Беларуская антыядзерная кампанія (БАЯК) 6 красавіка выступіла з заявай, у якой заклікала ўлады адмяніць запланяваны на 2020 год пуск БелАЭС у сувязі з пандэміяй COVID-19, паведамляе БелаПАН.
У якасьці аргумэнтаў за адмену пуску БелАЭС у 2020 годзе назвалі:
- пусканаладачныя работы першага энэргаблёку павінны праводзіць расейскія спэцыялісты, бо падрадчыкам будаўніцтва зьяўляецца расейская дзяржкарпарацыя «Росатом» і ў Беларусі няма сваіх спэцыялістаў, «якія маглі б цалкам замяніць расейскіх калег», а закрытыя межы і карантын у РФ робяць гэта пакуль немагчымым;
- рост выпадкаў COVID-19 у Беларусі і зьвязаная з гэтым патэнцыйная магчымасьць заражэньня работнікаў БелАЭС, падвышаная небясьпека для іх здароўя і жыцьця стварае дадатковыя рызыкі бясьпецы АЭС, зьвязаныя з чалавечым фактарам і лягістыкай, уключаючы транспартаваньне паліва з Расеі:
- ва ўмовах пандэміі становіцца «немагчымым прыняцьце адэкватных захадаў надзвычайнага рэагаваньня для абароны насельніцтва (такіх як эвакуацыя) у выпадку радыяцыйнай аварыі, уключаючы трансмежную», а «ў пэрыяд пуску АЭС рызыка радыяцыйнай аварыі павышаная»,
- прагназуецца, што пандэмія COVID-19 прывядзе да эканамічнай рэцэсіі ў 2020 годзе ў Беларусі і ў сьвеце ў цэлым, што можа істотна паўплываць на рэзэрвовыя магутнасьці і рынкі збыту электраэнэргіі,
- дасюль няма рашэньня і праблемы адпрацаванага ядзернага паліва (АЯП) БелАЭС.
У сувязі з гэтым БАЯК заклікала ўлады Беларусі «цьвяроза ацаніць сытуацыю і адкласьці пуск БелАЭС» і заявіла пра намер «зьвярнуцца ў міжнародныя арганізацыі, у прыватнасьці ў МАГАТЭ, з просьбай паспрыяць у гэтым пытаньні».
Таксама ў БАЯК нагадалі, што «праект БелАЭС рэалізуецца з шэрагам праблем: гэта парушэньні заканадаўства, уключаючы міжнароднае, фактычны пачатак будаўніцтва рэактарнага будынка першага энергаблёку пры адсутнасьці зацьверджанай праектнай дакумэнтацыі; шэраг здарэньняў, уключаючы падзеньне з вышыні і ўдар аб чыгуначны слуп карпусоў рэактару і інш».
Мінэнэрга: Карэктаваць пляны ў сувязі з каранавірусам не плянуем
У Міністэрстве энэргетыкі БелаПАН адказалі, што карэктаваць ход будоўлі Беларускай АЭС у сувязі з эпідэміяй каранавірусу не плянуюць.
«Ніякіх зьменаў няма. Станцыя будуецца паводле графіку. Адзінае, што нам адмянілі прэс-тур, які мы плянавалі на красавік», — сказала прэс-сакратарка міністэрства Жанна Зянькевіч.
У адміністрацыі БелАЭС таксама пацьвердзілі, што эпідэмія каранавірусу не паўплывала на ход будаўніцтва АЭС, усе будаўнічыя работы вядуцца адпаведна графіка.
«Як працавалі, так і працуем. Карантын жа ў нас ня ўведзены ні ў краіне, ні на Беларускай АЭС, таму ўсё паводле графіку», — адзначыў суразмоўца.
Беларуская антыядзерная кампанія — кампанія, у якой удзельнічаюць грамадзкае аб’яднаньне «Экадом», Беларуская партыя «Зялёныя», ініцыятыва «Астравецкая атамная — гэта злачынства», рух «Навукоўцы за бязьядзерную Беларусь», іншыя арганізацыі, актывісты і экспэрты. Асноўная мэта кампаніі — бязьядзернае разьвіцьцё Беларусі і суседніх зь ёй тэрыторый. БАЯК назірае за будаўніцтвам БелАЭС і вядзе яго незалежную экспэртную ацэнку з 2009 году.
Што варта ведаць пра БелАЭС
- Беларуская АЭС ад 2011 году ўзводзілі пад Астраўцом, што ў Горадзенскай вобласьці, за 22 км ад мяжы зь Літвой, за 50 км ад Вільні і за 125 км ад Менску.
- Тэрміны запуску некалькі разоў пераносілі. Першапачаткова запуск плянаваўся на 2018 год, Лукашэнка пазьней заяўляў, што тэрміны сарвала Расея. Урэшце цырымонія запуску АЭС прайшла 7 лістапада 2020 году.
- Для будаўніцтва абраны праект АЭС-2006 — тыповы расейскі праект атамнай станцыі новага пакаленьня з выкарыстаньнем вода-вадзянога энэргетычнага рэактара ВВЭР-1200. Паводле такога ж праекту збудаваныя блёкі Новаваронескай АЭС і Ленінградзкай АЭС-2, што працуюць у Расеі.
- БелАЭС будуе расейская дзяржаўная кампанія «Росатом» за кошт крэдыту Расеі. Беларусь пазычыла да 10 млрд даляраў для фінансаваньня 90% кошту будаўніцтва двух энэргаблёкаў АЭС. Пагашэньне крэдыту пачынаецца праз 6 месяцаў з даты ўводу АЭС у эксплюатацыю, але не пазьней за 1 красавіка 2021 году. Беларусь папрасіла Расею падоўжыць крэдыт на 10 гадоў.
- На станцыі будуць два энэргаблёкі з рэактарамі ВВЭР-1200 (В-491) магутнасьцю да 1200 МВт кожны. Праектная магутнасьць АЭС — 2,4 тысячы МВт. Калі АЭС запрацуе на поўную магутнасьць, станцыя дасьць 18 мільярдаў кіляват-гадзін на год — палову таго, колькі цяпер спажывае Беларусь.
- Літва ня раз ставіла пад сумнеў абраньне для будаўніцтва АЭС астравецкай пляцоўкі. Краіна называла 10 прычын, каб не будаваць БелАЭС, абвінавачвала беларускія ўлады ва ўтойваньні інфармацыі пра станцыю. Літва пратэстуе супраць БелАЭС на найвышэйшым дзяржаўным узроўні, выказвае пратэсты ў міжнародных структурах. Літву падтрымлівае прэзыдэнтка Эстоніі.
- Пляцоўка Астравецкай АЭС была прызнаная небясьпечнай яшчэ ў 1993 годзе. Тады было знойдзена 7 прыдатных пляцовак, 15 умерана прыдатных і 6 непрыдатных. Астравецкая пляцоўка трапіла ў лік апошніх.
- Улады і чыноўнікі Беларусі нясьпешна рэагуюць на паведамленьні пра інцыдэнты на будаўніцтве ўласнай атамнай станцыі. Звычайна пра здарэньні на БелАЭС афіцыйна расказваюць толькі пасьля таго, як зьвесткі пра іх зьяўляюцца ў СМІ — так, пра падзеньне корпуса рэактара расказалі толькі пасьля міжнароднага ціску. Урэшце корпус, які ўпаў, замянілі (расейцы зьбіраюцца выкарыстаць яго на іншай АЭС). Новы выпадкова стукнулі аб слуп, але пашкоджаньняў ня выявілі, вырашылі не мяняць корпус другі раз.
- Адпрацаванае ядзернае паліва зь БелАЭС застанецца ў Беларусі. Эколягі сьцьвярджаюць, што Беларусь выбірае самы дарагі і небясьпечны спосаб захоўваць адпрацаванае паліва з АЭС.
- У сакавіку 2023 літоўская выведка заявіла, што Беларусь і «Росатом» у мінулым годзе схавалі інцыдэнты і дэфэкты ў рэактарных сыстэмах на першым і другім энэргаблёках. У Міністэрстве энэргетыкі Беларусі адпрэчылі абвінавачаньні і заявілі, што такі даклад ёсьць «мэтанакіраванай акцыяй па дыскрэдытацыі БелАЭС».
- Паводле словаў фізыка-атамніка Андрэя Ажароўскага, спыніць станцыю зараз будзе вельмі дорага. Пры гэтым ён схільны давяраць паведамленьням літоўскай выведкі. Шэраг ускосных прыкметаў сьведчыць аб тым, што на Астравецкай АЭС дзясяткі тысяч недаробак.
- Ад пачатку працы АЭС у Беларусі і на пачатак лістападу 2023 электрычнасьць падаражэла на 21–22% у залежнасьці ад тарыфу.
- Першы энэргаблёк АЭС сілкуе энэргасыстэму Беларусі з 3 лістапада 2020 году (прамыслова эксплюатуецца з чэрвеня 2021), другі — з 13 траўня 2023 году.
- З 26 ліпеня другі блёк АЭС спынілі дзеля рамонту, які назвалі плянавым. Ранейшыя рамонты на доўгія месяцы спынялі працу станцыі. Першы блёк БелАЭС ужо прайшоў два плянава-папераджальныя рамонты. У 2022 годзе ён спыняўся для гэтых мэтаў на 198 дзён, у 2023-м — на 68 дзён.
- У жніўні новым міністрам энэргетыкі замест Віктара Каранкевіча стаў Аляксей Кушнарэнка. А былога намесьніка Каранкевіча Міхаіла Міхадзюка, які непасрэдна кантраляваў АЭС, у гэтым жа месяцы пачалі судзіць за атрыманьне хабару.
- 26 жніўня намесьнік міністра энэргетыкі Дзяніс Мароз заявіў пра падрыхтоўку ведамствам справаздачы перад урадам аб мэтазгоднасьці пабудовы другой АЭС.
