Кыргызстан

Жогорку Кеңештин 2-апрелдеги жыйынында бир топ депутат Министрлер кабинетин жана жергиликтүү бийликти мыйзамсыз делген курулуштарды бузуу ишинде этият болууга чакырды.

Жолду кеңейтүү ишине байланыштуу Бишкектеги Чыңгыз Айтматов көчөсүнүн боюндагы "кызыл сызыкка" чыгып кетти делген курулуштар, дубалдар бузула баштады. Буга чейин Бишкек мэриясы "Ынтымак ордого" барчу жолдун боюнда, Киргизия конушунда ушундай 66 үй бар экенин билдирген.

Конуштун тургуну Алымбай Окунов эч бир мекемеден азырынча дубалды же курулушту бузабыз деген расмий кагаз бериле электигин, качан, кантип келип буза баштай турганын гана күтүп отурушканын билдирди:

"Документтери толук эместердикин бузуп башташты. Документтери ордунда тургандарга азырынча кирише элек. Азыркы мыйзам боюнча мамлекетке же коомго жер керек болуп калса бир сунушту айтып, келишим менен келиш керек болчу. Азыркы Жер кодексинин 68-беренесинде жазылып турат. Азырынча бизге келе элек. Эгер макул болбой койсок анда алар башка сунуш берет же эки айдын ичинде сотко берет. Бул мыйзам ченемдүүбү, жокпу, алардын сунушу адилеттүүбү, жокпу деп каралыш керек. Андай кылбай туруп буза баштаса, бул зордук менен эле ишке ашыруу болуп, биз мыйзам бузулуп жатканын айтып, укук коргоо органдарына кайрылышыбыз керек. Азыр бизге тамдын бооруна 4,5 метр жылгыла деп жазгандан башка эч ким келе элек. Кандай болгон күндө дагы соттун чечими керек эле да".

"Тынч жаткан элди козутпайлы"

Ушул тапта жер-жерлерде, өзгөчө Ош шаарында "кызыл сызыкка" чыгып кеткен, мыйзамсыз салынган делген турак жайлар, коргондор жана башка курулуштар буздурулуп жатат. Бул маселе 2-апрелде Жогорку Кеңеште да көтөрүлүп, депутаттар Министрлер кабинетин жана жергиликтүү бийликти мыйзамсыз деп эсептеген курулуштарды бузуу ишинде этият болууга чакырышты.

Парламент төрагасы Нурланбек Тургунбек уулу өкмөт айрым учурда аша чаап кетип жатканын билдирди.

“Тиричилигин тынч кылып жаткан элди козутуп коюп атышат. Жолго чыгып кеткен курулуштарды эл өзү деле бузуп, иретке келтирүүгө макул. Элди көп козутпай, ушуну этият кылыш керек”, – деди ал.

Жогорку Кеңештин депутаты Дастан Бекешев 2014-жылы кабыл алынган мыйзамга ылайык шаарлардын, айылдардын башкы планы, ага ылайык жолду кеңейтүү, мектеп, бала бакча же эс алуу жайы курула турган жерлерди ачыктаган деталдуу пландоо иштелип чыгып, элге көрсөтүлүшү керектигин белгиледи. Эл өкүлү бийлик өз ыңгайына жараша ар кандай чечим чыгарып жатканын сынга алды.

Депутат Сүйүн Өмүрзаков Ош облусунун Кара-Кулжа районундагы Жийде айылындагы 150дөй үйдү бузуу тууралуу токтом чыкканын, буга байланыштуу айыл тургундары нааразылыгын билдирип кайрылышканын айтты.

"Кызыл сызыктан" чыгып кетип, дубалдары бузулса макул, иретке келтиргиле деп жатабыз. Кээ бирөөлөрдүн дүкөндөрүн бузуп жатат. Айыл жериндеги экономиканы жакшы түшүнөбүз да. Ал дүкөн үй-бүлөнү багып жатат. Муну этияттап, этап-этабы менен караш керек да. Барып эле бардыгын бузуп салган туура эмес. Ушуну абдан жакшы көзөмөлгө алып, президентке дагы кайрылууларды жеткирип, оңдоп карап чыкпаса болбойт. "Кызыл китеби" барлардын үйлөрү талкаланып жатат", - деди Өмүрзаков.

Ушундай эле көрүнүш Чоң-Алай районунун Дароот-Коргон айылында да болуп жатканын, тургундар жок дегенде кенемте төлөп берүүнү өтүнүшкөнүн эл өкүлү Элдар Сулайманов билдирди. Ал жол боюндагы эки бөлмөлүү үйдүн бир бөлмөсүн бузууга туура келген жагдайлар бар экенин кошумчалады.

"22 метр жылыш керек. Элдин менчигине кирип кетишкен"

Депутат Данияр Төлөнов Өзгөн районунун Куршаб айылында 3 чакырым жолдун боюнда үйлөр бузулуп жатканын белгиледи:

"Комиссия түзүлүп, 16 метр "кызыл сызыкка" чыгыпсыңар деп эсептеп, элге айтып кеткен экен. Тургундар ал жерди бошоткондон кийин комиссия кайра келип "дагы 6 метр жылгыла" деп кетиптир. "Кызыл сызыктан" өтүп, элдин жеке менчик жерине кирип кетип жатат. Ошого эл абдан нааразы. Транспорт министрлиги менен сүйлөшсөм, алар эл аралык жол, аянты орто жолдон 16 метр деп айтышты. Эмнеге 22 метр дегени белгисиз, 16 метрге эл макул болгон".

Төлөновдун белгилешинче, жергиликтүү тургундар жолду айылдын четинен алып өтүүнү суранышкан. Алар эл көп жүргөн, окуучулар мектепке каттаган жолдо кырсыктар көбөйөт деп кооптонуп жатышкан экен.

Социалдык тармактарга жарыяланган видеолордон Куршабда жол боюндагы үйлөрдүн дубалдары бузулуп жатканын көрүүгө болот.

Кыргызстанда убагында мыйзамсыз курулган деген негизде буздурулуп жаткан жеке турак жайларга, мүлккө кенемте төлөп берүү маселесин депутаттар 1-апрелде Жогорку Кеңештин Транспорт, коммуникациялар, архитектура жана курулуш боюнча комитетинин жыйынында дагы көтөрүшкөн.

Депутат Исхак Масалиев Бишкектин Чыңгыз Айтматов проспектисиндеги Киргизия конушунун тургундары ушундай эле маселе менен ага кайрылганын айтып, буздурула турган объектилердин мыйзамдуулугун, кенемте төлөп берүү ишин талкуулоону сунуштаган.

Эл өкүлү Улукбек Ормонов дагы бул демилгени колдоду:

"Шаарлардын эле эмес, айылдардын ичинде дагы ушундай иштер башталды. Башка иш жоктой сезилип жатат. Губернатор, аким, мэрлер бири-бири менен жарышып, ким көбүрөөк бузат дегенге өтүп алышыптыр. Бул боюнча протоколдук тапшырма берилген, комитетте карашыбыз керек. Маселени мыйзамдуу жолуна коюш керек. Эч ким шаардын чоңоюшуна, башка боюнча маселе койгон жок, бирок баары мыйзамдуу болуш керек".

Жолду кеңейтүү - президенттин тапшырмасы

Президенттин иш башкармалыгынын башчысы Каныбек Туманбаев Чыңгыз Айтматов проспектисин кеңейтүү иши президент Садыр Жапаровдун тапшырмасы менен жүрүп жатканын билдирди. Анын сөзүнө караганда, быйыл жана кийинки жылы Кыргызстанда бир катар эл аралык саммиттер өтөт, ушуга байланыштуу жол кеңейтилип жатат.

Архитектор, Жогорку Кеңештин мурдагы депутаты, курулуш, архитектура, долбоорлоо мекемелеринде министр, директор, төрага кызматтарын аркалаган Ишенбай Кадырбеков "Азаттыкка" курган маегинде "кызыл сызык" белгиленген жерге үй салууга, жерине "кызыл китеп" берүүгө уруксат берилиши мүмкүн эмес болчу деген пикирин айткан.

24-мартта Бишкектин башкы архитектуралык мекемесинин жетекчиси Урмат Карыбаев нааразы болуп жаткан тургундар менен жолугуп, 1975-жылы бекитилген "кызыл сызык" боюнча иштеп жатышканын билдирген.

Шаар бийлиги Айтматов проспектисинин Абсамат Масалиев (Түштүк магистраль) проспектисинен Семетей көчөсүнө чейинки тилкеде автожолду кеңейтип, алты тилкелүү трасса курууну, четине велосипед айдоочулары үчүн өзүнчө жол жана тротуар курууну пландап жатканы маалымдалган.

"Кызыл сызыктын" чегин бузган имараттарды сүрдүрүү иштери Ош шаарында дагы башталган. Буга чейин Ош мэриясы жалпысынан "кызыл сызыктан" өткөн 100дөн ашык объектиге тиешелүү эскертме берген.