Расейскай службе Радыё Свабода стала вядомая база зьвестак галоўнага вайскова-мэдычнага ўпраўленьня Міністэрства абароны Расеі (ГВМУ).
У базе зьмешчаныя зьвесткі пра 166 тысяч пацыентаў, якія прайшлі праз вайсковыя шпіталі ў Расеі і анэксаваным Крыме з студзеня 2022-га па сярэдзіну чэрвеня 2024 году.
У базе ёсьць таксама абмежаваная колькасьць зьвестак аб параненых, якія лячыліся ў цывільных лякарнях у самаабвешчаных «ЛНР» і «ДНР», а таксама ў Беларусі і на акупаваных тэрыторыях Херсонскай і Запароскай вобласьцяў Украіны.
Зьвесткі рассылаюць у вайсковыя часткі, каб параненыя, якія выбылі на лячэньне, «не губляліся». Дакумэнтам з Расейскай службай Радыё Свабода падзяліўся вайсковы мэдык Аляксей Жыляеў, які дэзэртаваў у Францыю.
Аўтары публікацыі папярэджваюць, што з дапамогай базы зьвестак немагчыма вызначыць агульную колькасьць параненых на вайне ва Ўкраіне расейскіх вайскоўцаў. Паводле зьвестак Пэнтагону, Міністэрства абароны Вялікай Брытаніі і прэзыдэнта Ўкраіны Ўладзіміра Зяленскага, расейскія страты параненымі на сёньня складаюць каля 600 тысяч чалавек за ўвесь час вайны. Пры гэтым у наяўную базу ГВМУ (якая абмяжоўваецца пэрыядам да чэрвеня 2024 году) не траплялі лёгкапараненыя, адпраўленыя назад на фронт пасьля нядоўгага знаходжаньня ў палявых шпіталях.
Ад радавога да генэрал-палкоўніка
У базе ГВМУ амаль 90 тысяч радавых, 40 тысяч сяржантаў, 15 тысяч яфрэйтараў, 7000 лейтэнантаў, 2700 прапаршчыкаў, больш за 3000 капітанаў, 2100 маёраў, 1000 падпалкоўнікаў, 381 палкоўнік, больш за 30 генэрал-маёраў, 10 генэрал-лейтэнантаў і адзін генэрал-палкоўнік. У многіх параненых званьне не пазначана, у некаторых вайсковыя званьні мяняліся падчас вайны. У базе ёсьць і вайскоўцы флёту: больш за 4400 матросаў і старшых матросаў, звыш 200 мічманаў і 94 старшыя мічманы, 50 капітанаў другога рангу, 43 капітаны першага рангу, 30 капітан-лейтэнантаў, 28 капітанаў першага рангу, 4 контрадміралы і 1 адмірал.
Калі параўнаць суадносіны параненых афіцэраў усіх званьняў і радавых за час, які ахоплівае база ГВМУ (студзень 2022-га — сярэдзіна чэрвеня 2024 году), становіцца добра відаць праблема, зь якой расейскае войска сутыкнулася ў пачатку вайны: афіцэры, у першую чаргу лейтэнанты, былі вымушаныя знаходзіцца на перадавой разам з сваімі падразьдзеламі. Рэзкае скарачэньне долі афіцэраў у ліку параненых адбылося толькі пасьля таго, як расейскім вайскоўцам удалося наладзіць сувязь.
«Спачатку афіцэры знаходзіліся бліжэй да фронту, каб упэўніцца, што ўсё ідзе паводле пляну, і асабіста аддаваць загады. У той пэрыяд яны мелі вялікія праблемы са сродкамі радыёэлектроннай барацьбы, не было нармальнай сувязі. Ад гэтага афіцэры мусілі знаходзіцца блізка да перадавой і часта траплялі пад удары. Пазьней, калі расейскія вайскоўцы засяродзіліся на Данбасе, афіцэраў пачалі адводзіць назад, асабліва пасьля зьяўленьня на полі бою рэактыўных сыстэм залпавага агню HIMARS.
Расейцам спатрэбіўся прыкладна месяц, каб зразумець, што іхныя камандныя пункты зьнішчаюцца, і тады яны пачалі адводзіць афіцэраў далей. У жніўні ўжо відаць, як гэтыя лічбы зьніжаюцца, і з тых часоў яны застаюцца больш-менш стабільнымі, нягледзячы на рост агульнай колькасьці расейскай групоўкі, таму што большасьць штабных і старшых афіцэраў — маёраў, падпалкоўнікаў, палкоўнікаў і генэралаў — сталі знаходзіцца па-за дасяжнасьцю HIMARS», — расказала ў інтэрвію Радыё Свабода старшая навуковая супрацоўніца праграмы Расеі і Эўразіі Фонду Карнэгі «За міжнародны мір» Дара Масыко.
«Не змаглі сур’ёзна палепшыць сыстэму эвакуацыі параненых»
База дадзеных дазваляе ацаніць прыкладныя суадносіны раненьняў рознай ступені цяжкасьці, хоць адзнака пра яе ёсьць ня ў кожнага параненага. Дадзеныя аб цяжкім раненьні ёсьць у 3205 чалавек, аб лёгкім — у 63821 чалавека, раненьні сярэдняй цяжкасьці пазначаны ў 37567 чалавек.
На графіку разьмеркаваньня раненьняў і захворваньняў рознай ступені цяжкасьці па месяцах можна ўбачыць пэрыяды рэзкага росту колькасьці параненых падчас расейскіх наступаў: пачынаючы з самага першага, на Кіеў, працягваючы вясновым наступам у Данбасе, калі Расея кансалідавала там свае сілы, перакінутыя з паўночнага ўсходу Ўкраіны. Нарэшце, рост параненых супадае з новым расейскім наступам і пачаткам масавых «мясных штурмаў» Аўдзееўкі восеньню 2023 году.
Рэзкі рост у канцы восені 2023 года колькасьці вайскоўцаў, якія паступілі ў шпіталі ў раненьнямі сярэдняй цяжкасьці, на фоне падзеньня колькасьці лёгкапараненых (гэта значыць, па сутнасьці, той факт, што цяжкасьць раненьняў павялічылася), Аляксей Жыляеў зьвязвае з тым, што ва ўмовах затрымак амэрыканскіх паставак узбраеньняў Украіна пачала яшчэ больш выкарыстоўваць FPV-дроны.
Як кажа Дара Масыко, на гэтым графіку зьвяртае на сябе ўвагу стабільная колькасьць цяжкапараненых:
«Незалежна ад пэрыядаў наступаў або абароны, павелічэньня колькасьці расейскай групоўкі, якая к канцу 2023 году вырасла ў параўнаньні з пачаткам вайны амаль удвая, зьмяненьняў практычна няма. Гэта сьведчыць пра тое, што расейская армія за час вайны не змагла сурʼёзна палепшыць сыстэму эвакуацыі параненых».
«Цяжкі 300-ы — гэта амаль заўсёды 200-ы»
Нізкі працэнт выжывальнасьці сярод цяжкапараненых на этапе ў палявы шпіталь або мэдыцынскую роту пацьвярджае і досьвед Аляксея Жыляева.
«Пры эвакуацыі цяжкі 300-ы (паранены. — РС) — гэта амаль заўсёды 200-ы (забіты. — РС)», — кажа медык. Пацьвярджае ён і думку аб тым, што сыстэма эвакуацыі ў расейскім войску не зазнала істотных зьмен.
«Як усё было, так і засталося», — кажа Жыляеў, дадаючы, што, пачынаючы з 2024 году, украінская армія «пачала сапраўднае паляваньне» на эвакуацыйныя групы з дапамогай дронаў, што яшчэ мацней зьмяніла суадносіны параненых і загінулых у бок павелічэньня колькасьці другіх. Пры гэтым, паводле яго, практычна ўсе салдаты, якіх удаецца даставіць у палявы, а затым і ў стацыянарны шпіталь, застаюцца жывымі. Гэтыя дадзеныя пацьвярджае і база ГВМУ: толькі крыху больш за 200 чалавек у ёй маюць адзнаку «сьмерць», «сьмяротны зыход» і падобныя. Паводле начальніка Галоўнага вайскова-мэдыцынскага ўпраўленьня Мінабароны Дзьмітрыя Трышкіна, «у шпіталях ад ранаў памірае 0,5% вайскоўцаў».
Тысячы ампутацый
Адзіны від траўмаў, зь якім вайскоўца дакладна ня вернуць на фронт, па словах Аляксея Жыляева, — гэта ампутацыя канцавін. У базе дадзеных ГВМУ больш за 3200 дыягназаў, якія зьмяшчаюць у сабе слова «ампутацыя» (уключаючы ампутацыі пальцаў і ступняў). Некаторым ампутацыя была зроблена пры апэрацыі, пра што ёсьць адпаведны запіс.
Ампутацыі — добры прыклад скажэньня цяжкасьці раненьняў у базе. Многія выпадкі ампутацый канцавін маюць у графе «цяжкасьць» адзнаку «лёгкая» — насуперак пераліку лёгкіх калецтваў, траўмаў і кантузій у законе. Напрыклад, «лёгка параненым» у базе запісаны 60-гадовы малодшы сяржант Артур Ягораў, які ваяваў у складзе 54-га мотастралковага палка 3-га армейскага корпуса — апэратыўна-тактычнага абʼяднаньня сухапутных войскаў РФ, створанага ў 2022 годзе з рэгіянальных добраахвотніцкіх батальёнаў у пасёлку Муліна Ніжагародзкай вобласьці.
Аскепкавыя раненьні пераважаюць
У цэлым зь вялікім адрывам у базе ГВМУ пераважаюць дыягназы, якія ўключаюць у сябе словы «аскепкавае раненьне» — іх амаль 70 тысяч. Гэта ў тры зь нечым разы больш, чым агнястрэльных раненьняў.
Сьляпых раненьняў (43 тысячы) утрая больш, чым пранікальных (13 тысяч). Каля ста тысяч разоў пры гэтым згадваюцца канцавіны. Гэтыя суадносіны пацьвярджае і Аляксей Жыляеў:
«Характар большасьці раненьняў плюс-мінус адзін і той жа заўсёды. На першым месцы — аскепкавыя па руках і нагах».
Алькаголь, наркотыкі, спробы самагубства
Як вынікае з базы ГВМУ, сурʼёзнай праблемай на фронце застаецца ўжываньне алькаголю і наркотыкаў. Сотні чалавек з 2022-га па сярэдзіну 2024 году паступілі ў шпіталі з дыягназамі «вострае пэраральнае атручэньне невядомым рэчывам», «атручэньне невядомымі наркатычнымі рэчывамі», «вострае атручэньне вадкасьцю з наяўнасьцю сьпірту». 58 чалавек маюць у графе «дыягназ» пазнаку аб спробе самагубства.
У ліку траўмаў і раненьняў, якіх ён не чакаў убачыць на вайне, Аляксей Жыляеў называе абстынэнтны сындром і вялікую колькасьць выпадкаў гемарою.
«Мелі зносіны з хірургамі і прыйшлі да высновы, што гэта ад пастаяннага нашэньня на сабе вялікага цяжару: бронекамізэлька, заплечнік, магазыны для аўтамата», — кажа мэдык, дадаючы, што значная частка вайскоўцаў трапляе ў лякарні не праз баявыя дзеяньні, а з прычыны абвастрэньня на вайне хранічных захворваньняў.
Дзе іх лячылі ў Беларусі
Зьвесткі аб шпіталізацыях расейскіх вайскоўцаў у беларускія цывільныя лякарні ў базе дадзеных ГВМУ абмяжоўваюцца толькі сакавіком 2022 году. У гэты месяц у Хойніках, Мазыры і Гомлі прайшлі лячэньне ня менш як 800 расейскіх вайскоўцаў.
Наперадзе зь вялікім адрывам войска Расгвардыі (151 чалавек). На другім месцы — дэсантнікі 31-й брыгады ПДВ з Ульянаўску (88 чалавек), на трэцім — згаданыя вышэй мотастралкі 64-й брыгады (70 параненых у Цэнтральнай гарадзкой лякарні Гомля ў сакавіку 2022 году).
Як страты параненымі паўплывалі на баяздольнасьць расейскага войска?
У сьнежні 2022 году начальнік Галоўнага вайскова-мэдыцынскага ўпраўленьня Мінабароны Расеі Дзьмітры Трышкін заявіў, што 97% параненых вяртаюцца на фронт. Аляксей Жыляеў кажа, што гэтая лічба, паводле яго адчуваньняў, завышаная, але не ў разы — «калі чалавека змаглі даставіць жывым хаця б да мэдроты, то ён зь вялікай доляй імавернасьці выжыве».
З 148 тысяч пацыентаў вайсковых шпіталяў у базе ГВМУ ў 32 тысяч ёсьць зьвесткі аб датах і шпіталізацыі ў месцы асноўнага лячэньня, і выпіскі, з указаньнем цяжкасьці раненьня або захворваньні. На іх аснове Радыё Свабода падлічыла сярэдні тэрмін знаходжаньня ў шпіталі для гэтых трох катэгорыяў параненых. Для цяжкапараненых ён складае амаль 60 дзён, для пацыентаў з раненьнямі сярэдняй цяжкасьці — 37 зь нечым дзён, для лёгкапараненых — 18,5 дня. Гэтыя паказчыкі не ўключаюць у сябе час, які параненыя праводзяць у палявых шпіталях і іншых месцах першаснай эвакуацыі, як і час, патрачаны на далейшую рэабілітацыю, напрыклад у санаторыях расейскага вайсковага ведамства. Гэты час часьцяком нават большы за тэрмін, які параненыя праводзяць у асноўным месцы лячэньня.
Як кажа Дара Масыко, рэзкае павелічэньне колькасьці параненых падчас масавых штурмаў робіць расейскія падразьдзяленьні, якія ўдзельнічаюць у іх, менш баяздольнымі як мінімум на некалькі месяцаў, якія патрабуюцца на аднаўленьне здароўя параненых і іх вяртаньне ў строй. Больш за тое, якасьць жывой сілы, якая вяртаецца ў строй, падае празь недастаткова якасную рэабілітацыю і заніжэньне цяжкасьці раненьняў у сувязі зь ціскам уладаў. У спалучэньні з павелічэньнем сярэдняга ўзросту вайскоўцаў на працягу вайны гэта робіць войска менш баяздольным, нават калі колькасныя паказчыкі (напрыклад, агульная колькасьць тых, хто ўдзельнічаюць у баявых дзеяньнях) застаюцца ранейшымі.
Паводле брытанскага Міжнароднага інстытута стратэгічных дасьледаваньняў (International Institute for Strategic Studies, IISS), на 10 лютага 2025 г., агульная колькасьць расейскай вайсковай групоўкі, якая ўдзельнічае ў баявых дзеяньнях ва Ўкраіне і ў Курскай вобласьці РФ, уключаючы параненых, складала больш за 600 тысяч чалавек.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
Форум