"کشت کرده بودیم، سیل آمد و همه را از بین برد. زمین از حاصل خلاص شد، دیگر چیزی، باقی نمانده است."
"بسیار سیل وحشتناک و شدید بود، راه های مواصلاتی را بروی ما بسته، آب آشامیدنی درست نداریم."
این بخشی از صحبت های واحد باشندۀ ولسوالی لعل و سرجنگل ولایت غور و حسین صمدی باشندۀ روستای درۀ خشکی ولسوالی سیاه گرد ولایت پروان است.
اینها مانند هزاران افغان دیگر، بارندگی های شدید و سیلاب های مدهش اخیر را تجربه کرده اند و متحمل تلفات جانی و خسارات مالی هنگفت شده اند.
همزمان با این بارندگی ها و سیلاب های ویرانگر، برنامۀ محیط زیست ملل متحد می گوید که افغانستان، شدیدترین خشکسالی را تجربه می کند.
شماری از باشندگان ولایات بغلان، ارزگان و زابل هم از خشکسالی می گویند:
"خشکسالی شدید در افغانستان به وجود آمده، دریا ها خشک شده، از سوی دیگر، مردم به حفر چاه های عمیق رو آورده اند و این باعث شده تا چاه در قشلاق های ما خشک شود و در برخی مناطق آب آشامیدنی، گیر نمی آید"
"خشکسالی به شدت ما را صدمه زده، چاه ها خشک شده و آب اصلاً وجود ندارد."
"در منطقۀ ما مشکل آب وجود دارد، یک قطره آب پیدا نمی شود، آنچنان خشکسالی است که در بیست سال اخیر، کسی مانند آن را به یاد ندارد."
تغییرات اقلیمی در جهان، از یک سو باران های شدید و سیلاب های غیر مترقبه را باعث شده، از جانب دیگر موجب خشکسالی های ویرانگر در سراسر جهان به شمول افغانستان شده، پایین رفتن سطح آب هایی زیرزمینی هم یکی از پیامد هایی بارز دیگر آن در افغانستان محسوب می شود.
سازمان ملل متحد، در آغاز کنفرانس بینالمللی تغییرات اقلیمی (COP 29) که از ۱۱ تا ۲۲ نوامبر، به اشتراک ۱۹۸ کشور جهان، در شهر باکو پایتخت آذربایجان دایر شده و مشکلات عمدۀ ناشی از تغییرات اقلیمی را بررسی می کند، گفته که افغانستان ششمین کشور آسیبپذیر جهان از تغییرات اقلیمی است که به شدت از آن آسیب دیده و امکانات بسیار اندک برای مقابله با پیامد هایی آن را در اختیار دارد.
نجیب آقا فهیم سابق استاد پوهنزی زمین شناسی پوهنتون کابل هم با اشاره به این تغییرات اقلیمی، می گوید:
"افغانستان یکی از قربانیان تغییر اقلیمی است و سهم محدود، ناچیز و اندک را در گازهای گلخانه ای دارد. اما به عنوان یک عضو جامعۀ بین المللی اگر صاحب یک دولت مسوول شود و مورد حمایت قرار بگیرد می تواند نقش موثری را در سطح منطقه ایفا کند، به خاطر آنکه افغانستان کشور آفتابی است و می تواند با تولید انرژی خورشیدی و بادی نه تنها در بخش تولید انرژی به خودکفایی برسد، بلکه به حیث صادر کنندۀ انرژی پاک در منطقه شمرده شود و سهم سازنده ای داشته باشد."
در بیش از سه سال گذشته، رویدادهای طبیعی ناشی از تغییرات اقلیمی و سقوط نظام سیاسی و اقتصادی در افغانستان، باعث تشدید بحران بشری شده و عدم شناسایی حکومت طالبان از سوی جامعۀ جهانی هم دسترسی افغانستان را به منابع بین المللی، برای مقابله با تغییرات اقلیمی، قطع کرده است.
برای نخستین بار در سه سال گذشته، یک هیئت طالبان به رهبری مولوی مطیع الحق خالص سرپرست ادارهٔ حفاظت از محیط زیست حکومت آنها به کنفرانس بینالمللی تغییرات اقلیمی (COP 29) در باکو رفته است.
مولوی مطیع الحق خالص به خبرگزاری اسوشیتدپرس گفت:
"نیاز است که باید در مجموع همۀ ممالک و جهات مختلف در مقابل تغییر اقلیم و سازگاری در برابر آن، دست به دست هم بدهند و در جای که آسیب وارد می شود، در برابر آن بطور مشترک مبارزه کنند."
تغییرات اقلیمی در جهان و رویداد های طبیعی ناشی از آن، روی زندگی افغان ها تاثیرات عمیق اجتماعی و اقتصادی را برجا می گذارد.
داکتر طارق فرهادی کارمند سابق بانک جهانی و صندوق وجهی بین المللی، در مورد این تاثیرات بیشتر می گوید:
"هر دفعه که سیلاب می آید، هر بار که یک مصیبت طبیعی در افغانستان رخ می دهد، پول کافی نیست تا دوباره زندگی مردم به حالت عادی برگشته، خانه و جای مردم آباد، زراعت و مواشی آنها دوباره احیا شود. خشکسالی در غرب، جنوبغرب، شمالغرب و سایر مناطق افغانستان دیده می شود، مردم مجبور می شوند تا از آن مناطق کوچ کنند، چون دیگر برایشان کار و بار، کشت و زراعت نیست، در حقیقت افغانستان یکی از کشورهایست که زیاد ترین خساره را از تغییر اقلیمی متحمل می شود."
بر اساس یافته های موسسات و نهاد های بین المللی، خانواده های شهری و روستایی به میزان های متفاوت از رویدادهای طبیعی و بحران اقتصادی موجود در افغانستان، متاثر شده اند.
سازمان ملل متحد می گوید، با آنکه افغانستان بیشترین آسیب را از تاثیرات تغییر اقلیم جهان دیده، و کمترین آمادگی را در برابر آن دارد، ممکن است افغان ها مجبور شوند که راه حل های جدیدتر و بهتر را برای کاهش تاثیرات تغییرات اقلیمی در عرصه های مختلف زندگی خود اتخاذ کنند.
شماری از دانشمندان هم می گویند که رویداد های طبیعی اخیر، سر آغاز تأثیرات تغییر اقلیم است که احتمال دارد، در سال های آینده، جهانی تر شده و آزمون های تازهای را ایجاد کند.
این در حالیست که براساس آمار موسسات و نهاد های بین المللی، در حال حاضر بیش از نصف نفوس افغانستان با عدم مصونیت غذایی مواجه هستند.
نسخهٔ صوتی گزارش را اینجا بشنوید:
