Радыё Свабода правяло традыцыйную перадкалядную апытанку пра лепшыя беларускія кнігі, якія пабачылі сьвет сёлета. Паводле сумарнага падліку галасоў дзесяцёх экспэртаў найлепшымі кнігамі 2019 году сталі: у паэзіі — «Школа травы» Андрэя Хадановіча, у прозе — «Песьня пра Цімура» Андрэя Адамовіча, у непрыдуманай літаратуры — зборнік дакумэнтаў «Улада і грамадзтва: БССР у 1929–1939 гг.», падрыхтаваны Ірынай Раманавай.
Як вызначалі
Мы папрасілі супрацоўнікаў выдавецтваў і кнігарняў, дасьведчаных літаратуразнаўцаў і проста апантаных чытачоў назваць тыя выданьні 2019-га, якія прыцягнулі іхную ўвагу найбольш. У гэтых асабістых рэйтынгах мусіла быць пяць кнігаў асобна па жанрах — паэзія, проза і дакумэнталістыка. Лічбы ў дужках у прыведзеным тут агульным сьпісе азначаюць колькасьць балаў, якія набрала названая кніга са ста магчымых.
Агульны сьпіс названых кніг
Паэзія
- Андрэй Хадановіч. «Школа травы». Менск, «Кнігазбор». (59)
- Валянціна Аксак. «Кава ў арліным гнязьдзе». Менск, «Кнігазбор». (54)
- Вольга Гапеева. «Чорныя макі». Менск, «Галіяфы». (33)
- Барыс Пятровіч. «...Роўна і трошкі ўправа». Менск, «Кнігазбор». (27)
- Крысьціна Бандурына. «Homo». Менск, «Галіяфы». (25)
- «Анталёгія сучаснага беларускага вэрлібра». Укладальнік — Георгій Барташ. Менск, «Смэлток». (25)
- Марыя Вайцяшонак. «Альбом для цёткі Марылі». Менск, «Логвінаў». (15)
- Яўгенія Янішчыц. Выбранае ў 4-х тамах. Том 3. Менск, «Беларуская навука». (15)
- Тацяна Зіненка. «Гарчэйшае пітво». Менск, «Медысонт». (13)
- Уладзімер Някляеў. «Зьнічы каханьня». Менск, «Цымбераў». (10)
- «Стараангельская паэзія» Пераклад Ігара Кулікова. Менск, «Янушкевіч». (10)
- Анхэля Эсьпіноса Руіс. «Колер крылаў». Менск, «Кнігазбор». (9)
- Сабина Брило. «Я и другие люди». Менск, «Цымбераў». (9)
- Ігар Сідарук. «Непазьбежны лістапад». Выдавецкая ініцыятыва «Полацкае ляда». (8)
- Алесь Бадак. «Разьвітаньне зь вечнасьцю». Менск, «Мастацкая літаратура». (6)
- Цемрык Вялет. «Злом». Менск, «Галіяфы». (6)
- Ігар Кулікоў. «Храм ракі». Менск, «Янушкевіч». (6)
Проза
- Андрэй Адамовіч. «Песьня пра Цімура». Менск, «Янушкевіч». (42)
- Ганна Севярынец. «Гасьцініца „Бэльгія“». Менск, «Регістр». (38)
- Макс Шчур. «Кінараман». Менск, «Логвінаў». (35)
- Зараслава Камінская. «Калядны стол. Некулінарная кніга». Менск, «Галіяфы». (30)
- Вінцэсь Мудроў. «Восень у Вільні». Менск, «Кнігазбор». (22)
- Барыс Пятровіч. «Ідзі адзін». Менск, «Кнігазбор». (20)
- Вольга Гапеева. «Кэмэл-Трэвэл». Менск, «Галіяфы». (17)
- Аліна Длатоўская. «Арнамэнты». Менск, «Янушкевіч». (17)
- Мойшэ Кульбак. «Мэсія з роду Эфраіма» Пераклад Сяргея Шупы. Прага — Менск. «Vesna» — «Янушкевіч». (16)
- Сяргей Календа. «Часам панкі паміраюць». Менск, «Логвінаў». (15)
- Севярын Квяткоўскі. «Каларадзкая пушча». Менск, «Логвінаў». (15)
- Віктар Марціновіч. «Мова». Выданьне трэцяе. Менск, «Кнігазбор». (9)
- Людміла Рублеўская. «Авантуры Вырвіча з банды Чорнага Доктара». Менск, «Звязда». (9)
- Татьяна Замировская. «Земля случайных чисел». Масква, «АСТ». (8)
- Ліля Ільюшына. «Ключ дарог. Пачатак». Менск, «Галіяфы». (8)
- Уладзімер Сьцяпан. «Хвалі». Менск, «Мастацкая літаратура». (7)
- Вера Лойка. «Апошні першы сьнег». Менск, «Кнігазбор». (6)
- Франц Сіўко. «Раз — шкілет, і два — шкілет». Менск, «Галіяфы». (6)
Дакумэнтальная літаратура
- «Улада і грамадзтва: БССР у 1929–1939 гг.» Укладальніца — Ірына Раманава. Менск, «Логвінаў». (44)
- Валер Каліноўскі. «Дзеці Францыі». Менск, «Кнігазбор». (23)
- Рыгор Барадулін. «Дзёньнікі і запісы». Выпуск 6. 1992–1993 Укладальніца — Натальля Давыдзенка. Менск, «Кнігазбор». (19)
- «Дневники сотрудника НКВД: документальное разоблачение сталинизма». Составление Анастасии Зеленковой. Рига, «ИБИК». (19)
- Людміла Сінькова. «Беларуская „звышлітаратура“». Менск, «Кнігазбор». (19)
- Зьміцер Саўка. «Беларуская цывілізацыя ў Амэрыцы». Менск, «Кнігазбор». (18)
- Натальля Сьліж. «Культура сэксуальных стасункаў у Вялікім Княстве Літоўскім у XVI—XVII стст.». Менск, «Тэхналёгія». (18)
- Сьвятлана Казлова. «Аграрная палітыка нацыстаў у Заходняй Беларусі». Менск, «Янушкевіч». (17)
- Павал Абрамовіч. «Мой спосаб чытаньня». Менск, «Кнігазбор». (14)
- «Вакол Пятра Глебкі». Укладальніца — Ганна Севярынец. Менск, «Лімарыус». (13)
- «Зора Кіпель». Укладальнікі — Натальля Гардзіенка і Лявон Юрэвіч. Менск, «Кнігазбор». (10)
- Адам Глобус. «Рысы: нарысы пра творцаў». Менск, «Логвінаў». (10)
- «Ким. Великий прохожий. Вероятные истории». Составители — Елена Будинайте и Александр Сушков. Менск, «Лімарыус». (9)
- Іван Штэйнер. «Feci quod potui. Спадчына Анатоля Сыса і паэзія ХХ стагодзьдзя». Гомель, «Гомельскі дзяржаўны ўнівэрсытэт». (9)
- Уладзімер Арлоў і Павал Татарнікаў. «Айчына: маляўнічая гісторыя». Выданьне трэцяе. Менск, «Тэхналёгія». (8)
- Сяргей Дубавец. «Тантамарэскі». Радыё Свабодная Эўропа / Радыё Свабода. (8)
- Людміла Хмяльніцкая. «Лёс інсургента». Менск, «Лімарыус». (8)
- Юры Гумянюк. «Захлынуцца апантанасьцю жыцьця». Выдавецкая ініцыятыва «Полацкае ляда». (7)
- Эдуард Мельников. «Возвращение в Бобруйск». Менск, «Янушкевіч». (7)
- Галіна Флікоп-Сьвіта. «Беларускі іканапіс ХVI — першай паловы ХХ стагодзьдзяў». Менск, «Беларуская навука». (6)
- Эма Яленская. «Нарадзілася я на Палесьсі...». Менск, «Беларуская навука». (6)
- «Рэлігійнае жыцьцё ў ВКЛ і Каралеўстве Польскім у ХVI—XVII стст.». Менск, «Янушкевіч». (6)
Як лічылі
Лічылі мы па дзесяцібальнай сыстэме. Кніга на першым радку атрымлівала 10 балаў, на другім — 9, на трэцім — 8, на чацьвёртым — 7, на пятым — 6. Потым гэтыя лічбы склалі. У выніку ў паэзіі найбольшую колькасьць балаў — 59 — набрала кніга Андрэя Хадановіча «Школа травы», у прозе з 42 баламі перамагла «Песьня пра Цімура» Андрэя Адамовіча, а ў непрыдуманай літаратуры найбольш балаў — 44 — заслужыў зборнік дакумэнтаў «Улада і грамадзтва: БССР у 1929–1939 гг.», падрыхтаваны Ірынай Раманавай.
Як галасавалі нашы экспэрты
Паэзія
- Уладзімер Някляеў. «Зьнічы каханьня»
- Анхэля Эсьпіноса Руіс. «Колер крылаў»
- Валянціна Аксак. «Кава ў арліным гнязьдзе»
- Тацяна Зіненка. «Гарчэйшае пітво»
- Алесь Бадак. «Разьвітаньне зь вечнасьцю»
Проза
- Барыс Пятровіч. «Ідзі адзін»
- Людміла Рублеўская. «Авантуры Вырвіча з банды Чорнага Доктара»
- Вінцэсь Мудроў. «Восень у Вільні»
- Уладзімер Сьцяпан. «Хвалі»
- Франц Сіўко. «Раз — шкілет, і два — шкілет»
Дакумэнтальная літаратура
- Рыгор Барадулін. «Дзёньнікі і запісы». Выпуск 6. 1992–1993 Укладальніца — Натальля Давыдзенка
- Іван Штэйнер. «Feci quod potui. Спадчына Анатоля Сыса і паэзія ХХ стагодзьдзя»
- Павал Абрамовіч. «Мой спосаб чытаньня»
- «Вакол Пятра Глебкі». Укладальніца — Ганна Севярынец
- Галіна Флікоп-Сьвіта. «Беларускі іканапіс ХVI — першай паловы ХХ стагодзьдзяў»
Паэзія
- Барыс Пятровіч. «...Роўна і трошкі ўправа»
- Валянціна Аксак. «Кава ў арліным гнязьдзе»
- Ігар Сідарук. Непазьбежны лістапад
- Андрэй Хадановіч. «Школа травы»
- Тацяна Зіненка. «Гарчэйшае пітво»
Проза
- Макс Шчур. «Кінараман»
- Ганна Севярынец. «Гасьцініца „Бэльгія“»
- Вінцэсь Мудроў. «Восень у Вільні»
- Зараслава Камінская. «Калядны стол. Некулінарная кніга»
- Севярын Квяткоўскі. «Каларадзкая пушча»
Дакумэнтальная літаратура
- Зьміцер Саўка. «Беларуская цывілізацыя ў Амэрыцы»
- «Улада і грамадзтва: БССР у 1929–1939 гг.» Укладальніца — Ірына Раманава
- Людміла Хмяльніцкая. «Лёс інсургента»
- Юры Гумянюк. «Захлынуцца апантанасьцю жыцьця»
- «Вакол Пятра Глебкі». Укладальніца — Ганна Севярынец
Паэзія
- «Стараангельская паэзія» Пераклад Ігара Кулікова
Проза
- Сяргей Календа. «Часам панкі паміраюць»
Дакумэнтальная літаратура
- Натальля Сьліж. «Культура сэксуальных стасункаў у Вялікім Княстве Літоўскім у XVI — XVII стст.»
Паэзія
- Андрэй Хадановіч. «Школа травы»
- Яўгенія Янішчыц. Выбранае ў 4-х тамах. Том 3
Проза
- Ганна Севярынец. «Гасьцініца „Бэльгія“»
- Віктар Марціновіч. «Мова». Выданьне трэцяе
Дакумэнтальная літаратура
- «Дневники сотрудника НКВД: документальное разоблачение сталинизма». Составление Анастасии Зеленковой
- «Ким. Великий прохожий. Вероятные истории». Составители — Елена Будинайте и Александр Сушков
- Уладзімер Арлоў і Павал Татарнікаў. «Айчына: маляўнічая гісторыя». Выданьне трэцяе
Паэзія
- Крысьціна Бандурына. «Homo»
- Андрэй Хадановіч. «Школа травы»
- Вольга Гапеева. «Чорныя макі». Менск, «Галіяфы».
- «Анталёгія сучаснага беларускага вэрлібра». Укладальнік — Георгій Барташ
- Ігар Кулікоў. «Храм ракі»
Проза
- Макс Шчур. «Кінараман»
- Ганна Севярынец. «Гасьцініца „Бэльгія“»
- Татьяна Замировская. «Земля случайных чисел»
- Андрэй Адамовіч. «Песьня пра Цімура»
- Вінцэсь Мудроў. «Восень у Вільні»
Дакумэнтальная літаратура
- Адам Глобус. «Рысы: нарысы пра творцаў»
- Людміла Сінькова. «Беларуская „звышлітаратура“»
- Натальля Сьліж. Культура сэксуальных стасункаў у Вялікім Княстве Літоўскім у XVI–XVII стст
- Эдуард Мельников. «Возвращение в Бобруйск»
- «Рэлігійнае жыцьцё ў ВКЛ і Каралеўстве Польскім у ХVI—XVII стст.»
Наста Карнацкая, літаратурны аглядальнік, супрацоўніца кнігарні «Кніжная Шафа»
Паэзія
- Андрэй Хадановіч. «Школа травы»
- Вольга Гапеева. «Чорныя макі»
- «Анталёгія сучаснага беларускага вэрлібра». Укладальнік — Георгій Барташ
- Барыс Пятровіч. «...Роўна і трошкі ўправа»
- Цемрык Вялет. «Злом»
Проза
- Андрэй Адамовіч. «Песьня пра Цімура»
- Макс Шчур. «Кінараман»
- Аліна Длатоўская. «Арнамэнты»
- Сяргей Календа. «Часам панкі паміраюць»
- Мойшэ Кульбак. «Мэсія з роду Эфраіма» Пераклад Сяргея Шупы
Дакумэнтальная літаратура
- Людміла Сінькова. «Беларуская „звышлітаратура“»
- Рыгор Барадулін. «Дзёньнікі і запісы». Выпуск 6. 1992–1993 Укладальніца — Натальля Давыдзенка
- «Улада і грамадзтва: БССР у 1929–1939 гг.» Укладальніца — Ірына Раманава
- Валер Каліноўскі. «Дзеці Францыі»
Паэзія
- Барыс Пятровіч. «...Роўна і трошкі ўправа»
- Валянціна Аксак. «Кава ў арліным гнязьдзе»
- Андрэй Хадановіч. «Школа травы»
- Марыя Вайцяшонак. «Альбом для цёткі Марылі»
Проза
- Мойшэ Кульбак. «Мэсія з роду Эфраіма» Пераклад Сяргея Шупы
- Зараслава Камінская. «Калядны стол. Некулінарная кніга»
- Андрэй Адамовіч. «Песьня пра Цімура»
- Вольга Гапеева. «Кэмэл-Трэвэл»
Дакумэнтальная літаратура
- «Улада і грамадзтва: БССР у 1929–1939 гг.» Укладальніца — Ірына Раманава
- Валер Каліноўскі. «Дзеці Францыі»
- Сяргей Дубавец. «Тантамарэскі»
Паэзія
- «Анталёгія сучаснага беларускага вэрлібра». Укладальнік — Георгій Барташ
- Вольга Гапеева. «Чорныя макі»
- Валянціна Аксак. «Кава ў арліным гнязьдзе»
- Андрэй Хадановіч. «Школа травы»
- Крысьціна Бандурына. «Homo»
Проза
- Ганна Севярынец. «Гасьцініца „Бэльгія“»
- Севярын Квяткоўскі. «Каларадзкая пушча»
- Андрэй Адамовіч. «Песьня пра Цімура»
- Зараслава Камінская. «Калядны стол. Некулінарная кніга»
- Макс Шчур. «Кінараман»
Дакумэнтальная літаратура
- «Улада і грамадзтва: БССР у 1929–1939 гг.» Укладальніца — Ірына Раманава
- Сьвятлана Казлова. «Аграрная палітыка нацыстаў у Заходняй Беларусі»
- Зьміцер Саўка. «Беларуская цывілізацыя ў Амэрыцы»
- Валер Каліноўскі. «Дзеці Францыі»
- Павал Абрамовіч. «Мой спосаб чытаньня»
Паэзія
- Валянціна Аксак. «Кава ў арліным гнязьдзе»
- Крысьціна Бандурына. «Homo»
- Марыя Вайцяшонак. «Альбом для цёткі Марылі»
- Вольга Гапеева. «Чорныя макі»
- Яўгенія Янішчыц. «Выбранае ў 4-х тамах». Т. 3
Проза
- Вольга Гапеева. «Кэмэл-Трэвэл»
- Аліна Длатоўская. «Арнамэнты»
- Ліля Ільюшына. «Ключ дарог. Пачатак»
- Зараслава Камінская. «Калядны стол. Некулінарная кніга»
- Вера Лойка. «Апошні першы сьнег»
Дакумэнтальная літаратура
- «Зора Кіпель». Укладальнікі — Натальля Гардзіенка і Лявон Юрэвіч
- «Дневники сотрудника НКВД: документальное разоблачение сталинизма». Составление Анастасии Зеленковой
- Сьвятлана Казлова. «Аграрная палітыка нацыстаў у Заходняй Беларусі»
- «Улада і грамадзтва: БССР у 1929–1939 гг.» Укладальніца — Ірына Раманава
- Эма Яленская. «Нарадзілася я на Палесьсі...»
Паэзія
- Валянціна Аксак. «Кава ў арліным гнязьдзе»
- Сабина Брило. «Я и другие люди»
- Андрэй Хадановіч. «Школа травы»
Проза
- Барыс Пятровіч. «Ідзі адзін»
- Андрэй Адамовіч. «Песьня пра Цімура»
«Худы» год
Як вы ўжо заўважылі, ня ў кожнага экспэрта набраліся свае «пяцёркі». «Худы год», — так патлумачыў нам свой няпоўны сьпіс Павал Касьцюкевіч. У ім па чатыры назвы ў паэзіі і прозе і ўсяго тры ў дакумэнталістыцы. У сьпісе надзвычай патрабавальнага чытача прафэсара Андрэя Ільніцкага толькі па адной кнізе ва ўсіх трох жанрах. «Болей з прачытанага нічога ня ўразіла», — такая ягоная выснова пра сёлетнія кніжныя набыткі. Прыкладна такое ж рэзюмэ зрабіў і філёзаф Валянцін Акудовіч, які, дарэчы, у дакумэнталістыцы не знайшоў сёлета аніводнага вартага ўвагі выданьня.
Бэстсэлеры
Дырэктарка адной з самых буйных беларускіх кнігарняў «Акадэмкніга» Вольга Глухоўская склала свой рэйтынг як сьпіс бэстсэлераў. Тое, што найлепей прадаецца, тое й лепшае. І вось як першапачаткова выглядаў пералік найлепшых кніг спадарыні Глухоўскай. У дужках яна пазначыла колькасьць прададзеных «Акадэмкнігай» асобнікаў.
Проза
- Андрусь Горват. «Прэмʼера». Менск, «Медысонт», 2018. (600)
- Андрусь Горват. «Радзіва „Прудок“». Менск, «Медысонт», 2018. (340)
- Ганна Севярынец. «Гасьцініца „Бэльгія“». Менск, «Регістр», 2019. (310)
- Вікатар Марціновіч. «Мова». Менск, «Кнігазбор», 2019. (200)
- Альгерд Бахарэвіч. «Мае дзевяностыя». Менск, «Янушкевіч», 2018. (195)
Паэзія
- Ларыса Геніюш. «...Унукам: Вершы і лісты без цэнзуры». «Медыял», 2018. (60)
- Генадзь Бураўкін. «Ніці лёсу». «Мастацкая літаратура», 2018. (40)
- Станіслаў Карпаў. «Канцылярыі розных спраў». Менск, «Медысонт», 2018. (40)
- Андрэй Хадановіч. «Школа травы». Менск, «Кнігазбор», 2019. (32)
- Яўгенія Янішчыц. Выбранае ў 4-х тамах. Том 3. Менск, «Беларуская навука», 2019. (31)
Іншая літаратура
- «История белорусской государственности». В 5 томах. «Беларуская навука», 2018–2019, 1 том (360), 1–4 тамы (1000)
- «Дневники сотрудника НКВД: документальное разоблачение сталинизма». Составление Анастасии Зеленковой. Рига, «ИБИК», 2019. (180)
- «Ким. Великий прохожий. Вероятные истории». Составители — Елена Будинайте и Александр Сушков. Менск, «Лімарыус», 2019. (150)
- Уладзімір Арлоў, Павел Татарнікаў. «Айчына». «Тэхналёгія», 2016. (80)
- Міхал Анемпадыстаў. «Колер Беларусі». «Логвінаў», 2018. (50)
Нявыкруткі сьнежня
Сьпіс дырэктаркі «Акадэмкнігі» Вольгі Глухоўскай не абмежаваны 2019-м годам. У ім ёсьць кнігі леташнія, пазалеташнія і нават пазапазалеташнія. Але найбольш тых, якія выйшлі ў сьнежні 2018-га і рэальна трапілі да чытача сёлета.
З праблемай сьнежаньскіх навінак сутыкаюцца ўсе складальнікі рэйтынгаў. Але, як яе вырашыць, уцямнага рэцэпту ня выпісаў ніхто з апытаных намі чытачоў і стваральнікаў беларускіх кніг. І факт застаецца фактам: у сьнежні — не пасьпелі, у наступным сьнежні — спазьніліся.