Гісторыя

«Молімся, каб урокі гісторыі былі засвоеныя». Заходнія дыпляматы наведалі Курапаты. ФОТА

31 кастрычніка дыпляматы шэрагу краін Эўразьвязу, а таксама Швайцарыі і Вялікай Брытаніі, наведалі Курапаты і ўшанавалі памяць ахвяраў сталінскіх рэпрэсій.

Ужо сёньня: 85 гадоў «чорнай ночы» беларускай літаратуры

Падзеі 30 кастрычніка ў беларускай і сусьветнай гісторыі.

У Вільні напярэдадні Дзядоў аднавілі помнік Францішку Аляхновічу

Пра гэта ў сваім Фэйсбуку паведаміў Кірыл Атаманчык.

Экстрэмізм, турма, эміграцыя: што з культурай у Беларусі?

Паэт і перакладчык Андрэй Хадановіч тлумачыць, чаму 2022 моцна нагадвае 1937 год, чаму «Ноч расстралянай паэзіі» і што цяпер адбываецца з культурай падчас рэпрэсій, а таксама чытае вершы «расстраляных паэтаў».

Куды пайсьці на Дзяды за мяжой. Пахаваньні вядомых беларусаў у Літве, Польшчы, Латвіі, Украіне, Грузіі

Тысячы беларусаў сёлета ня змогуць наведаць пахаваньні сваіх бацькоў і дзядоў праз вымушаную эміграцыю. Сабралі зьвесткі пра пахаваньні вядомых беларусаў за мяжой, якія можна наведаць у лістападаўскія дні памяці памерлых. 

На Лідзкіх могілках пашкодзілі чарговы помнік польскім салдатам

Невядомыя пашкодзілі помнік салдатам Польскага войска, якія загінулі ў 1920 годзе ў Нёманскай бітве, каля вёскі Феліксава Лідзкага раёну.

У Бярозе зьнішчылі манумэнтальныя мазаікі канца 1980-х, на якіх была нацыянальная сымболіка. ФОТА

Дзьве мазаікі ў Бярозе на Берасьцейшчыне ў 1989–1990 гадах стварыў мастак Рыгор Кірдзей па дзяржаўнай замове. Яны мелі назву «Прыгажосьць выратуе сьвет», піша тэлеграм-канал «Спадчына».

У Польшчы ў чатырох гарадах дэмантуюць помнікі «ўдзячнасьці Чырвонай Арміі»

27 кастрычніка ўпершыню ў гісторыі Польшчы адначасова ў чатырох гарадах — у Глубчыцах, Бычыне, Бабаліцах, пад Сташавам — адбудзецца дэмантаж чатырох помнікаў, прысьвечаных Чырвонай Арміі.

Да 2020 году — «Mein Kampf» і «Манифест Новой России», пасьля — Арлоў і Бахарэвіч. Як і якія кнігі ў Беларусі прызнавалі экстрэмісцкімі

Да 2020 году ў Беларусі прызнавалі экстрэмісцкімі альбом з фатаграфіямі, кнігі з анархісцкімі ідэямі, радыкальна-рэлігійныя кнігі.

Ціханоўскай паказалі ліставаньне паміж БНР і ўрадам Эстоніі ў 1920-я гады. Асноўныя тэмы: візы і дазвол на жыхарства

Сьвятлана Ціханоўская наведала Нацыянальны архіў Эстоніі. Перад яе прыездам Нацыянальны архіў займаўся пошукам унікальных матэрыялаў часоў БНР і яе стасункаў з Эстоніяй.

Як беларусы сёлета правядуць Ноч расстраляных паэтаў. Расклад

У апошнія гады 29 кастрычніка ў Курапатах традыцыйна ладзілі акцыю памяці «Ноч расстраляных паэтаў», аднак у 2021 годзе і сёлета ва ўмовах рэпрэсіяў з боку ўладаў яе правесьці немагчыма. Таму акцыі ўшанаваньня беларусы зьбіраюцца зладзіць за мяжой.

Ужо сёньня: 86 гадоў з дня нараджэньня Віктара Турава

Падзеі 25 кастрычніка ў Беларусі, сьвеце і гісторыі

У Польшчы памерла Ганна Радзівіл (з роду Чартарыйскіх). Ёй было 90 гадоў

Пра сьмерць маці ў фэйсбуку паведаміў Мацей Радзівіл, кіраўнік нясьвіскай галіны княскага роду.

Ужо сёньня: Гадавіна вугорскага паўстаньня

Падзеі 23 кастрычніка ў беларускай і сусьветнай гісторыі.

«Нават безыменны герой працягвае жыць, калі памятаецца ягоны чын». Зьміцер Бартосік прэзэнтаваў кнігу пра невядомы антысавецкі супраціў

Як прайшла прэзэнтацыя новай кнігі Зьмітра Бартосіка «Забіць упалмінзага», якая заснаваная на выпадкова знойдзеных дакумэнтах пра антысавецкі супраціў у Беларусі.

«Ён яшчэ будзе страляць». Частка 15 новай кнігі Зьмітра Бартосіка «Забіць упалмінзага»

Лета 1993 году. Я еду па аўтамагістралі Вільня — Клайпеда. Мой віленскі прыяцель вязе мяне, паважанага беларускага госьця, на сваім „Фордзе“ да сваіх жэмайційскіх сяброў. Прыяцеля завуць Альфансас. Якой мадэлі і якога году „Форд“, ня важна. Ён раскошны ўжо таму, што „Форд“!

«Я — чалавек Belle Époque». Частка 14 новай кнігі Зьмітра Бартосіка «Забіць упалмінзага»

У доме, якому амаль сто гадоў, я слухаю палянэз, што грае гаспадар дома Алесь Лось на раялі, якому больш за сто дваццаць гадоў. Апісваць сядзібу краязнаўца, дудара, кампазытара і мастака Алеся Лася і ягоную калекцыю старадаўніх музычных інструмэнтаў я ня буду...

«За што далі? За балталогію!» Частка 13 новай кнігі Зьмітра Бартосіка «Забіць упалмінзага»

Пачынаючы ад 1950-х, на старонках абласной і раённых газэтаў усё больш папулярнай становіцца тэма радыё. Ледзь ня ў кожным нумары апісваецца неверагодная радасьць калгасьнікаў, у якіх завялася „талерка“ рэпрадуктара. Але самыя большыя шчасьліўчыкі — тыя, хто маюць дэтэктарныя прыёмнікі...

«Маня, колькі ты мяне будзеш ждаць?» Частка 12 новай кнігі Зьмітра Бартосіка «Забіць упалмінзага»

Працуючы над тэчкамі Міхася Чарняўскага, я пераслухаў больш за сотню фанаграм у фонавым аддзеле Нацыянальнай бібліятэкі. Ідэя была ў тым, каб у кожнай перадачы на радыё гучала новая песьня. Нішто так не акунае ў эпоху, як песьні. Праўда, беларускіх песень пра Сталіна знайсьці не атрымалася.

Цуд нараджэньня нацыі. Выйшла кніга «Чаму Беларусь не Расея»

У сэрыі «Бібліятэка Свабоды. XXI стагодзьдзе» выйшла кніга Сяргея Абламейкі «Чаму Беларусь не Расея». Гэта 86-ты том Бібліятэкі.

Улады забаранілі службы ў парафільным доме Чырвонага касьцёла ў Менску

Разьвітальная імша ў будынку плябаніі, якую правёў ксёндз Уладзіслаў Завальнюк, стала апошняй.

Каля Чырвонага касьцёла прайшла разьвітальная імша пад наглядам сілавікоў у цывільным

12 кастрычніка ўвечары каля закрытага ўладамі касьцёла Сьвятых Сымона і Алены ў Менску прайшла разьвітальная імша. Набажэнства ў парафіяльным доме храма правёў пробашч Уладзіслаў Завальнюк, паведаміў тэлеграм-канал «Хрысціянская візія».

«Я адчувала сябе, як вадалаз». Частка 11 новай кнігі Зьмітра Бартосіка «Забіць упалмінзага»

Які часам пастаральны бывае беларускі краявід за акном аўтамабіля. То таполі адбіваюцца ў маляўнічай сажалцы, то мільгануць старыя прысады. Тут, каля дарогі на Ядзейкі, раскінуўся яблыневы сад. Уся гэтая пастараль з горкім смакам. Гэта прыкметы да канца ня зьнішчанай несавецкай Беларусі.

«Вольныя купалаўцы» выступілі ў Варшаве з прэм’ерай «Рамантыка» паводле Міцкевіча. ФОТА

Спэктакль стаў плёнам тэатральнай рэзыдэнцыі незалежнай беларускай трупы ў Польскім тэатры імя Арнольда Шыфмана ў Варшаве, піша Reform.by.

Ужо сёньня: народзіны Пічэты, Андрыча і Ленана, дзень памяці Сержука Цімохава

Падзеі 9 кастрычніка ў беларускай і сусьветнай гісторыі.

«Ворагаў храмы прэч мы зьмяцём». Частка 10 новай кнігі Зьмітра Бартосіка «Забіць упалмінзага»

У пасьляваенныя часы, каб атрымаць сур’ёзны лягерны тэрмін, не абавязкова трэба было хаваць у агародзе закапаны кулямёт, абрабаваць сельскую краму ці дапамагчы ежай і начлегам лясному брату. Дастаткова было трымаць у доме антысавецкую літаратуру.

Улады закрылі школу ў каталіцкім Хрысьціянскім сацыяльным цэнтры ў Менску

Пра рашэньне ўладаў закрыць школу, якая арандавала памяшканьне ў Хрысьціянскім сацыяльным цэнтры «Місія добрага самараніна» ў Менску з 30 жніўня 2022 году.

У Глыбокім зноў спрабуюць прадаць будынак кляштару кармэлітаў, які ўдзельнічаў у вызвольным паўстаньні

Будынак кляштара кармэлітаў у цэнтры Глыбокага, помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя, другі раз выставілі на аўкцыён для продажу за адну базавую велічыню — 32 рублі.

На Камчатцы памёр апошні ў Расеі носьбіт алеуцкай мовы

На Камчатцы памёр апошні носьбіт алеуцкай мовы Генадзій Якаўлеў, паведамляе «Кам-24» са спасылкай на старшыню думы Алеуцкай акругі Галіну Каралёву.

У Вільні адклалі знос савецкіх скульптур — умяшаўся Камітэт па правах чалавека ААН

У чэрвені гарадзкая рада Вільні вырашыла зьнесьці скульптуры савецкіх воінаў на Антокальскіх могілках. Аднак група прарасейскіх актывістаў падала скаргу ў Камітэт па правах чалавека ААН, а той запатрабаваў да разбору прыпыніць знос.

Павел Церашковіч: пасьля Ўкраіны Расея плянавала напасьці на Польшчу

Як назваць ідэалёгію, якой кіруецца Расея ў вайне супраць Украіны і ўсяго цывілізаванага сьвету? Што такое «русский мир» і ці доўга ён будзе існаваць? На каго наступнага можа напасьці Расея?

«Людзі праз хутары разьбягаліся, як тараканы». Частка 9 новай кнігі Зьмітра Бартосіка «Забіць упалмінзага»

Неяк у Строчыцах загаварылі мы з маладым супрацоўнікам музэя пра этнаграфічныя рэгіёны Беларусі. „Іх усяго шэсьць, — пачаў згадваць я. — Палесьсе, Падзьвіньне, Панямоньне...“. „Ні ў якім разе! — усклікнуў апантаны музэйшчык. — Іх сем!“ — „А які ж сёмы?“ — „Віленшчына!“

У сеціве апублікавалі відэа з канцэрту да 75-х угодкаў БНР у 1993 годзе

Тыя ўгодкі стварэньня беларускай дзяржавы адзначалі ў цэнтры Менску.

Ужо сёньня: дзень аб'яднаньня Нямеччыны, дзень памяці Віктара Івашкевіча

Падзеі 3 кастрычніка ў беларускай і сусьветнай гісторыі

«Абідзіць нас той, Вышшы. І цяпер абіжаець, і перш абіжаў». Частка 8 новай кнігі Зьмітра Бартосіка «Забіць упалмінзага»

Я шукаў вёску Галодзічы Сьвірскага раёну Маладачанскай вобласьці — так пазначана ў судовай справе. У тых Галодзічах увосень 1949 году абрабавалі фінагента. Сама назва вёскі выклікала невясёлыя асацыяцыі...

У Крамлі падпісалі дакумэнты пра анэксію чатырох абласьцей Украіны, у якіх працягваюцца баі

У Маскве, у Георгіеўскай залі Крамля адбылася цырымонія падпісаньня дамоваў аб уваходжаньні ў склад Расеі акупаваных частак Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай абласьцей Украіны.

Хто спаліў «Лясную хатку»? Да 130-х угодкаў Зоські Верас

Ня кожны абазнаны ў беларускай культуры чалавек здагадваецца, што ў сваім псэўданіме пісьменьніца Людвіка Сівіцкая зашыфравала дзень уласнага нараджэньня — 30 верасьня.

У Будслаўскім касьцёле афіцыйна завяршылі рамонтныя работы

29 верасьня быў падпісаны акт аб увядзеньні ў эксплюатацыю — рамонт афіцыйна завершаны.

Прафэсар Латышонак: «русский мир» сканае хутка, а Беларусь непазьбежна стане часткай Захаду

Якая будучыня чакае Беларусь і Ўкраіну? Ці стануць яны часткай Захаду? Што будзе з Расеяй і як доўга можа праіснаваць «русский мир»? Пра гэта і пра іншае гаворыць беларускі гісторык з Польшчы, прафэсар Алег Латышонак, які ў 2022 годзе выдаў кнігу «Ўсходняя Эўропа ў сутыкненьні цывілізацый».

«Дарожка дадому крывёй заплыла». Частка 7 новай кнігі Зьмітра Бартосіка «Забіць упалмінзага»

Вёска Пілаты ўжо амаль зьнікла. Але для мяне гэта нейкае містычнае месца. І сваёю назвай, і тым, што адбывалася ў яе ваколіцах. А галоўнае — менавіта там я сустрэўся са спробай занатаваць, асэнсаваць і нават прасьпяваць тое, што адбылося.

Парадокс Аляхновіча: праўнучка «бацькі найноўшай беларускай драматургіі» расказвае, чаму сям’я нічога пра яго ня ведала

Пра тое, што яе прадзед быў «бацькам найноўшай беларускай драматургіі», Эмілія Аляхновіч даведалася ажно падчас вучобы ва ўнівэрсытэце. Ня ведаючы, кім быў яе прадзед, Эмілія таксама зьвязала сваё жыцьцё з мастацтвам, у прыватнасьці з тэатрам.

Ужо сёньня: палітвязьню Алесю Бяляцкаму спаўняецца 60 гадоў

Падзеі 25 верасьня ў Беларусі, сьвеце, гісторыі

«Эх, шкада, дзядуля Напалеон нас ня чуець». Частка 6 новай кнігі Зьмітра Бартосіка «Забіць упалмінзага»

1949 год быў у Заходняй Беларусі асаблівы. На яго прыпалі 10-я ўгодкі так званага вызвольнага паходу Чырвонай Арміі. І не было ніводнага нумару абласной „Сялянскай газеты“, дзе б не апявалася дата 17-га верасьня.

У «Галерэі славы» БДУ — стрыечны дзед Мікіты Міхалкова. У вайну ён кіраваў менскім аддзелам расейскай партыі нацыстаў

Ці шмат вы ведаеце пра Армэнію? Праверце сябе

21 верасьня ў Армэніі адзначаецца галоўнае дзяржаўнае сьвята — Дзень незалежнасьці. Паспрабуйце адказаць на пытаньні, каб даведацца, ці шмат вы ведаеце пра гэтую краіну.

«Як іграюць, так і пляшы». Частка 5 новай кнігі Зьмітра Бартосіка «Забіць упалмінзага»

Упершыню я прыехаў у Маладэчна ў жніўні 1992 году. У будынку палітэхнічнага тэхнікуму адбывалася міжнародная канфэрэнцыя, прысьвечаная нацыянальнай самасьвядомасьці беларусаў. Мае вочы, дый ня толькі мае, яшчэ не нацешыліся нацыянальнымі сьцягамі над урадавымі будынкамі...

У Лёндане адбылася цырымонія пахаваньня каралевы Лізаветы II. ФОТА

18 верасьня завяршылася народные разьвітаньне з каралевай Лізаветай ІІ. Сёньня адбываецца яе дзяржаўнае пахаваньне — першае ў Брытаніі з часоў сьмерці Ўінстана Чэрчыля ў 1965 годзе.

«Мог здарыцца гістарычны кур’ёз».  Як мастак Дабужынскі прапаноўваў зрабіць бела-чырвона-белы сьцяг дзяржаўным сьцягам Літвы

19 верасьня 1991 году бела-чырвона-белы сьцяг быў зацьверджаны ў якасьці дзяржаўнага ў Рэспубліцы Беларусь. У суседняй Літве на той момант уласны, адрозны ад камуністычнага дзяржаўны жоўта-зялёна-чырвоны сьцяг выкарыстоўваўся як дзяржаўны ўжо больш за два гады.

Пяць мітаў лукашэнкаўцаў пра 17 верасьня

17 верасьня ў Беларусі цяпер адзначаецца Дзень народнага адзінства. Лукашэнка прыдумаў гэтае сьвята пасьля пратэстаў у 2020 годзе на хвалі антыпольскай гістэрыі.

«Я нічэво есьці не вазьму». Частка 4 новай кнігі Зьмітра Бартосіка «Забіць упалмінзага»

Перамогу ў вайне адзначылі незвычайна сьціпла. 9 траўня 1945 году „Сялянская газета“ надрукавала паведамленьне пра капітуляцыю Германіі, віншаваньне, партрэт Сталіна — і ўсё. У пераможным 1945-м і ў абласной, і ў раённых газэтах галоўная тэма — гэта ня фронт і не перамога. Гэта пастаўкі.