Расея і Ўкраіна даюць надзвычай супярэчлівую інфармацыю аб сытуацыі ў горадзе. Свабода прааналізавала, што паведамляе кожны з бакоў.
Асаблівы рэжым перамяшчэньня
Горад пачалі патруляваць мабільныя групы, сфармаваныя з кадыраўцаў, на вуліцах шмат блёк-пастоў. Найперш патрулююць грунтовыя дарогі, якія вядуць у аб’езд Мангуша і Нікольскага ў бок акупаванага Бярдзянску і Запарожжа.
Законным украінскім уладам, якія выехалі з гораду перад акупацыяй, стала вядома пра затрыманьне аўтамабіля з украінцамі, якіх на кантрольна-прапускным пункце разьдзелі і фізычна зь іх зьдзекаваліся. У кіроўцы і пасажыраў былі даведкі аб фільтрацыі, але не было пропуску, таму іх зноў вярнулі ў Марыюпаль.
Расейскія акупацыйныя ўлады ўвялі камэнданцкі час з 21:00 да 5:00. Пропуск можна атрымаць толькі на падставе пашпарта, фільтрацыйнага талёна, тэхпашпарта аўтамабіля і дакумэнтаў пасажыраў. Пропуск дзейнічае ня больш за 7 дзён, потым трэба атрымліваць новы.
Праводзяць разьмінаваньне на «Азоўсталі» і экскурсіі ў Драмтэатар
Расейцы пачалі разьмінаваньне «Азоўсталі». Дарадца мэра Марыюпалю Пятро Андрушчанка паведаміў, што на міне падарваліся чатыры расейскія сапэры — адзін у цяжкім стане, двое — у сярэднім стане і адзін атрымаў лёгкія раненьні.
У драматычным тэатры завяршылі разборку завалаў, адкрылі сквэр для наведваньня і правялі першую экскурсію па зруйнаваным тэатры. «Цяпер мы бачым, як выглядае Драмтэатар усярэдзіне. Як паводзяцца акупанты і іх стаўленьне да гора Марыюпалю. І яшчэ адна дэталь. Больш у Драмтэатры немагчыма карміць галубоў. Яны таксама ўсё зьніклі», — напісаў Пятро Андрушчанка.
Паводле папярэдніх зьвестак, у выніку абстрэлу Драмтэатру загінулі каля 600 грамадзян.
Расея: жыцьцё ў горадзе аднаўляецца
У Марыюпалі пачалі раздаваць газэты, якія выдаюцца ў так званай «ДНР». Расейскія СМІ публікуюць справаздачы, якія нагадваюць савецкія часы: аб адкрыцьці першага шынамантажу, аб аднаўленьні працы трох лякарняў, вода- і энэргазабесьпячэньня, аб запуску 7 маршрутаў грамадзкага транспарту і аб правядзеньні першага футбольнага матчу.
Украінскія ўлады Марыюпалю кажуць, што да акупацыі ў горадзе дзейнічалі дзясяткі шынамантажоў на кожным кілямэтры і езьдзілі 100 аўтобусаў. Цяпер працуюць толькі 7 — па адным на кожным маршруце, а ў адкрытых лякарнях няма каму працаваць.
На парозе інфэкцыйных захворваньняў
Паводле ўкраінскіх уладаў, у Марыюпалі дагэтуль застаецца яшчэ каля 100 тысяч жыхароў. І яны настойваюць на неабходнасьці арганізацыі эвакуацыйнага калідору, каб вывезьці ўсіх.
Паводле іх, хаатычныя пахаваньні і летнія дажджы могуць выклікаць эпідэмічную катастрофу.
«100 тысяч жыхароў працягваюць жыць без вады. Каналізацыя не працуе. Па ўсім горадзе хаатычныя пахаваньні. У часе характэрных для Марыюпаля летніх дажджоў усё гэта будзе трапляць у рэчкі, мора і крынічкі, адкуль людзі бяруць ваду. Таму нам патрэбны сталыя „зялёныя калідоры“ для эвакуацыі марыюпальцаў. Разам з міжнароднымі партнэрамі мусім зрабіць усё, каб выратаваць людзей», — заявіў у эфіры ўсеўкраінскага тэлемаратону #UAРазом мэр горада Вадзім Бойчанка.
Ягоны дарадца Пятро Андрушчанка дадаў, што пры разборы завалаў шматпавярховіка ў раёне прыгараднай АЗС-2 у падвале знайшлі каля 200 загінулых, целы якіх ужо гніюць. «Праз адмову мясцовых зьбіраць і пакаваць целы ахвяр, МНС Расеі пакінула месца работ. Трупы засталіся на месцы, і праз частковую расчыстку завалаў смурод адчуваецца па ўсім квартале», — напісаў ён.
Паводле яго, перапахаваньне з двароў шматпавярховых дамоў таксама спынілі.
«Для „афіцыйнага“ бясплатнага перапахаваньня трэба дачакацца чаргі, самастойна прывезьці цела ў „морг“ пад выглядам толькі што знойдзенага або запісацца на відэа, у якім заяўнік мусіць сказаць, што ягонага сваяка забіла ўкраінская армія. З гэтых прычын у імправізаваным моргу на вуліцы ў пакетах ляжыць вялікая колькасьць цел».
Крадуць караблі і мэталяпракат
Украінскім уладам Марыюпаля стала вядома, што ў порце гораду прышвартаваліся два марскія караблі, якія агулам могуць перавозіць да 45 тысяч тон грузаў. Гэтыя ўкраінскія судны знаходзіліся ў порце на пачатку блякады гораду.
«Усе гэта сьведчыць, што акупанты не пакідаюць спробы вывезьці мэталяпракат морам праз порт. Аднак, паводле атрыманай інфармацыі, гэта пакуль немагчыма праз адсутнасьць неабходных кранаў і затопленыя караблі на выхадзе з акваторыі порту», — паведаміў дарадца марыюпальскага мэра Пятро Андрушчанка.
Міністэрства абароны Расеі назвала сваю актыўнасьць у марыюпальскім порце «разьмінаваньнем узьбярэжжа Азоўскага мора».
«Сапэры абсьледавалі ўжо больш за 50 кілямэтраў узьбярэжжа Азоўскага мора, абясшкодзілі звыш 300 розных боепрыпасаў», — адзначаецца ў паведамленьні Мінабароны Расеі.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам. Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы пачалі бамбаваць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- 17 лістапада Джо Байдэн зьняў абмежаваньні на нанясеньне ўдараў амэрыканскай дальнабойнай зброяй па тэрыторыі Расеі.
- З прыходам да ўлады ў ЗША Дональда Трампа рэзка актывізавалася тэма магчымых мірных перамоваў. Прэзыдэнт ЗША абнавіў свае патрабаваньні да эўрапейскіх краінаў-сяброў NATO павялічваць выдаткі на абарону. Таксама палітык заявіў, што хоча, каб Украіна дала Злучаным Штатам кантроль за сваімі радовішчамі рэдказямельных выкапняў у абмен на фінансавую падтрымку яе ваенных дзеяньняў супраць Расеі.
- У ноч на 14 лютага Расея бесьпілётнікам атакавала Чарнобыльскую АЭС, на саркафагу над разбураным у 1986-м пры чарнобыльскай катастрофе энэргаблёку пачаўся пажар, які ня могуць патушыць некалькі дзён.
- 12 лютага 2025 Трамп пагутарыў па тэлефоне з Пуціным, і 18 лютага 2025 году ў Эр-Рыядзе (Саудаўская Арабія) пачалася двухбаковая сустрэча з удзелам дзяржаўнага сакратара ЗША Марка Рубіё і кіраўніка МЗС Расеі Сяргея Лаўрова. Украіна на перамовы не запрошаная. Перад гэтым у Мюнхэне (Нямеччына) і Парыжы (Францыя) адбыліся, адпаведна, канфэрэнцыя па бясьпецы і саміт вядучых краінаў ЭЗ, але на іх так і ня выпрацавалі пляну доўгатэрміновай падтрымкі Ўкраіны. Акрамя таго, Вугоршчына — сябра Эўразьвязу, NATO і пры гэтым ляяльная да Расеі — дыстанцыявалася ад абмеркаваньня далейшай вайсковай дапамогі Кіеву, абвінаваціўшы іншыя краіны ў падбухторваньні далейшай вайны.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
