Удзел. Блог Аляксея Янукевіча

Ад самага пачатку кампаніі, яшчэ задоўга да абвяшчэньня выбараў, асноўнай яе рысай ва ўсёй краіне была абыякавасьць. Не адчувалася хоць мінімальнай цікаўнасьці або надзеі на перамены ў грамадзтве. Не адчувалася моцнай матывацыі сярод дэмакратычных актывістаў, незалежна ад іх партыйнай ці ідэалягічнай прыналежнасьці. На тле гэтага летаргічнага сну асабліва ярка і асабліва недарэчна вылучаліся толькі спрэчкі пра тактыку, якія часам перарасталі ва ўспышкі варожасьці і абразаў.

Ды нават і самыя дзяржаўныя органы, што займаюцца беспасрэднай арганізацыяй выбарчага працэсу, ад Цэнтральнай выбарчай камісіі да раённых выканкамаў, не дэманстравалі агню ў вачох і належнага энтузіязму, рабілі сваю працу дзяжурна і будзённа. Нібыта ўсім сваім выглядам хацелі паслаць і шырокаму грамадзтву, і дэмакратам ясны сыгнал: «Мы тут сваімі справамі займаемся, у нас усё наладжана, працэс пад поўным кантролем. Не зьвяртайце ўвагі, нічога цікавага не адбываецца. Жывіце як жылі».

Перакананы, што такая дэманстратыўная абыякавасьць уладаў — ня толькі прадуманая стратэгія і гульня на публіку. У сваёй упэўненасьці, што могуць лёгка забясьпечыць патрэбны вынік, улады сапраўды глядзяць на парлямэнцкія выбары як на раздражняльную фармальнасьць. І, адпаведна, хочуць правесьці іх зь мінімальнымі выдаткамі сілаў ды эмоцыяў. Дробная дэталь, якая, аднак, ярка адлюстроўвае такое абыякавае стаўленьне, — пасьведчаньні сябраў ініцыятыўнай групы. На папярэдніх выбарах іх друкавалі на шчыльнай паперы ці кардоне ў друкарні. Цяпер жа — прынамсі, у выбарчай камісіі на маёй Аўтазаводзкай акрузе — нам выдалі аддрукаваныя капірам на звычайнай офіснай паперы і парэзаныя «на вока» нажніцамі аркушы. Сінія круглыя пячаткі стаяць, але на дакумэнты гэтыя паперы выглядаюць зь цяжкасьцю. Так і з самімі выбарамі — фармальна, на паперы, ўсё выконваецца, але форма настолькі здэградавала, што ўжо не хавае адсутнасьць зьместу.

Разам з тым тут прысутнічае і ясны разьлік. Няма сумневу, што рэжымныя стратэгі хацелі б захаваць той стан анабіёзу ды ўнутраных хістаньняў, у якім яшчэ паўгода таму знаходзіліся дэмакратычныя сілы, як мага даўжэй. Ідэя самаўхіленьня ад дзейнасьці, памылкова названая «байкотам», цудоўна ўкладаецца ў такі плян.

Апошнім часам, як ні дзіўна, і ўлада, і частка апазыцыі граюць фактычна ва ўнісон, пераконваючы беларусаў адмовіцца ад удзелу ў палітыцы. Рэжым схіляе грамадзянаў да ўдзелу ў выбарах — але не да ўдзелу ў палітыцы. Прыхільнікі байкоту з шэрагаў апазыцыі — фактычна заклікаюць прызнаць той факт, што беларусы нічога ня могуць вырашаць на беларускай зямлі і адзінае выйсьце для іх — зьмірыцца ці шукаць іншае месца для жыцьця, чым такая непрывабная беларуская дзяржава. І першым, і другім вельмі хочацца пераканаць НАС УСІХ, што ад настрояў і думак беларусаў нічога не залежыць. Але для мяне, як і для Партыі БНФ, неаспрэчнай ісьцінай зьяўляецца сьцьверджаньне: беларусы і толькі беларусы маюць права вырашаць лёс гэтай зямлі. І мы вылучаем партыйных кандыдатаў перадусім дзеля маніфэстацыі сапраўдных нацыянальных інтарэсаў.

Увесь мінулы тыдзень мне давялося вельмі шмат размаўляць як з актывістамі Партыі БНФ у розных гарадох Беларусі, так і з далёкімі ад палітыкі жыхарамі маёй Чыжоўкі. І вельмі выразна адчуваецца, што жывы кантакт паміж грамадзтвам і прадстаўнікамі Партыі вельмі запатрабаваны з абодвух бакоў. Бачна, як людзі пачынаюць абуджацца, а партыйныя структуры атрымліваюць моцны імпульс для сваёй дзейнасьці. Відавочна, у сёньняшняй Беларусі такое па-за выбарчай кампаніяй немагчыма. Немагчымы гэты наўпроставы абмен думкамі, поглядамі, ацэнкамі сытуацыі. Таму што бяз статусу ўдзельніка выбарчай кампаніі адкрыта распаўсюджваць свае ідэі, свае матэрыялы на вуліцах магчыма 2–3 хвіліны максымум.

Нават цьвёрдыя прыхільнікі байкоту з ідэалягічна блізкай партыі, падтрымаўшы адпаведную пазыцыю свайго лідэра Паўла Севярынца паўгода таму і паспрабаваўшы яе рэалізаваць, нядаўна прыйшлі да высновы, што трэба вылучаць сваіх кандыдатаў і празь іх даносіць сваю пазыцыю да людзей. То бок схіліліся да той тактыкі, якую Партыя БНФ абвясьціла яшчэ 23 студзеня гэтага году. Гэта сапраўды ўсьцешвае. Здаровы розум, хаця б некалі, перамагае эмоцыі.

Але сапраўдны выклік гэтай кампаніі — перамагчы абыякавасьць. Ня толькі і ня столькі некаторых дэмакратычных актывістаў, колькі грамадзтва. І гэтая перамога будзе паўнавартаснай толькі ў тым выпадку, калі мы працягнем сваю працу і пасьля 23 верасьня. Вокны магчымасьцяў зачыняцца, надыдзе чарговая хваля расчараваньня. Гэта непазьбежна. Але мы павінны адкінуць эмоцыі і працаваць далей з тымі і дзеля тых, каго нашыя ідэі, нашыя погляды і каштоўнасьці здолеюць «зачапіць» за той час, пакуль агітацыя магчымая. І тады ў беларускім грамадзтве будзе менш месца абыякавасьці, а мы будзем бліжэй да нашых мэтаў. Бо толькі неабыякавае грамадзтва можа дамагчыся пераменаў.

Па вялікім рахунку, тое самае мы бачылі і 4, і 8 гадоў таму. Маўляў, хочаце зьбіраць подпісы — зьбірайце. Калі знойдзеце людзей, вядома. Таму што і 4, і 8 гадоў таму збор подпісаў выпадаў на летні час. А летам людзі ў горадзе імкнуцца не затрымлівацца.

Уважаючы на досьвед збору подпісаў і агітацыі ў летні пэрыяд з папярэдніх парлямэнцкіх кампаніяў, вырашылі ўсё ж зрабіць кантрольны праход па кватэрах. Вынікі чаканыя — на стандартны пад’езд пяціпавярховіка жыхароў можна знайсьці ў 1–2 кватэрах. Падвечар гэтая лічба павялічваецца ўдвая, але ўсё роўна — большасьць па-за дасягальнасьцю. Затое ў дварах людзей хапае. Пераважна гэта пэнсіянэры і маладыя мамы з малымі дзецьмі. І тыя, і другія размаўляюць зь цікаўнасьцю. Шмат хто пазнае прозьвішча, але праз аднаго называюць Януковічам. Зрэшты, з гэтым сутыкаюся ўвесь час і ў дэмакратычным асяродзьдзі.

Цікавая размова адбылася ў чацьвер у адным з чыжоўскіх двароў недалёка ад кінатэатру «Дружба». У альтанцы сядзелі сямёра мужчынаў сталага веку і спрачаліся пра ролю Гагарына ў гісторыі касманаўтыкі. Замест таго каб празвоньваць пустыя пад’езды, я адразу накіраваўся да іх. Маё зьяўленьне выклікала цікаўнасьць і ажыўленьне. Адзін з мужчынаў пазнаў мяне — як пазьней выявілася, ён стала чытае «Нашу ніву», «Народную волю» і «Свободные новости». «А, выбары пачаліся!» — яшчэ здалёк прывітаў ён мяне. — «Хадзіце сюды, ёсьць да вас пытаньні». Адказваю, што я тут якраз дзеля гэтага. «Вось вы мне скажыце: чаму БНФ не агітуе за байкот? Гэта простая пазыцыя, лёгка тлумачыць людзям. Можна ўсё сказаць у трох сказах. Выбараў няма, хадзіць ня трэба, палата нічога не вырашае».

Цікаўлюся, што думаюць на гэты конт астатнія. Адказы збольшага падобныя — у дэпутаты ідуць толькі кар’ерысты, пасьля выбараў забываюць пра людзей. Але на выбары большасьць зьбіраецца — па звычцы, усё роўна, маўляў, нам, пэнсіянэрам, няма чаго рабіць, а так хоць нейкая падзея. Адзін з суразмоўцаў абгрунтаваў намер пайсьці галасаваць тым, што хоча нагадаць пра сябе: «Так хоць будуць ведаць, што я яшчэ жывы».

Аднак вяртаю размову з прыватнага ў палітычнае рэчышча. Запытваю, ці жадалі б яны пераменаў у краіне. Чытач незалежнай прэсы адразу катэгарычна заяўляе, што перамены патрэбныя неадкладна. Ягоныя калегі, аднак, ня маюць яснага адказу. Яны пачынаюць скардзіцца на цяперашнія ўлады, ад Лукашэнкі да ЖЭСу, але наконт пераменаў відавочна няўпэўненыя. «А што мяняць? Грошай ніхто ня дасьць, вунь што ў сьвеце робіцца. У нас хоць ціха пакуль».

«А паглядзіце на Прыбалтыку, на Польшчу. Мы немцаў перамаглі — і паглядзіце, як жывуць, параўнайце!» — адразу ўключаецца ў агітацыю мясцовы дэмакрат. «Дык ім жа Амэрыка дапамагала ўсё. Паставілі свае войскі і далі грошай за гэта. А нам не дадуць», — адказваюць яму суседзі. «Спадар Янукевіч, растлумачце ім», — зьвяртаецца ён да мяне.

Я далучаюся да размовы. Распавядаю, што бяз вонкавага дафінансаваньня цяперашняя беларуская эканоміка існаваць ня здольная. Што Расея проста за вайсковыя базы і падтрымку ў міжнародных пытаньнях больш дапамагаць ня будзе, яны хочуць МАЗ (ажыўленьне і асобная дыскусія, меркаваньні падзяліліся, але большасьць за аб’яднаньне з MANам, а не з КамАЗам) ды іншыя беларускія прадпрыемствы. А на Захадзе можна знайсьці інвэстыцыі і выгадныя крэдыты, бо там зацікаўленыя ў разьвіцьці бізнэсу, супрацоўніцтва, стабільнасьці і бясьпекі. І далей па ўсіх пунктах пераказваю плятформу Партыі БНФ.

Суразмоўцам запярэчыць няма чаго. Бачна, што сумневы ў іх застаюцца, але яны атрымалі багаты матэрыял для роздуму і абмеркаваньня. Чытач свабоднай прэсы яўна задаволены. Ён дзякуе мне за размову, за працу, заклікае часьцей кантактаваць з простымі людзьмі.

«Вы ўсё яшчэ лічыце, што варта было адмовіцца ад вылучэньня і заняцца заклікамі да байкоту?» — пытаюся ў яго на разьвітаньне. Ён «падвісае» на некалькі сэкундаў, барацьба думак адбіваецца на ягоным твары. Бачна, што ідэя байкоту яму моцна падабаецца, але ён толькі што ўголас ухваліў мой удзел. «Ну, няхай будзе і так, і гэтак. Вы добра агітацыю праводзіце, а іншыя няхай за байкот. Толькі не сварыцеся».

Сапраўды, самае горшае — гэта сварыцца паміж сабой, замест таго каб працаваць дзеля пераменаў. З гэтым згодныя ўсе нашыя прыхільнікі. Нам варта імкнуцца да як мага шырэйшай кансалідацыі нашых высілкаў, асабліва ў коле нацыянальна-дэмакратычных сілаў. Толькі разам мы можам уяўляць зь сябе сапраўдную сілу. Бяз гэтага і байкот, і ўдзел застануцца толькі архівамі ў інтэрнэце.