Акрамя таго, паводле ўкраінскай кампаніі, расейскія вайскоўцы на Запароскай АЭС абмяркоўваюць пляны накіраваць вырабленую ёю электраэнэргію ў Крым і акупаваную частку Данбасу.
Выканаўца абавязкаў кіраўніка ўкраінскага «Энергаатама» Пётр Коцін распавёў праекту Радыё Свабода «Навіны Прыазоўя», у якім стане знаходзіцца Запароская АЭС і чаго патрабуюць ад пэрсаналу расейскія сілы.
— Якая цяпер сытуацыя на Запароскай АЭС?
— Цяперашняя сытуацыя не моцна зьмянілася, калі захопнікі захапілі АЭС. Цяпер яны там, нашы кадры працуюць, але працуюць пад стваламі зброі захопнікаў. Ёсьць і ваенны начальнік, з якім выконваючы абавязкі гендырэктара АЭС павінен усё ўзгадняць, у тым ліку і тэхнічныя дзеяньні. Цяпер на станцыі знаходзіцца каля 50 адзінак тэхнікі захопнікаў, у тым ліку танкі, бронетранспарцёры, а таксама каля 500 расійскіх вайскоўцаў, якія цяпер таксама знаходзяцца на станцыі. Яны, вядома, тэрарызуюць пэрсанал станцыі, таму людзі працуюць у вельмі цяжкіх умовах, але застаюцца ляяльнымі да Ўкраіны.
— Вы можаце вызначыць, якія расейскія войскі там знаходзяцца?
— Я не магу сказаць, кадыраўцы ці іншыя каўказцы. Было фактычна дзьве групы — расейская і каўкаская. Цяпер каўкаская групоўка сышла і цяпер там толькі расейскія вайскоўцы.
— Ці адрозьніваецца сытуацыя на Чарнобылі і на ЗАЭС?
— Самі станцыі розныя. Чарнобыльская АЭС — назва гістарычная. Фактычна гэта не АЭС. Паліва няма, яго спынілі ў 2001 годзе. Гэта проста гістарычны аб’ект. А Запароская АЭС — гэта рабочая станцыя. 6 энергаблёкаў, гэта найбуйнейшая АЭС у Эўропе. І гэтая сытуацыя вельмі напружаная, сытуацыя небясьпечная. Яе кантралююць людзі, якія, па-першае, стралялі па ёй, а па-другое, аддаюць загады спэцыялістам, якія там працуюць. Я ўсё разумею ў атамнай энэргетыцы, але ўсё мушу дамаўляцца з дурнымі ваеначальнікамі, якія нічога ў гэтым не разумеюць.
— Як вы думаеце, ці рэагуе МАГАТЭ на вашыя паведамленьні аб небясьпецы?
— Мы разумеем, чаму такая рэакцыя з боку МАГАТЭ. МАГАТЭ — гэта, па сутнасьці, арганізацыя, якая была створаная, калі я правільна памятаю, у 1953 годзе, пасьля стварэньня ядзернай зброі, і менавіта для кантролю за гэтай ядзернай зброяй.
Заснавальнікамі МАГАТЭ былі Савецкі Саюз, Францыя і ЗША. Яны застаюцца заснавальнікамі і галоўнымі спонсарамі. Там працуе шмат расейскіх спэцыялістаў.
Фактычна траціна МАГАТЭ — гэта расейскія. Таму пазыцыя ёсьць — так, небясьпечна, але прамой небясьпекі цяпер няма. І сама пазыцыя, якую выказвае само МАГАТЭ, вельмі стрыманая. А часам нават супярэчыць дакумэнтам, якія выдае само МАГАТЭ.
— Чаму расейскія войскі замініравалі Кахоўскі бераг?
— Ну, па-сутнасьці, яны выкарыстоўваюць АЭС у якасьці сваёй ваеннай базы. І, вядома, мы разумеем, чаму. Таму што гэта ўмацаваны абʼект нават у мірны час, ёсьць перымэтр станцыі, ёсьць агароджа, ёсьць відэаназіраньне цалкам па пэрымэтры станцыі, за ўсімі абʼектамі, за ўсімі перамяшчэньнямі, за дзеяньнямі каля станцыі, усім гэта кіруецца з адной кантрольнай кропкі. І вось яны захапілі гэты пункт і цяпер цалкам кантралююць сытуацыю на АЭС. Я маю на ўвазе, для сябе, сытуацыю бясьпекі, фізычную. Яны будуць ведаць, калі нехта прыйдзе, напрыклад, Узброеныя сілы, каб іх адсюль вывесьці.
Па-другое, станцыя мае інфраструктуру для харчаваньня пэрсаналу, для экстраных сытуацый. Ёсьць скляпеньне. То бок гэта вялікае памяшканьне, дзе могуць знаходзіцца іхнія салдаты і насамрэч ёсьць умовы, што там можна спакойна заставацца.
Інфармацыя пра адпрацоўку вадасховішча паступае ад нашых супрацоўнікаў, якія працуюць на станцыі, якія бачаць дзеяньні акупантаў, а таксама чуюць іх размовы паміж сабой. Таму гэтая інфармацыя не праверана на 100%, але гэта тое, пра што гавораць акупанты. Кажуць, што зьбіраюцца здабываць гэтае вадасховішча і ўжо робяць гэта, каб забясьпечыць абарону з боку вадаёма тэрыторыі АЭС.
— Колькі супрацоўнікаў знаходзіцца пад кантролем расейскіх акупацыйных войскаў?
— Усяго ў нас на Запароскай АЭС працуе 11 тысяч чалавек. Пры гэтым на эксплюатацыі АЭС працуе так званы дзённы пэрсанал, які ў дзённы час выконвае і ўсе іншыя функцыі: адміністраваньне станцыі, рамонт, арганізацыя рамонту, арганізацыя хімічнага кантролю, арганізацыя ўсе іншыя дапаможныя функцыі.
Цалкам інтэрвію можна пачытаць на сайце ўкраінскай службы Свабоды.
Вайна Расеі супраць Украіны
- А 5-й гадзіне раніцы 24 лютага 2022 году кіраўнік Расеі Ўладзімір Пуцін заявіў пра пачатак ваеннай апэрацыі супраць Украіны на Данбасе па просьбе груповак «ДНР» і «ЛНР». 21 лютага падчас тэлезвароту да расейцаў Пуцін назваў так званыя «ДНР» і «ЛНР» незалежнымі дзяржавамі ў межах абласьцей. 22 лютага Савет Фэдэрацыі ратыфікаваў гэтае рашэньне.
- Расейскія войскі атакавалі ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, выкарыстоўваючы лётнішчы, базы і дарогі. Прадстаўнікі рэжыму Лукашэнкі апраўдваюць вайну, яго праціўнікі лічаць тэрыторыю Беларусі акупаванай, многія заклікаюць да супраціву расейскім захопнікам.
- Насуперак заявам Пуціна пра атакі выключна на вайсковыя аб'екты, расейцы бамбяць школы, дзіцячыя садкі і жылыя кварталы ўкраінскіх гарадоў.
- 2 красавіка 2022 году, пасьля вызваленьня гораду Буча пад Кіевам, фотакарэспандэнты апублікавалі дзясяткі фотаздымкаў, на якіх відаць сотні нябожчыкаў, ахвяр масавых забойстваў, учыненых расейскімі войскамі. Многія пахаваныя ў стыхійных брацкіх магілах. Вялікія разбурэньні прынесла расейская акупацыя і Барадзянцы.
- З 24 лютага Расея захапіла толькі адзін абласны цэнтар — Херсон. Расейскія войскі адступілі зь яго і з правабярэжнай часткі Херсонскай вобласьці ў лістападзе 2022 году. Горад быў акупаваны расейскімі войскамі ў першыя дні вайны фактычна без баёў. Увосень 2022 году ўкраінскія войскі правялі маштабны контранаступ, у выніку якога расейскія сілы пакінулі большасьць сваіх пазыцый у Харкаўскай вобласьці.
- Нягледзячы на першапачатковыя заявы Пуціна пра тое, што акупацыя ўкраінскіх тэрыторыяў не ўваходзіць у пляны ўварваньня, 30 верасьня 2022 году была абвешчана анэксія чатырох вобласьцяў Украіны (Данецкай, Запароскай, Луганскай і Херсонскай), у тым ліку і тэрыторыяў, якія Расея не кантралявала.
- 21 верасьня 2022 году Пуцін заявіў пра мабілізацыю ў Расеі. Пасьля гэтай заявы тысячы расейцаў накіраваліся на памежныя пункты і пачалі выяжджаць у Грузію, Казахстан, Армэнію, Манголію, Фінляндыю і іншыя краіны. У самой Расеі праціўнікі вайны падпалілі некалькі вайсковых камісарыятаў.
- У 2023 годзе Лукашэнка і Пуцін заявілі пра разьмяшчэньне ў Беларусі расейскай ядзернай зброі. 13 чэрвеня Лукашэнка сказаў, што частка ядзернай зброі ўжо дастаўлена з РФ у Беларусь. 16 чэрвеня Пуцін таксама заявіў, што першыя ядзерныя зарады ўжо дастаўленыя на тэрыторыю Беларусі, а астатнюю частку перамесьцяць «да канца лета або да канца году».
- 3 верасьня ўкраінскі брыгадны генэрал Аляксандар Тарнаўскі заявіў, што Ўзброеныя сілы Ўкраіны прарвалі першую лінію абароны на запароскім кірунку, на якую расейцы выдаткавалі больш за ўсё рэсурсаў.
- У канцы 2023 і на пачатку 2024 расейцы працягвалі масавыя абстрэлы ўкраінскіх гарадоў: Дніпры, Кіеве, Харкаве, Адэсе і іншых месцах дзясяткі людзей загінулі і атрымалі раненьні. Украінскі бок у адказ абстрэльваў расейскі Белгарад, некалькі чалавек загінулі. Узброеныя сілы дзьвюх краін рэгулярна атакуюць падкантрольныя адна адной тэрыторыі бесьпілётнікамі.
- Агулам з пачатку 2024 году ўкраінскія дроны пашкодзілі 18 расейскіх НПЗ, што прывяло да скарачэньня вытворчасьці амаль на 14%. У сакавіку былі атакаваныя такія абʼекты, як Разанскі НПЗ «Раснафты» і завод «Лукойла» ў Кстове ў Ніжагародскай вобласьці. Абодва ўваходзяць у топ-10 найбуйнейшых НПЗ Расеі і забясьпечваюць бэнзінам Маскву.
- 6 жніўня 2024 году Ўкраіна пачала апэрацыю ў Курскай вобласьці. 19 жніўня прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі заявіў, што пад кантролем Украіны ў ходзе апэрацыі Ўзброеных сілаў Украіны знаходзяцца 92 паселішчы Курскай вобласьці Расеі. Галоўнакамандуючы Ўзброенымі сіламі Ўкраіны Аляксандар Сырскі ўдакладніў, што такіх населеных пунктаў 82. Улады Ўкраіны заявілі пра стварэньне ваенных камэндатураў і арганізацыі перадачы «гуманітарнай дапамогі ў населеныя пункты, якія знаходзяцца пад кантролем Украіны». Экспэрты Інстытуту вывучэньня вайны, прааналізаваўшы заявы і відэаматэрыялы з геалякацыяй, выказалі меркаваньне, што Ўкраіна кантралюе ў Курскай вобласьці ня ўсю тэрыторыю ў заяўленых межах прасоўваньня.
- 16-18 жніўня ўкраінскія сілы падарвалі тры масты, якія мелі стратэгічнае значэньне для матэрыяльна-тэхнічнага забесьпячэньня групоўкі расейскіх войскаў ва Ўкраіне і вайсковай авіяцыі, якая базуецца ў Курскай вобласьці.
- Незалежная праверка інфармацыі пра ваенныя дзеяньні, якую даюць афіцыйныя асобы розных бакоў, не заўсёды магчымая.
