Чэмпіянат у аўтагонках клясы «Формула-1» адмовіўся ад паслугаў мадэлек, так званых грыд-гёрлз, якія выходзяць на трасу перад стартам. Паводле арганізатараў, гэта больш не адпавядае каштоўнасьці брэнду і супярэчыць сучасным сацыяльным нормам.

Ці патрэбныя вялікаму спорту прыгожыя дзяўчаты? Ці распаўсюдзіцца такая практыка на Беларусь, дзе ў многіх відах спорту падчас спаборніцтваў выступаюць «дзявочыя каманды» дзеля відовішчнасьці? Гэта ды іншае мы абмяркуем з тэлевядоўцай, «тварам» спартовага клюбу БАТЭ Ганнай Бонд, біятляністкай, неаднаразовай мэдалісткай чэмпіянатаў сьвету і ўдзельніцай Алімпіядаў, а цяпер адказнай за падрыхтоўку рэзэрву ў Беларускай фэдэрацыі біятлёну Вольгай Назаравай і журналісткай, фэміністкай Настай Захарэвіч.

«У гэтым выпадку пазбавілі мужчын, і мяне ў тым ліку, відовішча»

Ганна Соўсь: З гэтага году «Формула-1» адмовіліся ад грыд-гёрлз — дзяўчат, якія на працягу дзесяцігодзьдзяў выводзілі пілётаў на стартавую рашотку, трымаючы ў руках таблічку з нумарам спартоўца. Жаночае спартовае аб’яднаньне (Womenʼs Sport Trust) патрабавала прызнаць, што «у XXI стагодзьдзі прысутнасьць мадэляў з таблічкамі на стартавай рашотцы непрымальна», паколькі праца грыд-гёлз ставіла жанчын у няроўнае становішча з мужчынамі і адкрыта казала пра тое, што аўтагонкі — гэты занятак толькі для прадстаўнікоў моцнага полу, а дзяўчаты там — абслугоўваючы пэрсанал. І цяпер замянілі дзяўчат на дзяцей — яны будуць выносіць таблічкі з нумарамі гоншчыкаў на старце. Будуць браць удзел у аўташоў дзеці, якія займаюцца картынгам або ўдзельнічаюць у малодшых гоначных сэрыях. Мой брат, актыўны спартовы заўзятар гэтак адрэагаваў у сваім Фэйсбуку: «На святое покусились! Убрали красивых девушек со стартового поля в Формуле-1!». А якая вашая рэакцыя, Ганна, Вольга, Наста, на гэтае рашэньне? Ці на сьвятое? Ці патрэбныя вялікаму спорту прыгожыя дзяўчаты?

​Ганна Бонд: Я хачу пачаць з таго, што жанчына спакон вякоў была нейкім аб’ектаў мужчынскага пакланеньня і ў той жа час аб’ектам гандлю, жаданьня і іншага. Яна і ўпрыгожвала, яе хацелі, прадавалі, куплялі. У дадзеным выпадку я трагедыі вялікай ня бачу, дзеці — гэта ня самая горшая альтэрнатыва, але і вельмі дзіўна — мы адмаўляемся ад жанчын, але выбіраем дзяцей, хоць аўтагонкі гэта не зусім дзіцячы спорт. Жанчына заўсёды прысутнічала на відовішчах — ці то баі рыцарскія, ці іншае, бо дзеля яе і для яе гэта ўсё і рабілася.

Ня ведаю, для чаго гэта было прыдумана, гэта павінна быць заўсёды. Магчыма, нейкія незадаволеныя дзяўчыны, якія сядзяць на трыбунах, неяк пралабіявалі такі інтарэс, сталі зайздросьціць гэтым чырлідаршам, дзеўчынам у купальніках, у прыгожых майтках. Мне здаецца, гэта заўсёды заводзіла і радавала вока. Я не бачыла ніколі, што гэта нейкі аб’ект гандлю ці выклік, ці нейкая прастытуцыя ці яшчэ нешта.

Ганна Соўсь: І ваша вока радавала, Ганна?

Ганна Бонд: Ну я вельмі добра стаўлюся да прыгожых дзяўчат — чым больш іх, тым лепей. Канешне, па-першае, трэба разумець, на гэтых мерапрыемствах яны ніколі не былі вульгарнымі, гэта быў эфэкт: «Ваў!» Шоў. Нават апранутая жанчына можа быць вульгарнай — галоўнае, як сябе чалавек нясе і падае. У дадзеным выпадку пазбавілі мужчын, і мяне ў тым ліку, відовішча. Ня ведаю, хто гэта лабіраваў... Мне шкада на самай справе.

«Калі гаварыць пра жаночую прыгажосьць у спорце, то ідэалам можам лічыць Домрачаву, Герасіменю, Азаранку»

​

​Вольга Назарава: Дзяўчыны з таблічкамі — напэўна, гэта больш камэрцыйны бок спорту, калі мы кажам пра шоў, калі са спорту ўжо робяць шоў. Для запаўненьня паўзаў у мужчынскіх відах спорту, прыцягненьня ўвагі большай аўдыторыі. Што да гонак «Формулы-1», тут можна сказаць, што за кожным спартоўцам у прынцыпе стаіць яшчэ вельмі многа людзей, гэта тэхнічны пэрсанал, доктар, масажыст, трэнэр, дзяўчына з таблічкай. Калі гэта будзе садзейнічаць разьвіцьцю віду — ну чаму б не? Але калі мы з вамі гаворым пра каштоўнасныя ідэалы спорту і папулярызацыю здаровага ладу жыцьця, то, напэўна, у першую чаргу размова ідзе пра тое, з каго браць прыклад дзіцяці, якое глядзіць спартовыя спаборніцтвы.

І калі гаварыць пра жаночую прыгажосьць у спорце, то ідэалам мы можам лічыць Дар’ю Домрачаву, Аляксандру Герасіменю, Вікторыю Азаранку. Гэта сплаў таленту, агромністай любові да працы і жаночага абаяньня. І магу сказаць, што пасьля Сочы быў вялікі наплыў у сэкцыю біятлёну, таму што Дар’я зьявілася такім узорам для перайманьня — гэта вельмі цудоўна.

«Усё часьцей кампаніі пачынаюць адмаўляцца ад ідэі таго, што сэкс прадае, і вучацца прадаваць чымсьці іншым»

Ганна Соўсь: Наста, Ганна кажа, што жанчына ўвесь час была аб’ектам і любові, і гандлю. Зараз 21-е стагодзьдзе — ці зьяўляецца яна цяпер такім аб’ектам?

​Наста Захарэвіч: Я, канешне, парадавалася гэтай навіне, што «Формула-1» адмовілася ад таго, каб дэманстраваць жанчыну як прадмет гандлю, як проста дэкарацыю. І яшчэ больш парадавалася, калі нядаўна прачытала пра тое, што дзеці цяпер будуць замест паўаголеных жанчын. Калі выходзіць прыгожая, высокая, стройная дзяўчына з макіяжам і мінімальным наборам вопраткі — гэта не заклікае жанчын ісьці ў спорт, гэта заклікае жанчын упрыгожваць і радаваць вока. А калі выходзяць дзеткі, гэта іх натхняе, і гэта пра тое, што вось, глядзіце, вы можаце гэтага дасягнуць, вы можаце стаць такімі ж пілётамі. То бок гісторыя пра тое, што вось дзяўчына прыйшла ў грыд-гёрлз і потым стала вельмі прафэсійнай і пайшла ў гэты спорт — ня вельмі частая. А тое, што дзяцей будуць натхняць такім чынам, мяне вельмі радуе. Мне здаецца, гэта лягічны ход у сёньняшнім сьвеце, бо ўсё часьцей кампаніі пачынаюць адмаўляцца ад ідэі таго, што сэкс прадае, і вучацца прадаваць чымсьці іншым.

«Давайце мы тады забаронім балет — там жа таксама ў стрынгах выступаюць, у легінсах»

Ганна Бонд: Я хачу сказаць, што сёньня 21-е стагодзьдзе. Мне вобраз і рух фэміністак нагадвае нейкую вятранку ці адзёр — гэта можна падхапіць, але так жа лёгка вылекаваць. Гэтыя жанчыны, якія так працуюць, чырлідаршы, калі яны выступаюць, яны ў прынцыпе ўсе са спорту, яны займаюцца спортам і добра выглядаюць. Насамрэч дзяўчынкі вельмі моцна ў сябе ўкладаюць, трацяцца, займаюцца спортам — яны амаль заўсёды ідэальныя, і я гэта разглядаю толькі як зайздрасьць.

Канешне, я таксама паважаю і Домрачаву, і Герсіменю, ну вы разумееце, што мы блытаем паняцьці, што такое чырлідаршы і што такое прафэсійны спартовец. Трэба падзяляць прафэсіі. Бо давайце мы тады забаронім балет — там жа таксама ў стрынгах выступаюць, у легінсах. Мужчыны ж таксама ў балет ходзяць для чаго — для таго, каб атрымаць асалоду ад мовы цела, мастацтва. Ну тады і балет гэта таксама гандаль целам. Тут зьмешваюцца паняцьці ў людзей, а ў фэміністак тым больш. І наогул сёньня з прычыны фэміністычнага гэтага руху мужчыны пачынаюць усіх жанчын ужо проста сьцябаць! Займайцеся сваёй працай. Наогул, мне здаецца, гэты рух, нікога не хачу пакрыўдзіць, гэта проста зайздрасьць да прыгожых, пасьпяховых і наогул запатрабаваных жанчын. І ня дай Бог калісьці падчапіць гэтую заразу.

Ганна Соўсь: Збольшага арганізатары і кіраўніцтва гонак «Формула-1» — мужчыны, і гэта яны прымалі гэтае рашэньне...

Ганна Бонд: Яны прымалі рашэньне зь якога боку? Ну нехта ж на іх ціснуў. Яны лабіравалі чыйсьці інтарэсы, правільна? Можа быць жонак якіх незадаволеных, якія сядзелі на трыбунах.

«Ёсьць выразны падзел — прафэсійны спорт і дзяўчыны з таблічкамі»

​Вольга Назарава: Я дакладна ўпэўненая, што тут ёсьць выразны падзел — ёсьць прафэсійны спорт, і ёсьць дзяўчыны з таблічкамі, што збольшага камэрцыйны бок спорту. Калі гэта дапамагае разьвіцьцю віду — чаму ж не, я кажу пра тое, што ёсьць момант, калі са спорту робіцца шоў, і для таго, каб прыцягнуць менавіта аўдыторыю, прыцягнуць увагу да віду спорту, чаму не. У нас таксама ёсьць дзяўчыны, якія выносяць на цырымоніях кветкі, у прыгожых строях, як правіла нацыянальных. Вельмі прыгожа і прыемна глядзіцца — сапраўды, гэта ўпрыгожвае спорт.

«Толькі дзякуючы фэмінізму Ганна мае магчымасьць зараз з намі размаўляць»

Ганна Соўсь: Большасьць спартовых заўзятараў — гэта мужчыны, хаця гэтая прапорцыя паступова мяняецца. Я сачыла за рэакцыяй на рашэньне «Формулы 1» у сацыяльных сетках. У нашым постсавецкім рэгіёне яна з большага вельмі нэгатыўная, маўляў ізноў фэміністкі ўмешваюцца. Ці трэба ўмешвацца? Наста, ці вы заўзятарка? Калі вы глядзіце на грыд-гёрлз, якія ў вас пачуцьці?

​Наста Захарэвіч: Я не надта заўзятарка і не гляджу ўвесь час спартовыя мерапрыемствы. Нейкіх вельмі яскравых пачуцьцяў у мяне ўсе гэтыя відовішчы не выклікаюць. Калісьці адменай рабства таксама быў хтосьці незадаволены. Гэта нармальна — любыя сацыяльныя працэсы выклікаюць незадавальненьне. І можна ў 21-м стагодзьдзі, прымаючы ўдзел у перадачы без дазволу на тое мужа ці бацькі, расказваць пра фэмінізм, але толькі дзякуючы фэмінізму Ганна мае магчымасьць зараз з намі размаўляць. Пытаньне ў тым, чаму кампанія прыняла гэтае рашэньне. Кампанія палічыла, што для яе іміджу тыя страты, якія яна можа панесьці, не настолькі вялікія, як тыя здабыткі, якія яна атрымае. Гэта выключна пытаньне іміджу кампаніі і мерапрыемства, арганізатараў. І яны палічылі, што ім важна выказаць вось такую пазыцыю — ім важна агучыць, што мы ня хочам выкарыстоўваць жанчын як дэкарацыі. Гэта палітычная пазыцыя і заява пра сябе. То бок яны палічылі, што сёньня гэта больш правільна і ў далёкай пэрспэктыве прывядзе хутчэй да нечага добрага, чым да кепскага.

«Калі пра гэта гавораць у Беларусі спартоўка, фэміністка і Ганна Бонд, то мне здаецца, гэта добра спрацавала»

Ганна Бонд: Наогул, гэта неблагая, нават крутая акцыя формулы, яшчэ магчыма, што гэта ўсё перагуляюць і скажуць: мы перадумалі. Таму што калі пра гэта гавораць у Беларусі, спартоўка, фэміністка і Ганна Бонд, то мне здаецца, гэта добра спрацавала.

Ганна Соўсь: Ганна, вы ўжо некалькі гадоў займаецеся вельмі папулярным відэапраектам «БАТЭ on air». Вы вельмі прыгожая жанчына, вы — папулярная блогерка і тэлевядоўца. З вашага досьведу працы з БАТЭ, ці вы адсочвалі, хто за гэтыя гады болей дывідэндаў атрымаў ад супрацы — БАТЭ, дзякуючы вашаму ўдзелу ці вы, дзякуючы працы з адным з найлепшых футбольных клюбаў Беларусі?

​Ганна Бонд: Я ж прыйшла ў тытуляваны клюб, клюб нумар адзін Беларусі. Таму мы зьявіліся дапаўненьнем адзін аднаго. Я ні ў якім разе не хачу перацягваць коўдру на сябе. Я лічу, што я яго добра ўпрыгожыла, добра згуляліся, і пайшло на карысьць. Я думаю, дадатковую ўвагу я прыцягнула, і з боку заўзятараў, і заўзятарак, што не малаважна. Бо шматлікія людзі з майго атачэньня сталі хадзіць на матч, глядзець і атрымліваць асалоду. Я думаю, што жаночая аўдыторыя дадаткова, канешне, прымкнула да футбольнага клюбу, да руху, да паняцьця «футбол».

​«І ёсьць каштоўнасныя ідэалы спорту»

Ганна Соўсь: Вольга, калі мы з вамі папярэдне гутарылі, вы казалі пра тое, што мадэлькі на старце, ці танчуючыя дзяўчаты ў перапынках хакейных матчаў — гэта ня спорт, і для вас папулярызацыя спорту палягае зусім у іншым. Патлумачце, калі ласка. Якім чынам папулярызацыя спорту магла б адбывацца без відовішчных элемэнтаў?

​Вольга Назарава: Ёсьць момант папулярызацыі спорту, камэрцыйнага боку спорту, калі прыцягваюцца дзяўчыны, а для таго, каб від спорту разьвіваўся, дадаюць відовішчанасьці. І ёсьць каштоўнасныя ідэалы спорту, што дзіця, якое глядзіць спаборніцтвы, хоча быць падобным да свайго куміра, і прыходзіць у від спорту. Гэта свайго кшталту выхаваньне дзяцей, каштоўнасных паняцьцяў, таму што спорт арганізуе, дысцыплінуе, патрабуе вялікай аддачы, сілы волі, і каштоўнасных момантаў. Гэта можа ісьці рука аб руку.

«У нас прынтары дагэтуль рэклямуюць жаночымі станікамі. Шлях даволі доўгі і балючы»

Ганна Соўсь: Наста, ці можа такая тэндэнцыя распаўсюдзіцца і на Беларусь? У Беларусі, дзякуючы гэтаму прыкладу і магчыма нейкім грамадзкім дыскусіям могуць адмовіцца ад такім дзявочых шоў напрыклад падчас хакею ці баскетболу, ці падрыхтаваная глеба ў Беларусі?

Наста Захарэвіч: Напэўна, з часам усё будзе зьмяняцца, і гэта таксама, і прыйдуць нейкія новыя трэнды. Магчыма, будзе зьмяняцца толькі вопратка гэтых дзяўчын, магчыма цалкам зьменіцца штосьці, магчыма адмовяцца па нейкіх іншых прычынах. Зьмены не заўсёды зьвязаныя зь нейкім грамадзкім змаганьнем за чыйсьці правы ці падобным. Я ня думаю, што бліжэйшым часам такія зьмены адбудуцца, каб адмовіліся ад жанчын як дэкарацый, таму што ў нас прынтары дагэтуль рэклямуюць жаночымі станікамі. У нас яшчэ шлях даволі доўгі і балючы. Але рана ці позна прыйдзе, таму што надакучвае. Калі абсалютна ўсё спрабуюць прадаць сэксам — гэта перастае чапляць. І памалу кампаніі ад гэтага адмаўляюцца, менавіта таму, што гэта ўжо проста надакучвае людзям.

Ганна Соўсь: А калі будуць прадаваць сэксам у выглядзе прыгожага мужчыны?

Наста Захарэвіч: Гіпатэтычна можа калісьці і будуць, але вось у рэальнасьці штосьці такога не назіраецца. Я не думаю, што гэта, па-першае, будзе, па-другое, што калі гэта будзе, дык у такіх маштабах. Перагортыш у гэткіх сытуацыях кепска працуе, таму што мы жывем у такім грамадзтве. І ў нас няма сьвядомасьці, упэўненасьці — масавай — у тым, што мужчына — гэта ўпрыгожваньне. Ніхто на 23-га лютага не жадае мужчынам быць далей упрыгожваньнем дому, і на працы не скажуць, вось, вы наша ўпрыгожаньне тут. Зусім іншая сацыяльная расстаноўка. І таму не атрымліваецца перагарнуць сытуацыю на 180 градусаў, таму што так няма — яно так не працуе.

«Басфор — гэта 6,5 км вады. Усімі сваімі мэтамі я ўнутрана сябе матывую і сабе нешта даказваю»

Ганна Соўсь: Ганна, вы вырашылі ўдзельнічаць у штогадовым заплыве 22 ліпеня праз Басфор, каб пераадолець 6,5 км паміж Эўропай і Азіяй праз праліў. Вас чакаюць інтэнсіўныя трэніроўкі, вас рыхтуе прафэсійная школа плаваньня. Калі вы будзеце рэалізоўваць гэтую амбітную мэту, якую рэклямную кампанію вы бы хацелі мець? Ці патрэбныя былі б ёй прыгожыя мадэлькі-дзяўчыны ці мадэлі-хлопцы, якія бы артыстычна рэклямавалі гэты заплыў і ўдзельнікаў?

​Ганна Бонд: Сапраўды ў мяне плян амбіцыйны, я за яго ўзялася пасьля месяцу разважаньняў, і пасьля таго, калі з нашага чату ў 43 чалавекі ўдалося зарэгістравацца нам дзевяцярым, я падумала, што гэта — лёс, хоць у мяне прасілі перапрадаць... Я ж не на роўным месцы пачала гэтую ідэю — да гэтага я ўжо прабягала паўмаратон 21 км, да гэтага я ніколі ня бегала, і мая падрыхтоўка доўжылася ўсяго 6 тыдняў.

Так, я разумею, тут паўгода трэніровак, а Басфор — гэта 6,5 км вады. І вада — гэта стыхія. Але гэтымі ўсімі сваімі мэтамі я ўнутрана сябе матывую і сабе нешта даказваю. Пераадоленьне сябе — вельмі страшна спыніцца і не рухацца. Вось чаму ў мяне такія амбіцыйныя пляны, і я да гэтага рухаюся. Я напэўна магла б зрабіць сабе, як кажуць фэміністкі, з таблічкай у стрынгах ці ў купальніку фотасэсію, хоць і гэта таксама будзе, я ўпэўненая, што я набяру цудоўную форму за гэтыя паўгода. Я мару гэта праплыць, а далей што там будзе, мне вельмі складана сказаць. Таксама ў заплыве прымае ўдзел многа распранутых людзей.

Ганна Соўсь: А якая прапорцыя, больш жанчын ці мужчын?

Ганна Бонд: Ну, канешне, мужчын.

«Я вельмі расчараваная, што фэміністкі так настройваюць мужчын супраць жанчын»

Ганна Соўсь: А зь Беларусі вы адзіная жанчына паплывяце?

Ганна Бонд: Не, іх многа, але мы ўсе раскрыемся крыху пазьней. Таму што ў нашай камандзе ўсяго толькі дзьве ці тры, але мы ня ведаем, колькі па Беларусі яшчэ зарэгістравалася. Я вельмі расчараваная, што фэміністкі так настройваюць мужчын супраць жанчын. Нейкі бар’ер атрымліваецца. Ну хочаце вы быць свабоднымі, ну не запатрабаваныя вы ў мужчын — давайце, рухайцеся далей. Мне здаецца, гаварыць пра тое, што жанчыне сёньня нешта забараняюць, і дзякуючы нашаму руху фэміністычнаму вы можаце сёньня ў эфіры сказаць — ды няпраўда, усё ж разьвіваецца, усё цыклічнае, усё ідзе, усё будзе добра.

Нехта выйшаў з каменнага веку — ну, ня ўсе арабскія краіны зь яго выйшлі: фэміністкі туды не дайшлі. Так, можа быць, ім туды дайсьці трэба і не чапаць «Формулу 1». Усё-такі прытрымліваюся, што хутчэй за ўсё гэта добры рэклямны ход, каб падагрэць інтарэс — можа быць страчваць стаў інтарэс гэты від спорту. Без жанчын сёньня нікуды, без прыгожых тым больш. Таму хай яно ўсё будзе і хай усё разьвіваецца. Ні ў якім разе нельга нешта забараняць. Сёньня наогул нічога нельга забараняць — час такі. Калі людзям нешта не падабаецца, яны ідуць у інтэрнэт, шукаюць і глядзяць тое, што яны хочуць, і ніхто ім нічога не забараняе. Права выбару сёньня вялізарнае.

«Калі браць гледача, то аднолькава любяць як жаночы, так і мужчынскі біятлён»

Ганна Соўсь: Вольга, за ваш цяжкі і вельмі пасьпяховы шлях ці калі-небудзь вы адчувалі сябе ў горшых альбо ў лепшых умовах у спорце толькі таму што вы жанчына?

Вольга Назарава: Магу сказаць, што наш від спорту вельмі гарманічны і цікавы. Калі браць гледача, то аднолькава любяць як жаночы, так і мужчынскі біятлён, і тут ніколі такім момантаў не было. Ёсьць і зьмяшаная эстафэта, калі жаночая каманда і мужчынская бягуць разам і змагаюцца за прызавыя месцы. Тут напэўна не было нават гаворкі пра гэта.

«Не расказваць пра тое, што фэміністкам трэба ратаваць усходніх жанчын, і не казаць пра тое, што фэмінізму на Ўсходзе няма»

Ганна Соўсь: Наста, калі мы гаворым пра сам вялікі спорт, пра прафэсійных спорт, як вы мяркуеце, у якой ступні там існуе гендэрная роўнасьць? Сярод спартоўцаў, трэнэраў, спартовых чыноўнікаў, кола заўзятараў, тых, хто абслугоўвае спартовыя спаборніцтвы?

Наста Захарэвіч: Ганьне магу пажадаць разьвівацца ня толькі фізычна, таму што перад тым як выказвацца на нейкую тэму, лепш усё-такі ў ёй больш дэтальна разабрацца, каб не казаць базавыя памылкі. Не расказваць пра тое, што фэміністкам трэба ехаць і ратаваць усходніх жанчын, і не казаць пра тое, што фэмінізму на Ўсходзе няма.

Што тычыцца гендэрнай роўнасьці ў спорце, мне цяжка казаць пра сам спорт, таму што я не ў вялікім спорце, і я ўпэўненая, што я ня ведаю шмат якіх падводных камянёў і як яно функцыянуе там знутры. Магчыма, яно знутры лепш, чым спорт мае мэдыйны вобраз. Таму што мэдыйны вобраз такі, што ёсьць нібыта жаночыя віды спорту, і нібыта мужчынскія віды спорту, і ёсьць нейкія агульныя. Сыходзячы з гэтага вобразу, бацькі абіраюць куды адпраўляць дзяцей у дзяцінстве.

Ёсьць шмат гісторый, калі бацькі забараняюць дзяўчынкам ісьці ў нейкі від спорту, таму што ён занадта хлапчуковы. Ці наадварот — хлопчыкаў не пускаюць, умоўна кажучы, у акрабатыку ці ў гімнастыку, ці ў балет. Мы бачым, што хлопчыкі і мужчыны ёсьць у розных відах спорту. Мне здаецца, што варта проста змагацца са сваімі стэрэатыпамі і не абмяжоўваць дзяцей, а даваць ім магчымасьці разьвівацца ў тым, у чым яны будуць разьвівацца добра. Сёньня сьвет нам дазваляе мець больш магчымасьцяў, чым раней, і добра гэтым карыстацца. Было б не вельмі разумна адмаўляцца ад новага.

«Мне здаецца, іх не прабіць, гэтых фэміністак: хоць кол на галаве чашы, як сказала бы мая бабуля»

Ганна Соўсь: Хоць Ганна Бонд і крытыкуе фэмінізм, яе жыцьцёвы прыклад, яна вельмі папулярная вядоўца і пасьпяховая ў многіх сфэрах, мае такую амбітную мэту, дзе будзе большасьць мужчын, якраз і зьяўляецца вобразам моцнай, упэўненай у сабе жанчыны, якая дасягае вельмі шмат чаго нароўні з мужчынамі...

Ганна Бонд: Я ні ў якім разе не хачу ў жыцьці спаборнічаць з мужчынамі. Часта мужчыны са мной мераюцца. Я вельмі добра рэалізую сябе як жанчына, і ў многім мяне мужчыны таксама натхняюць. Іх многа вельмі, таленавітых, прыгожых. Я ні ў якім разе не хачу падзяляць вось гэтае: жанчын у чымсьці ўшчамляюць — паверце, ніхто і ні ў чым іх, тым больш у нас у краіне, не ўшчамляе. Калі ты моцная, актыўная, пасьпяховая, ты можаш рухацца — табе ніхто нічога не забараняе, табе нават, пры добрым раскладзе, мужчыны будуць дапамагаць. Таму што тандэм мужчына і жанчына існаваў і заўсёды будзе існаваць.

Я пасьпяховая як жонка, як маці, і разьвівала сваю кар’еру — ніхто мне нічога не забараняў. Трэба чалавеку раскрываць сябе пастаянна, і тады ўсё будзе добра. А фэміністычныя гэтыя рухі — ну не магу я гэта цярпець. Гэта наогул блытае настолькі сёньня паняцьці... Наста кажа, вы ня шарыце ў гэтай тэме, вам бы паглыбіцца — ды ня трэба, вы самі закапваецеся туды, куды не трэба...

Мне здаецца, іх не прабіць, гэтых фэміністак: хоць кол на галаве чашы, як сказала бы мая бабуля. Няма нічога дрэннага, калі жанчына будзе варыць боршч, як сказала Лідзія Ярмошына, нараджаць дзяцей, быць за мужам, у той жа час рухацца ў кар’еры. Калі ласка, рабіце што хочаце, мілыя дамы. І што тычыцца спорту, бацькі дзяцей аддаюць у спорт, не выбіраючы, у той ці іншы. Трэба ўлічваюць фізычны склад дзяцей, настрой і ўсё астатняе, таму што не пад кожны від... у мастацкую гімнастыку бацькі часта не могуць аддаць патэнцыйную баскетбалістку ці валейбаліста.

Вольга Назарава: У прынцыпе, пытаньне ў тым, што сапраўды ў кожнага чалавека ёсьць свой выбар па жыцьці, і давайце рабіць сапраўды тое што нам падабаецца, гадаваць шчасьлівую моладзь, якая сама будзе выбіраць і вырашаць, чым ім займацца і куды ісьці, у спорт ці ў іншыя віды дзейнасьці. Самае галоўнае, каб яны адчувалі сябе шчасьлівымі на сваім шляху.

«Ніхто не мае права абмяжоўваць кагосьці толькі з-за таго, што гэта хлопчык ці дзяўчынка»

Наста Захарэвіч: Так, нам вельмі непрыемна прызнаваць, што штосьці з грамадзтвам ня так, што ёсьць праблемы. Але пакуль мы гэтага не прызнаем, мы не зможам гэтыя праблемы рашаць. Таму вось мы іх акрэсьліваем і кажам, што зь імі трэба нешта рабіць. І трэба натхняць і дзяцей, і моладзь, і людзей старэйшых на тое, каб яны не баяліся, каб мы ўсе рабілі праўда тое, што мы хочам, а не тое, што нам навязваюць нейкія састарэлыя сацыяльныя нормы, стэрэатыпы. І што ніхто не мае права абмяжоўваць кагосьці толькі з-за таго, што гэта хлопчык ці дзяўчынка.