон ва минтақа бори аввал нест, ки бинокорон ҳангоми кор аз беэҳтиётӣ ва ё сабабҳои гуногун афтода ҷон медиҳанд ва ё маҷруҳ мешаванд. На ҳамаи ҳодисаҳо таҳқиқ ва на ҳамеша масъулон муҷозот мешаванд.

Видеоро дар инҷо бинед:

Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон хабар дод, ки ӯ кушта шудааст, аммо маълум нест, чаро ёфтани ҷасад ва шахси муттаҳам ин қадар тӯл кашида. Радиои Озодӣ ду ҳафта пеш дар бораи гум шудани Сумая ва кӯшиши нокифояи мақомот барои пайдо карданаш гузориш дода буд.

Сумаяро чӣ гуна ва аз куҷо ёфтанд?

Ба нақли наздиконаш, Сумая Иброҳимова рӯзи 24-уми апрели имсол ба таври мармуз бедарак шуд. Ҳоло дар пайванд ба марги ӯ Аҳмадҷон Вайсиддинзода, сокини ноҳияи Файзободро дастгир кардаанд.

Соифа Юсуфова, модари Сумайя Иброҳимова, тахмин мезанад, ки гумонбар духтарашро “бо роҳи фиреб” ва эҳтимол “барои 30 ҳазор сомонӣ” куштааст. "Духтарам ин миқдор пулро барои харидани хона қарз гирифта буд. Телефони духтарамро низ аз дасти ҳамин мард ёфтаанд. Аз рӯи телефон ошкор карданд ӯро," – гуфт Соифа Юсуфова.

Ҷасади Сумаяро рӯзи 25-уми ноябр ёфта, рӯзи 29-уми ноябр дар қабристоне дар ноҳияи Файзобод дафн карданд. "Устухонпора будааст. Ҳамаи онро писарам ҳамроҳи намояндагони мақомот ҷамъ овард," – афзуд хонум Юсуфова.

Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон рӯзи 27-уми ноябр хабар дод, ки ҷасади Сумаяро аз ғоре дар саҳрои деҳаи Ситораи ноҳияи Файзобод ёфтаанд. Нусратулло Маҳмадзода, сухангӯйи ВКД, ба Радиои Озодӣ гуфт, ҷасад ташхису шиносоӣ шуд ва наздиконаш барои шиносоӣ даъват шуда буданд.

Талабшо Аҳмадов, бародари Сумая Иброҳимова, ба Радиои Озодӣ гуфт, ки "ташхис гузаронданд. Куртаҳояшро шинохтем, суратҳояш дар мо буд. Ҳамон рӯзи баромадан, ба ҳамон курта рафта буд. Ҷойи ҷасадро ёфтем, курта аз ҳамон буд."

Маъмурони Шуъбаи корҳои дохилии Файзобод қаблан гуфта буданд, ки аз рӯзи аввали нопадид шудан Сумаяро ҷиддан ҷустуҷӯ доранд, вале модараш аз кори онҳо чандон розӣ набуд. Радиои Озодӣ 14-уми ноябр дар бораи бедаракшавии Сумая ва нигаронии хонавода аз тақдири норӯшани ӯ гузориш дод. "Таъсири шумо буд, ки кор то ин ҷо расид. Ҳамаи мақомот ба по хестанд. Тамоми мақомот ба кофтукоб даромаданд," – гуфт модари Сумая.

Видеоро дар инҷо бинед:

Айбдоршаванда кист?

Аҳмадҷон Вайсиддинзодаи 39-сола, муттаҳам ба қатл ва ғорати Сумая Иброҳимова, дар як навори Вазорати корҳои дохилӣ қисса кард, ки занро бо фиреб ба саҳро бурда, "якҷоя шароб нӯшиданд" ва баъди хоб рафтанаш ӯро бӯғӣ кардааст. Маълум нест, навор дар чӣ шароите сабт шуда.

Падари айбдоршаванда ба Радиои Озодӣ гуфт, писараш шароб наменӯшад. Модари Сумая Иброҳимова низ шароб нӯшидани духтарашро рад кард. "Ӯ намозхон буд. Туҳмат дар ҳаққи духтари ман аст. Ӯро фиреб кардаанд, ки пулатро биёр хонаро ба ту медиҳам. Хона гуё нимсохт будааст. Бори охир барои гирифтани 30 ҳазор сомонӣ ба наздаш меояду духтарамро фиреб карда мебарад," – гуфт ӯ.

Тоҷиддин Изомиддинов, падари айбдоршаванда, аз ин ҳодиса дар ҳолати сардаргумӣ қарор гирифтааст: "Диламон пур буд, ки ба ягон корда олуда нест. Аз рӯзе, ки ҳамин корро фаҳмидем, на хӯрок хурда метавонем, на хоб рафта, на байни қавм баромада метавонем. Агар дар ҳамин кор даст дорад, ба тамоми қонун ҷавобашро диҳад."

Тибқи иттилои ВКД, Аҳмадҷон Вайсиддинзода пештар барои саркашӣ аз хидмат дар артиши Тоҷикистон ва қочоқи маводи мухаддир дар Русия ҷазо гирифтааст. Падараш муҷозот шудани ӯро дар Русия тасдиқ кард, вале дар бораи саркашияш аз хидмати ҳарбӣ чизе нагуфт.

Аҳмадҷон Вайсиддинзода соҳиби се фарзанд ва бекор буда, аз ҳамсараш ҷудо шудааст.

Сумая Иброҳимова модари се фарзанди ноболиғ буда, ҳоло онҳо дар тарбияи модаркалони падариашон ҳастанд. Ҳамсараш дар муҳоҷирати корӣ дар Русия қарор дорад.

Пештар модари Сумая гуфта буд, ки духтараш "вақтҳои охир бо шавҳараш ҳамдигарфаҳмӣ надорад" ва мехоҳад аз ӯ ҷудо шавад. Сумая Иброҳимова то замони нопадид шудан дар як коргоҳи дӯзандагӣ кор мекард.

Хабари бедарак шудани баъзе аз сокинон, аз ҷумла наврасону ноболиғон дар Тоҷикистон ҳар чанд вақт расонаӣ мешавад, аммо омори умумӣ дастрас нест. Ба иттилои Вазорати корҳои дохилии Тоҷикистон, танҳо дар нуҳ моҳи соли 2020-ум 709 нафар бедарак шудаанд. Дақиқ нест, баъдан чӣ қадаре аз онҳо ёфт ва чанд нафар бедарак монданд.

Раёсати корҳои дохили шаҳри Душанбе рӯзи 26-уми ноябр хабар дод, ки “ҳодисаи мазкур 24-уми ноябр, тахминан соати 13:30 дақиқа, дар кӯчаҳои А.Сино ва Маяковский рух додаааст.

Дар ҳаракати гуруҳӣ 11 ронанда ва 13 хонандаи мактабҳои ноҳияи Рудакӣ ва шаҳри Душанбе будаанд.” Назари худи ҷавонон ва волидони онҳо дастрас нест.

Раёсати корҳои дохилӣ аз ҳеч мактабу хонанда ва ронандагон ном набурдааст. Аммо дар наворҳое, ки дар Интернет нашр шуд 17 мошин дида мешавад ва 27 нафари дигар тани худро аз тирезаи мошин берун бароварда, парчамафшонӣ карданд.

Мошинҳо дар ин корвонҳо бо суръати баланд ва бидуни эътино ба қоидаҳои роҳ ҳаракат карда, ҳолати хатарнок ба миён оварданд. Нашри ин навор дар шабакаҳои иҷтимоӣ сабаби баҳсҳои зиёд шуд.

Хабари ҷазо дидани наврасон низ бархе аз шореҳонро норозӣ кардааст, ки корвонҳои худҷӯшро нишонаи ватандӯстии саворонашон номидаанд. Бархеи дигар дар шабакаҳои иҷтимоӣ талаб кардаанд, ки ҷавонон тибқи қонун муҷозот шаванд.

Пулиси Душанбе гуфтааст, нисбат ба 11 нафар ронанда, 5 хонандаи мактаб ва 8 падару модар барои ҳуқуқвайронкунии маъмурӣ санад тартиб додааст.

Дар гузорише, ки рӯзи 24-уми ноябр дар сомонаи расмии Додситонӣ аз натиҷаи ин ҷаласа нашр шуд, гуфта шудааст, ки алайҳи 3864 мансабдор барои қонунвайронкуниҳо парвандаи интизомӣ боз шудааст. Аз мансабдорон ном гирифта нашудааст ва тафсилоти парвандаву муҷозоти онҳо маълум нест.

Мақомоти Додситонӣ аз нисбатан беҳтар шудани вазъи истифодаи замин дар кишвар хабар дода, аммо таъкид кардаанд, ки ҳанӯз ҳам дар кори чандин ниҳод, аз ҷумла идораи замин ва ҳукуматҳои маҳаллӣ “қонунвайронкуниҳои ҷиддӣ ҷой доранд”.

Тақсими замин дар минтақаҳои Тоҷикистон чанд сол боз ба як мавзӯи доғу баҳсӣ дар сатҳи болотарини ҳукумат табдил ёфтааст.

Шикояти сокинон аз тақсими ноодилонаи замин зиёд аст. Дар аксар ҳолат онҳо аз ғайриқонунӣ гирифта шудани заминҳояшон ва ришваситонӣ дар ин соҳа нигаронӣ мекунанд.

Як таҳқиқи Радиои Озодӣ дар соли 2020 нишон дод, ки шуморе аз сокинон бо роҳи шубҳаовар ва осон дар ноҳияи Рӯдакӣ соҳиби қитъаи замин шудаанд. Баъзе аз онҳо ба раиси онвақтаи ноҳия наздикӣ доштанд.

Додситони кулли Тоҷикистон қаблан гуфта буд, дар як соли гузашта беш аз 41 ҳазор сокини кишвар дар пайванд ба баҳси замин муроҷиат карданд. Онҳо аз тафтишоти пешакӣ ва санадҳои додгоҳӣ дар ин маврид норозигӣ намудаанд.

Имсол хабари барканории чанд мансабдор, аз ҷумла додситонҳо дар пайванд ба тақсим ва истифодаи ғайриқонунии замин расонаӣ шуда буд. Манобеи Радиои Озодӣ моҳи октябр аз барканор шудани Хебар Зайдуллозода, додситони минтақаи Кӯлоб аз мақомаш барои “чашмпушӣ аз кирдорҳои ғайриқонунӣ” дар ин самт хабар доданд.

Дар аввали сол, Алихон Худоёрзода, муовини раиси ҳукумати ноҳияи Восеъ, ки масъули сохтмон ва тақсими замин буд, ба иттиҳоми баромадан аз ҳадди ваколати мансабӣ дастгир шуд.

Коршиносон сабаби идома ёфтани ғасби заминро дар ҷой доштани фасод дар ҳукумату мақомоти интизомӣ меноманд, ки садди ислоҳи вазъ шудааст.

Вакилон ҳадаф аз ин иқдомро таъмини амнияти мардум хондаанд. Барои саркашӣ аз ин қонун ҷарима ва ҷазо пешбинӣ шудааст. Тарҳи мазкур дар ҷомеаи Қирғизистон баҳси шадиде эҷод кардааст.

Мавзӯи сару либоси занон ва риши дарозу ғафси мардон дубора дар Осиёи марказӣ, ки аксари сокинонаш мусалмонанд, баҳсбарангез шуд. Ин бор пешниҳоди манъи ришу ҳиҷоб дар Қирғизистон баҳсу нигарониҳоро ба бор овардааст.

Порлумони ин кишвари дорои 7 миллион аҳолӣ, тарҳи қонунеро барои баррасӣ пешниҳод кард, ки тибқи он занон ҳақ надоранд, чеҳраи худро пурра пӯшонанд. Дар сурати қабул шудани ин қонун барои мардон ҳам гузоштани риши дароз манъ мешавад.

Дар лоиҳаи қонуни нав, ки рӯзи 14-уми ноябр ба баррасии умум гузошта шуд, гуфта мешавад, ки ин тадбирҳо барои дидани чеҳраи одамон ва шиносоии ҳуввияти онҳо заруранд.

Барои онҳое, ки ин қонунро нақз мекунанд, ҷарима ба андозаи 22 доллар ё 30 соат иҷрои кори ҷамъиятӣ пешбинӣ шудааст. Дар сурати такрор шудани қонуншиканӣ, ҷарима бештар хоҳад шуд.

Қонуни мазкур танҳо ба шаҳрвандони Қирғизистон рабт дошта, барои онҳое, ки аз рӯйи зарурати тиббӣ маҷбуранд, рӯяшонро пӯшонанд, ин иҷоза дода мешавад.

Либоси исломӣ ва риши дароз, ки аксаран ҳамчун нишонаи эътиқоди сахти мазҳабӣ арзёбӣ мешавад, солҳо боз як мавзӯъи доғ дар Осиёи Марказӣ аст.

Муаллифи тарҳи нави қонун дар Қирғизистон, Шарапаткан Маҷитова, гуфтааст, қонун танҳо пӯшидани ниқобро, ки ба ҷуз чашм тамоми рӯйи занҳоро мебандад, манъ мекунад.

Вакилони порлумон, таъкид кардаанд, ки лоиҳаи нав ба либоси исломие, ки чеҳраи одамро намепӯшонад, мухолифат надорад.

Ҳамсоякишварҳои Қирғизистон, Тоҷикистону Узбекистон пӯшидани ҳиҷоб дар мактабу коргоҳҳоро манъ кардаанд. Дар Қазоқистон духтаронро бо ҳиҷоб ба дарс роҳ намедиҳанд.

“Чаро бояд худро дар либоси сиёҳ печонанд?”

Маъракаи зиди ниқобро вакили қирғиз, моҳи апрел баъди як сафараш ба минтақаи Ош шурӯъ кард. Ӯ аз он нигаронӣ кард, ки дар ин вилоят аксари занон сару рӯйи худро дар либоси сиёҳ пинҳон кардаанд.

“Фақат чашмонашон кушода аст. Либоси сиёҳ доштанд. Бигзор рӯйсарӣ кунанд, вале чаро бояд худро дар либоси сиёҳ печонанд?”- гуфт, Маҷитова баъди сафараш дар порлумон.

Ӯ аз муфтиёт даъват кард, ки миёни занон “корҳои фаҳмондадиҳӣ” дар масъалаи ниқобро шурӯъ кунанд. Моҳи сентябр депутати қирғиз аз порлумон ва ҳукумат тақозо кард, ки ҳанӯз дер нашудааст ва барои “таъмини амният” чораандешӣ кунанд.

“Ҳар чаҳорум зан дар Ош ниқоб мепӯшад. Шумори онҳо торафт зиёд мешавад. Ман талаб дорам, ки ҳукумат имрӯз дар сатҳи давлат чораи зарурӣ андешад, вагарна фардо дер мешавад.”

Маҷитова бовар дорад, ки қонуни манъи ниқоб ё фаранҷӣ, озодиҳои динниро маҳдуд намекунад.

Даҳҳо кишвар дар ҷаҳон, аз ҷумла Австрия, Дания, Фаронса, Булғория, Нидерланд ва Белгия пӯшидани ниқобро манъ кардаанд. Солҳои ахир таъсири ислом дар Осиёи Марказӣ, бахсусус миёни насле, ки баъди фурӯпошии Шӯравӣ ба воя расидаанд, рӯ ба афзоиш овардааст.

Ҳукумати кишварҳои минтақа аз хатари ифротгароӣ ва тероризм нигаронанд.

“Биёед аввал роҳҳоро таъмир кунем”

Пешниҳоди манъи ниқоб дар маҳфилҳои сиёсатмадорон ва шабакаҳои иҷтимоии Қирғизистон баҳсу вокунишҳоро ба бор овардааст

Муфтии Қирғизистон, Замир Ракиев гуфт, ки тибқи қавонини ислом пӯшидани ниқоб ҳатмӣ нест. Ба гуфтаи ӯ дин аз занон танҳо доштани ҳиҷобро талаб мекунад.

Ҷамол Фронтбек-қизи, раҳбари созмони занони мусалмон – “Мутакаллим” бар ин аст, ки мутақоид кардани занон ба кашидани ниқоб аз рӯй осон нест. Ӯ пешниҳод дорад, ки ҳукумат бо роҳандозии маъракаи фаҳмондадиҳӣ бояд занонро ба ин иқдом омода ва розӣ кунанд.

“Набояд ниқобро бо ифротгароӣ пайванд кард. Мо давлати худкома нестем, ки маҳдудиятҳо ҷорӣ кунем.”- гуфт вай, дар сӯҳбат бо бахши қирғизии Радиои Озодӣ.

Қанат Мидин- уулу муовини Кумиссиуни давлатӣ оид ба дин ба хабарингорон гуфт, дар кишвар хатари мустақим аз ифротгароии динӣ вуҷуд надорад.

“Албатта ҳастанд масъалаҳое, ки ҳалталабанд, вале дар маҷмӯъ вазъ мӯътадил аст.”

Вокуниши корбарони шабакаҳои иҷтимоӣ ба тарҳи қонун мухталиф аст. Бархе аз он ҷонибдорӣ карда, тасмими вакилонро “дурусту саривақтӣ” хондаанд. Гурӯҳи дигар, зидди қабули чунин қонун буда, гуфтаанд “Бигзор ҳар кас либоси дилхоҳашро пӯшад” Бархе ҳам бар ин боваранд, ки ин монеагузорӣ кор нахоҳад дод. Чанде аз корбарони шабакаҳо даъват кардаанд, ки “пас ба бар кардани доманҳои кӯтоҳ ҳам барои занон бояд манъ шавад.”

Яке аз корбарон ҳам дар баҳси манъ кардан ё накардани ниқоб пешниҳод кардааст, ки “Биёед аввал роҳҳои харобамонро таъмир кунем”

Ниқоб як навъи матоъи сиёҳест, ки сару гардан ва дарозии қадди занҳоро пинҳон медорад. Ҳукумати Тоҷикистон ҳанӯз соли 2018 ба манъи пӯшиши исломӣ дар сатҳи давлатӣ шурӯъ кард. Дар кишвар на фақат пӯшидани ниқоб, балки сатру ҳиҷоб барои занон бахусус дар муассисаҳои давлатӣ ва таълимӣ манъ шуд. Мақомот мегӯянд, ин бахши либоси занона ба фарҳанги миллии мардуми тоҷик бегона аст.

Мухолифони ин муқаррарот мегӯянд, ки шаҳрвандон бояд дар интихоби сарулибос ва намуди зоҳирӣ озод бошад.

Дар ин шабу рӯз, ки даъвати тирамоҳии ҷавонон ба хидмати ҳарбӣ дар Тоҷикистон идома дорад, бархе аз сокинон дар минтақаҳо аз фишор ва ҷалби ғайриқонунӣ ба хидмат шикоят мекунанд.

Наздикони як навсарбоз аз вилояти Хатлон иддао доранд, ки фарзандашон бемориҳои вазнин дошт ва солҳои гузашта баъди ташхиси тиббӣ аз комисариати ҳарбӣ ӯро ҷавоб медоданд. Аммо ба гуфтаи онҳо дар даъвати навбатӣ коммисариати ҳарбӣ бемории фарзандашонро нодида гирифта, ӯро барои хидмат ба вилояти Суғд фиристодаанд. Онҳо ба натиҷаи ташхиси ахир бовар надоранд ва ба мақомот шикоят бурдаанд.

Асноде, ки хонаводаи Субҳони Аҳмадҷон ба даст овардаанд, бемории ӯро таъйид мекунад ва ҷузъиёти муборизаи ӯ бо дарди рӯда ва сутунмуҳраро дар синни 23 солагӣ нишон медиҳад.

Ба гуфтаи бародараш, ки се сол аст, барои табобати ӯ талош мекунад, кормандони коммиссарияти ҳарбӣ Субҳонро як ҳафта пеш ба зӯр бо худ бурданд. Ӯро аз маркази ноҳияи Шамсиддини Шоҳин ба аскарӣ гусел кардаанд. Бародараш даъво дорад, ки Субҳон ғайриқонунӣ ба хидмат гусел шуд.

“Соли гузашта ба комиссарияти ноҳияи Шамсиддини Шоҳин бурда буданд, беморашро дида ҷавобаш дода буданд. Имсол ҷавобаш надоданд. Гирифта равонаш карданд, рафт. Ягонҷо аз духтур нагузарониданд. Худи ман аз пушташ будам, дар назди дари комиссарият будам, дар Бохтар ҳам будам, аз комиссия нагузарониданд. Рост ба хизмат рафтагӣ ҳаст.”- гуфт, Фарҳод Зарипов, бародари Субҳон.

Субҳон як ҳафта боз дар вилояти Суғд хидмати ҳарбӣ дорад. Хонаводаи вай алайҳи кормандони комиссарият ба додситонии ҳарбӣ шикоят кардаанд. Онҳо мегӯянд, Субҳон ба нигоҳубин ва хӯроки хос зарурат дорад. Наздиконаш барои исботи ин гуфтаҳо санади пизишконро пешниҳод кардаанд.

Фарҳод Зарипов, бародари Субҳон гуфт: “Ба духтур дароварданд, лекин дар онҷо рентген ва УЗИ надоранд. Ман худам дидам, ҳамон ду се қоғазӣ рентгенро диданд, инро тамоман дидагӣ нестанд. Ҳаму духтурои овардагишон мегӯянд, ки мешавад. Аммо мутахасисоне, ки дида будунд, гуфтанд ба вай мумкин нест.”

Субҳон ду рӯз пеш ба наздикон аксҳояшро бо либоси низомӣ фиристодааст. Пайвандону ҳамсояҳо ба акс менигаранд ва ба бемор будани ӯ таъкид мекунанд.

Мошариф Пирова, ҳамсояи Субҳони Аҳмадҷон “Аз соле, ки ҳамин миёнаш кам-кам грижа буд, аз ҳамон сол ҳамин бача дарманди шуд, инами як рӯз хуб буд, як рӯзи дигар бемор, як рӯзи меомади хоб аст, як рӯзи дигар бедор, касалӣ буд, ҳаминро чихеле, ки аз ҳамин хона гирифта бурданд.”

Модари Субҳон чанд соли пеш фавтидааст ва ӯ дар тарбияи падар ва бародараш буд. Бародараш мӯътақид аст, ки агар Субҳон сиҳат мебуд, ҳеч эътирозе барои хидмати ҳарбии ӯ вуҷуд надошт.

Дар додситони ҳарбии Кӯлоб тасдиқ карданд, ки шикояти ин хонаводаро баррасӣ доранд. Дар ҳукумати ноҳияи Шоҳин гуфтанд, ки онҳо афроди беморро ба хизмат ҷалб намекунанд. Раиси ин ноҳияи дар як суҳбати кӯтоҳи телфони гуфт, ки ин қазияро баррасӣ мекунанд.

Ноҳияи Шамсиддини Шоҳин тайи чанд соли ахир дар иҷрои нақшаи даъват яке аз аввалинҳо буд. Аммо як сол боз, наметавонад дар аввали мавсим нақшаи муайяншудаи даъвати ҷавонон ба хидмати ҳарбиро иҷро кунад. То нимаи моҳи ноябр ин ноҳия нақшаи даъватро 61 дар сад иҷро кардааст.

Навори суҳбати Бунёд Ҷураев, сарбози артиши Русияро рӯзи 15-уми ноябр чанд саҳифаи телеграмии зоҳиран наздик ба мақомоти Украина нашр кардаанд.

Хабарнигори Радиои Озодӣ маълум кард, ки Бунёд Ҷураев, сокини деҳаи Ғазантараки ноҳияи Деваштич, панҷ соли пеш ҳамроҳ бо падару бародараш ба Русия рафта, мактаби миёнаро онҷо хатм кардааст.

Дар наворе, ки саҳифаи телеграмии “Украина сейчас” нашр кард, Бунёд Ҷураев мегӯяд, ӯ пас аз хатми колеҷи техникиии шаҳри Владивосток ба артиш ҷалб шуд.

Маълум нест, ки видеои суҳбати ӯ дар чӣ шароит сабт шудааст. Бунёд дар ин суҳбаташ мегӯяд, намехост ба ҷанги Украина биравад, вале таҳдид кардаанд, ки ӯро ҳабс мекунанд.

Ба нақли вай, дар ҷанг алайҳи низомиёни Украина дар вилояти Донетск бо шаш ҳамроҳаш ба низомиёни украинӣ таслим шуданд ва ҳоло дар асорат “муносибат бо онҳо хуб аст.”

Дар навори чорунимдақиқаӣ ӯ аксаран бо русӣ суҳбат мекунад, вале дар поён бо забони тоҷикӣ ба тоҷикистониён муроҷиат мекунад, ки “ин ҷанги мо нест ва дар он иштирок накунед.”

Даврон Муҳаммадназаров, як тан аз дӯстони Бунёд гуфт, ду моҳи ахир ӯ бо наздиконаш тамос надошт ва асир шудани ӯро аз навори саҳифаҳои телеграмӣ фаҳмиданд.

“То ҳоло мақомоти Русия ба хешовандонаш дар бораи асир шудани ӯ чизе нагуфтаанд. Ҳоло худашон мурҷоиат карданд, лекин ҷавобе нест,”—гуфт ӯ.

Ба гуфта дӯсташ, Бунёд шаҳрвандии Русия ва Тоҷикистонро дорад.

Дар Сафорати Тоҷикистон дар Украина гуфтанд, ки ин наворро дидаанд ва онро пайгирӣ доранд. Давлат Назрӣ, сафири Тоҷикистон дар Украина рӯзи 17-уми ноябр дар суҳбат бо Радиои Озодӣ гуфт, танҳо ба шаҳрвандони Тоҷикистон имкони кумак кардан доранд.

“Ба мо касе барои кумак муроҷиат накардааст. Мақомоти Украина ҳам моро хабардор накардаанд. Мо танҳо дар ҳолате кумак карда метавонем, ки ин ҷавон шаҳрванди Тоҷикистон бошад,”—гуфт ӯ.

Сарнавишти ин ҷавон маълум нест. Маъмулан, сарбозони асири русро бо сарбозони асири украинаӣ ду ҷониб иваз мекунанд. Наздикони Бунёд Ҷураев мегӯянд, тарс доранд, ки пас аз танқиди артиши Русия ва русҳо дар навори саҳифаҳои телеграмӣ ва бозгашт ба Русия ӯро зиндон накунанд.

Пас аз ҳамлаи Русия ба Украина дар моҳи феврали соли 2022 хабари асорат ва кушта шудани даҳҳо зодаи Тоҷикистон дар ҷанги Украина расонаӣ шуд.

Маълум нест, ки чӣ теъдод аз шаҳрвандон ё зодаҳои Тоҷикистон дар ин ҷанг иштирок доранд, вале хабари кушта шудани беш аз 50 тан аз онҳо то кунун расонаӣ шудааст.

Маълум нест, ки Ҳикматулло Наҷотов, сокини Мӯъминобод аз чӣ маҷрӯҳ шудааст, вале бархе ҳамдеҳагонаш мегӯянд, ӯро шадидан латту куб кардаанд. Мақомот ҳодисаро таҳқиқ доранд, вале латукӯб шудани ин мардро тасдиқ ва рад накардаанд. Дар ШВКД-и ноҳия гуфтаанд, ӯ "худаш афтодааст."

Ҳодиса рӯзи 4-уми ноябр рух додааст. Ҳикматулло Наҷотов ҳоло дар бемористони ноҳиявӣ бистарист. Пизишкон тасдиқ карданд, ки дар бадани ӯ осори зарб дида мешавад, вале ҳолаташ мӯътадил аст.

Наздикони ин мард дар суҳбат бо Радиои Озодӣ бистарӣ шудани ӯ дар беморхонаро тасдиқ карданд, вале гуфтани ҷузъиёти ҳодиса худдорӣ карданд. Як тан аз наздикони ӯ, ки нахост номашро зикр кунем, рӯзи 13-уми ноябр дар суҳбати телефонӣ бо Радиои Озодӣ гуфт, "мақомоти тамоми ҷумҳурӣ аз қазияи бародараш огоҳ ҳастанд."

"Дар ин масъала беҳад дар ташвиш шудаем. Як мо не, тамоми ҳамин Мӯъминобод дар ташвиш аст,"—гуфт ӯ.

Дар идораи пулиси ноҳияи Мӯъминобод шарҳ надоданд, ки Ҳикматулло Наҷотов бар асари чӣ дар бинои ин ниҳод маҷрӯҳ шуда, ба бемористон афтодааст. Бархе шоҳидон гуфтанд, ки ӯро шадидан латукуб кардаанд, то писарашро барои рафтан бар артиш ҳозир кунад. Даҳҳо волидайн дар гӯшаву канори Тоҷикистон се сол боз шикоят мекунанд, ки барои нарафтани писаронашон ба артиш зери фишор қарор доранд.

Додситонии вилояти Хатлон ҳодисаро таҳқиқ дорад. Як манбаъ аз ин додситонӣ 13-уми ноябр гуфт, ки воқеан ин мардро барои писараш ба бинои ШВКД даъват карда будаанд.

"Ҳоло додситонӣ ҳодисаро тафтиш доранд. Рафтанд, ҳамроҳаш суҳбат карданд, аз ташхис гузарониданд, ки дар ҳақиқат аз сараш осеб дидааст. Ӯ дар ҳузури муфаттишон гуфтааст, ки 14 рӯз ӯро дар ШВКД манъ кардаанд. Аммо дар пурсиш кормандон инро рад карда, гуфтанд, ки ӯ афтидааст. Ҳоло ҳамаи ҳолатҳо, ҳатто шиканҷа шудани ӯ тафтиш шуда истодааст,”--гуфт манбаъ.

Дар ҳукумати ноҳияи Муъминобод даъват шудани Ҳикматулло Наҷотов ба идораи пулисро тасдиқ карданд.

Лутфия Шарифзода, раиси ноҳияи Муъминобод рӯзи 15-уми ноябр дар суҳбат ба Радиои Озодӣ гуфт, ки онҳо сокинони ноҳияро ташвиқ доранд, то фарзандонаш аз Русия даъват кунанд, то рафта хизмати ҳарбиро анҷом диҳанд. Шарифзода афзуд, ки ба писари Ҳикматулло низ даъватнома дода буданд, аммо ӯ ҳозир нашуд ва милиса барои шарҳ падарашро даъват кардааст.

"Ба ман сардори милиса гуфт, ки Ҳикматулло ҳангоми ҳоҷатхона рафтан афтода, осеб бародоштааст",--гуфт раиси ноҳияи Муъминобод.

Раиси ноҳия 14 рӯз боздошт шудани Наҷотовро рад кард.

Як рӯз пас аз ин ҳодиса писари Наҷотов ба Кӯлоб баргаштааст, вале ӯро ба комиссариати ҳарбии ноҳияи Ҳамадонӣ бурда, ба артиш гусел кардаанд. Маълум нест, ки чаро ӯро на аз зодгоҳ, балки аз дигар ноҳия ба артиш фиристодаанд.

Мақомоти ин ноҳия мегӯянд, 63 дар сади нақшаи даъват ба артишро иҷро кардаанд.

Даъвати тирамоҳӣ аз аввали октябр то охири моҳи ноябр давом мекунад.

Ҳамасола сокинон аз шеваи хашини даъвати ҷавонон ба артиш суҳбат мекунанд. Мақомот пайваста аз афзоиши саффи ихтиёриён ба артиш хабар медиҳанд.

Баъзе аз расонаҳои Русия нигоштанд, ки "Алексей Бинявский шароб нӯшида буд" ва ҳадафи даромаданаш ба масҷид ва тарсондани намозгузорон маълум нест. Онҳо мегӯянд, мақомот барои таҳқиқи ҳодиса навори дурбинҳои назоратиро бо худ бурдаанд.

Яке аз намозгузорон нақл кардааст, ки "мард дар ҳаққи мусулмонҳо суханҳои қабеҳ гуфт ва онҳоро душман хонд". Ангезаи чунин рафтори ӯ феълан дақиқ нест.

Бино ба наворҳое, ки то ин дам ба дасти “Мигрант Медиа”, як бахши Радиои Озодӣ, расидааст, баъзе аз намозгузорон аз ҷойи худ парида, ба ҳар куҷо парешон шудаанд.

Дар ин миён намозгузоре дасти Алексей Бинявскийро дошта, ӯро ба беруни масҷид бароварда ва моил кардааст, ки “кори баде накунад”.

Ин ҷавон дар навор мегӯяд, гуё норинҷак (граната) фаъол карда шудааст ва дар сурати сар додан ба кор медарояд. Дертар расонаҳои Русия навиштанд, ки норинҷак “сохта” ё “ороишӣ” буд ва биноан хатаре надошт. Радиои Озодӣ дурустии ин нуктаро мустақилона тасдиқ карда наметавонад.

Тайи моҳҳои охир масҷидҳоро, ки макони ибодати муҳоҷирони корӣ аз Осиёи Марказӣ ва ҷумҳуриҳои дигари мусулмонӣ аст, дар пойтахти Русия нишон гирифтаанд.

Маъмурони ОМОН-и Русия рӯзи 20-уми октябри имсол ба масҷиди Котелникии Маскав даромада, гурӯҳе аз ибодаткунандаҳоро бо худ бурданд.

Рӯзи 14-уми июли имсол низ вақти намози ҷумъа нерӯҳои амниятии Русия бо баҳонаи тафтиши ҳуҷҷатҳо ба масҷиди воқеъ дар шаҳраки Котелники ҳамла карда буданд.

Аз он пеш, дар моҳи май, намояндагони Кумитаи тафтишотӣ дар пайи муроҷиати сокинони бумӣ ба президенти Русия Владимир Путин масҷидеро дар шаҳраки Котелникии вилояти Маскав бастанд.

Маcҷид дар биное байни ду баландошёнаи истиқоматӣ ҷойгир шуда буд ва дар он асосан муҳоҷирон намоз мегузоштанд. Сокинон иддао карда буданд, ки шаҳрак ба “анклави тоҷикон” табдил ёфта, зиндагиро барояшон таҳаммулнопазир гардондааст.

Ҷомеаи мусулмонҳои Маскав чанд дафъа барои расидагӣ ба мушкили худ ба мансабдорони Русия муроҷиат карда, вале посухе нагирифтанд.

Навори эътирози Шаҳбози Шарифбек рӯзи 15-уми октябри имсол ба шабакаҳои иҷтимоӣ роҳ ёфт ва вокунишҳои зиёдро ба миён овард. Корбарон аз мақомот хостанд ба воқеа расидагӣ шавад ва сабабгорони бадрафтторӣ бо пиразан ҷазо гиранд.

"Моддаи 307"

Як манбаи наздик ба сохторҳои интизомии шаҳри Ваҳдат бо шарти зикр нашудани номаш 1-уми ноябр ба Радиои Озодӣ гуфт, Шаҳбози Шарифбек дар робита бо он видео рӯзи 16-уми октябр боздошт шуд.

Ба гуфтаи ҳамин манбаъ, 26-уми октябр алайҳи Шаҳбози Шарифбек ба иттиҳоми “даъвати оммавӣ барои амалӣ намудани фаъолияти экстремистӣ (ифротгароӣ) аз тариқи интернет” парванда кушодаанд.

Қисми ду, иловаи яки моддаи 307-и Кодекси ҷиноии Тоҷикистон барои ин иттиҳом аз панҷ то даҳ сол зиндонро пешбинӣ кардааст. Ин дар ҳолест, ки гуфт манбаи наздик ба идораҳои интизомӣ, “дар аввал ӯ барои итоат накардан ба амри корманди давлатӣ боздошт шуда буд”.

Як манбаи дигар дар мақомоти интизомии шаҳри Ваҳдат гуфт, Шаҳбози Шарифбек 26-уми октябр бо қарори додгоҳ барои ду моҳ ба ҳабс гирифта шудааст.

Вокуниши наздикони Шаҳбози Шарифбек, сокини 23-солаи деҳаи Одилии шаҳри Ваҳдат ба ин иттиҳом феълан маълум нест.

"Ӯ асабӣ шуд, гуноҳ надорад"

Хабарнигори Радиои Озодӣ рӯзи 31-уми октябр ба манзили ин хонавода рафт. Сафаргул Ғафурова, бибии Шаҳбози Шарифбек ба хабарнигори Радиои Озодӣ гуфт, ҳар рӯз барои наберааш ба боздоштгоҳи ШКД-и шаҳри Ваҳдат хӯрок мебаранд, аммо то ҳол ӯро надидаанд. Ин зани 82-сола гуфт, наберааш гуноҳ надорад ва танҳо баъди зӯран ба артиш бурдани бародараш ва латукӯби ӯ асабӣ шуд.

Навори 12-дақиқаӣ, ки дар он Шаҳбози Шарифбек ба рафтори кормандони идораи ҷамоати Симиганҷи шаҳри Ваҳдат эътироз мекард, 15-уми октябр пахш шуд. Ин навор то ин дам беш аз як миллион бор дида шуда, вокуниши зиёд ба бор овард.

Ин сокини Ваҳдат дар баробари танқиди мақомоти шаҳри Ваҳдат аз раиси ҷумҳур Эмомалӣ Раҳмон ҳам гила кард, ки қонуншиканиҳоро дар кишвар намебинад.

Ҳамсуҳбати мо дар мақомоти шаҳри Ваҳдат гуфт, “Шаҳбози Шарифбек дар бозпурсиҳои нахустин аз суханҳояш пушаймонӣ кард ва гуфт, эҳсосӣ буд.” Радиои Озодӣ мустақилона наметавонад инро тасдиқ кунад ва маълум нест ин суханҳо таҳти чӣ шароите гуфта шудаанд.

"Ятими кул"

Парвандаи ҷавонро Додситонии шаҳри Ваҳдат ҳамроҳи идораи пулиси шаҳр таҳқиқ доранд. Маълум нест, ки Шаҳбози Шарифбек вакили дифоъ дорад ё не. Мақомоти давлатӣ на ин масъалаҳо ва на боздошт шудани ӯро расман шарҳ надодаанд.

Хонаводаи Шаҳбози Шарифбек дар деҳаи Одилии шаҳри Ваҳдат зиндагӣ мекунанд ва ба гуфтаи худашон зиндагии вазнине доранд. Сафаргул Ғафурова, бибии Шаҳбози Шарифбек ба Радиои Озодӣ гуфт, Шаҳбоз ва бародараш, ки ӯро ба артиш бурданд, “ятими кул ҳастанд”.

“Падарашон онҳоро барвақт партофта буд, модараш ҳам дар кӯдакии онҳо фавтид. Шаҳбоз ва бародарашро ман калон кардам,” – мегӯяд Сафаргул Ғафурова.

Солҳои охир шахсони зиёде барои танқиди ҳукумат ё раисиҷумҳур дар Тоҷикистон ба истилоҳ “хоин” унвон мегиранд ва боздошту зиндонӣ мешаванд. Ҳомиёни ҳуқуқ мегӯянд, сол то сол танқидпазирии мақомот камтар ва муҷозоти мунтақидон сахттар шудааст.

Гузориши видеоиро дар инҷо бинед:

Дар айни замон дубора ба зери назорати Озарбойҷон гузаштани ин ҷумҳурии худхонда, бархе аз собиқ бошандагонашро, ки замоне маҷбур ба тарки ин сарзамин ва хонаҳои худ шуданд, ба бозгашт умедвор кардааст.

Нуриддин Гулиев, деҳқони 94 солаи oзарӣ, баъд аз 30 соли фироқ орзуи бозгашт ба зодгоҳаш, деҳаи Норинклари Қарабоғи куҳиро дорад.

Озарбойҷон дар натиҷаи як амалиёт моҳи сентябр ин минтақаи ҷудоихоҳро бозпас гирифт. Гулиев умед дорад, ки акнун бо тағйири ҳукумат метавонад ба хонаи худ баргардад.

Нуриддин Гулиев, собиқ сокини Норинклар гуфт: “Имрӯз агар тавонам ба он деҳа баргардам, ман тамоми он ҷоро як як давр мезанам. Ҳар як пайроҳаашро қадам мезанам”

Барои Қарабоғи куҳӣ миёни Озарбойҷон ва Арманистон даргириҳои хунине рух додааст. Зимни яке аз ин муноқишаҳо, соли 1993 Нуриддин Гулиев аз хонаву зодгоҳаш ронда шуд.

“Онҳо ҳамаи моро ба водиҳо ронданд, тамоми чизу чораи мо он ҷо монд. Арманҳо моро иҳота карданд. Мо роҳи Ҳекариро пеш гирифтем. Онҳо домоди маро бурданд. Ман барои ҳимояи ӯ аз пасаш рафтам.”-гуфт, Нуриддин Гулиев.

Пас аз чанд даҳсолаи ҷангҳо моҳи сентябри имсол нерӯҳои армантабори ҷудоихоҳ ба Боку таслим шуданд. Ин эҳсосу хотираҳои кӯҳнаро рӯ овард. овард. Ҳоҷар Тоирова, сокини пешини Наринклар мегӯяд: “Ман ба замини бобоии худ, ба Оқдара, ба деҳаамон, Наринклар меравам. Он ҷо зиндагӣ мекунам, бигзор дар хайма. Ин беҳтар аз зиндагӣ дар ин ҷо аст. Мору каждуму магас, мо ҳама чиро дар ин ҷо дидем. Бигзор сулҳ бошад, то мо тавонем бо арманҳо мисли дӯст якҷо нишинем, Сулҳ, сулҳ ва боз ҳам сулҳ.”

Баробари зери назорати Озарбойҷон гузаштани Қарабоғи куҳӣ, беш аз 100 ҳазор армантабори он маҷбур шуданд, аз ин қаламрав куч банданд. Сокинони оддӣ орзӯ доранд, ҷангу хунрезӣ ба тамом бас шавад. “Ман мехоҳам, ки тамоми ҷаҳон муттаҳид бошад, ҳама зиндагии осоишта дошта бошад. Чаро бояд биҷангем? Шояд касе барои ин маро маломат кунад. Хайр чӣ, агар онҳо арманиянд? Чаро бояд хунрезӣ шавад? Онҳо ҳам инсонанд. Мо фашист нестем. Мо хунрезиро намехоҳем. Мо сулҳ мехоҳем.” - гуфт, Дилшод Гулиев, сокини пешинаи деҳаи Норинклар:

Арманистон ва Озарбойҷон ба гуфтушунид нишастанд. Сарвазири Арманистон гуфт, омодааст то охири сол созишномаи сулҳро имзо кунад.

Баъди чанд ҳафтаи заминларзаҳои маргбор дубора замин дар ғарби Афғонистон таккон хурд. Ба иттилои Пажӯҳишгоҳи зилзилашиносии Амрико, заминларза шаби шанбе бо шиддати 4,5 дараҷа дар умқи 10 километр рух додааст.

Мақомоти Толибон дар Ҳирот ҳанӯз аз хисороти молӣ ва инсонии ин заминларза хабар надодаанд. Аммо осебдидагони дар вилояти Ҳирот ба Радиои Озодӣ гуфтанд, ки заминларзаи ахир сахт буд ва онҳо маҷбур шуданд, дубора хонаҳои худро тарк кунанд.

Хонум Ҳайдарӣ, як сокини осебдидаи зилзилаи навбатӣ, ба Радиои Озодӣ гуфт, дар заминларзаҳои қаблӣ деворҳои хонааш сурох шуданд, аммо дар зилзилаи шаби гузашта, манзилаш комилан вайрон шуд. “Тамоми шаҳри Ҳироту навоҳӣ зери хатар ҳастем, ҳар шаб бо тарсу ҳарос дар кӯчаҳоем, чизе хӯрдан надорем" -афзуд вай.

Дар се ҳафтаи ахир дар шаҳри Ҳирот се заминларзаи шадид ба вуқӯъ пайваст ва пасларзаҳои зиёде низ эҳсос шудааст.

Бар асоси гузориши қаблии Дафтари ҳамоҳангсозии умури башардӯстонаи Созмони Милали Муттаҳид, беш аз 21 500 хона, ки бештари онҳо дар навоҳии Инҷил ва Зиндаҷон воқеъ буданд, дар заминларзаи ҳафтаҳои гузашта қисман ё комилан хароб шудаанд. Шумори умумии осебдидаҳои заминларзаи Ҳиротро ин ниҳод 154 ҳазор нафар эълон кард.

Дар ҳоле ки ҳаво дар Ҳирот сард шудааст, шумори зиёде аз сокинони аз зилзила осебдида мегӯянд, шабҳои сардро дар берун мегузаронанд ва аз тарс ба хонаҳояшон намераванд.

Ба иттилои СММ дар пайи заминларзаи рузҳои 7 ва 11 уми октябр дар Афғонистон, 1500 нафар фавтида, тақрибан 2000 нафар ҷароҳат бардоштаанд.

Ба иттилои ин ниҳод сокини шаҳри Хуҷанд бе ягон дониши тиббӣ худро ба мардум “мулло ва табиб” муаррифӣ карда, бо пешниҳоди ҷинбарорӣ ва “бо истифода аз бовари динии” занон, нисбати онҳо кирдорҳои шармовар анҷом медодааст.

Додситонии кул дар хабарномае рӯзи 28-уми октябр гуфт, марди гумонбар рӯзи 23-юми октябр дар манзили як сокини Хуҷанд боздошт шуд. Бино ба хабари додситонӣ ӯ бо ваъдаи “дуохонӣ ва ҷинбарорӣ” ба манзили зан омада, нисбати ӯ “ҳаракатҳои бадахлоқона” анҷом додааст.

Додситонии вилояти Суғд нисбати ин мард парвандаи ҷиноятӣ боз кардааст.

Мавқеи фарди боздоштшуда ва наздикони ӯ маълум нест, вале дар гузашта наздикони афроде, ки бо чунин айб боздошт шуда буданд, онро беасос ва тӯҳмат номида буданд.

Мақомоти тоҷик чанд сол боз бо нашри навору хабарҳо аз ошкор шудани ҷиноят аз сӯйи муллоҳои ба қавли ин ниҳод “шаҳватпараст” хабар медиҳад. Коршинсон инро як маъракаи бадномсозии рӯҳониён дар ҷомеа меноманд. Муннақидоини ҳукумат мегӯянд, чунин наворҳо барои бадном кардани мухолифин низ истифода мешавад.

Бино ба иттилои мақомот аксари ҷасадҳоро шинохта намешавад. Наҷотбахшон мегӯянд, ба далели зери об мондани кон ва набуди барқ амалиёти ҷустуҷӯйи боқимондаҳо мушкил шудааст.

Шаби 27 ба 28-уми октябр дар кони ангишти ба номи Костенко дар вилояти Қарағанда сӯхтор ва баъди чанде таркиши шадид ба амал омад.

"АрселорМиттал Темиртау", молики кони ангишт, гуфт, ҳодиса бар асари таркиши гази метан сар задааст.

Бино ба иттилои ин ширкат, замони ҳодиса 252 нафар дар кон кор мекарданд. 208 нафарро аз таҳи замин берун оварда шуда, 18 нафар барои кӯмак ба пизишкон муроҷиат карданд. Кони ангишт беш аз 1400 корманд доштааст.

Қосимҷомарт Тоқаев, раиси ҷумҳурии Қазоқистон, 29-уми октябрро рӯзи мотами миллӣ эълон кард.

Умут Аҷар, сафири Туркия дар нишасти хабарие ба муносибати 100 солагии ҷумҳурӣ эълон шудани Туркия, дар ин бора сӯҳбат кард ва гуфт, созмони “Фето”, ки соли 2016 дар кишвараш кӯшиши табаддулоти давлатӣ карда буд, аз даромади мактабҳои туркӣ дар хориҷӣ кишвар сармоягузорӣ мешуд. Аммо онҳое, ки фарзандонашон дар ин мактабҳо мехонданд, мегӯянд, даргумон аст, маблағи каме, ки онҳо барои таҳсили фарзандонашон месупурданд, ба ин мактабҳо даромади зиёд оварда бошад.

Сафир афзуд, Туркия бо дастгирӣ кардани ин мактаб "ба иштибоҳ роҳ дод." "Мо фикр мекардем, ки ин мактабҳо фарҳанги Туркияро ба дигарон муаррифӣ мекунад. Аммо собит гардид, ки ин созмон на барои манфиатҳои миллии мо фаъолият мекардааст. Давлати Тоҷикистон дар мубориза бо ин созмон ҳамраъйии худро нишон дод. Яъне ин мактабҳоро бастанд, давлатӣ карданд. Кормандони ин мактабҳоро озод карданд." - гуфт, Умут Аҷар, сафири Туркия дар Душанбе.

Соли 2015 Ҳукумати Тоҷикистон бо имзои як қарор литсейҳои муштараки тоҷикиву туркӣ, марбут ба ҳаракати Фатҳуллоҳ Гюленро, ки аз муассисаҳои таълимии бонуфуз ба ҳисоб мерафтанд, расман ба "Литсей барои хонандагони болаёқат" табдил дод. То он замон шаш литсейи муштараки тоҷикӣ-туркӣ дар Душанбеву Хуҷанд, Кӯлоб, Турсунзода ва Қӯрғонтеппа фаъол буданд.

Дар мавриди фаъолияти ин литсейҳо дар ҷомеаи Тоҷикистон андешаҳо гуногун буд. Бархе ин литсейҳоро барои густариши андешаҳои пантуркистиву туркпарастӣ айбдор мекарданд, аммо бархе аз соҳибназарони дигар аз сифати таълим дар ин литсейҳо тавсиф карда, ба сатҳи дониши шогирдони он баҳои баланд медоданд.

Хатмкардагони мактаби муштараки тоҷикиву туркӣ, аз таҳсил дар он мактабҳо бо ифтихор ёд мекунанд. Лайло, хатмкардаи мактаби муштараки тоҷикӣ- туркӣ мегӯяд, "Дар Тоҷикистон ин мактаби якум ва беҳтарин буд. Бисёр кадрҳои хубро тарбият кард. Одамоне ки дар ин мактаб таҳсил кардаанд, дар ҷойҳои баланд кор мекунанд. Яке аз онҳо ман ҳастам. Ман бисёр хурсанд ҳастам, ки дар ин мактаб таҳсил кардам."

"Шалола", муассиси мактабҳои туркӣ дар Тоҷикистон, яке аз муассисаҳои таҳти нуфузи ҳаракати дар Туркия пурнуфузи “Хизмет” дониста мешавад.

Муассис ва роҳбари ҳаракати “Хизмет” рӯҳонии фирории турк Фатҳуллоҳ Гулен аст, ки аз солҳои 90 дар Амрико ба сар мебарад. Ӯ ибтидо аз ёрони раҳбари кунунии Туркия Раҷаб Эрдуғон ном бурда мешуд, вале дар солҳои охир бо ҳукумат мушкил пайдо кард ва ӯро ба ташкили гурӯҳҳои террористӣ ва як «ҳукумати параллелӣ аз ҳисоби шогирдони мактабҳояш айбдор карданд.

Фаридун Ҳодизода, коршиноси тоҷик мегӯяд, мактабҳои туркӣ дар хориҷ аз Туркия, аз ҷумла дар Тоҷикистон қурбони ихтилофоти раҳбарияти ин кишвар бо мухолифонаш шудаанд:

Коршиноси тоҷик, афзуд: "Ба фикри ман ин мактабҳо бад набуданд, хуб буданд. Дар ин мактаб, ватанпарастиро бисёр тарбият мекарданд. Масалан ҳар субҳ дарсҳо бо суруди миллӣ ва бардоштани парчами Тоҷикистон шурӯъ мешуд. Дуввум, албатта дар ин мактаб пропагандаи динӣ ҳам буд."

Ба гуфтаи Фаридун Ҳодизода, гумон намеравад, маблағи каме, ки падару модарон барои таҳсили фарзандонашон месупурданд, ба ин мактабҳо даромади зиёд меовард. Баръакс бахши бузургтари ҳаққи таҳсилро худи мактабҳо мепардохтанд.

Фаъолияти литсейҳои туркӣ бо бастани як шартнома миёни ширкати “Шалола”ва ҳукумати Тоҷикистон аз соли 1993 шурӯъ шуд. Баъдан соли 2003 мӯҳлати шартномаи мазкур то 10 соли дигар, яъне то соли 2013, тамдид карда шуд.

Соли 2016 пас аз як табаддулоти ноком дар Туркия, кори ин мактабҳо дар аксар кишварҳои хориҷӣ махсусан давлатҳои Осиёи Марказӣ пурра баста шуданд ва табдили ном карданд.