Востра пеканула навіна пра сьмерць пятнаццацігадовай дзяўчыны.
На форумах шмат спачуваньняў і абвінавачаньняў: недаглядзелі, краіна вінаватая, «сытуацыя», «затравілі беларускамоўную», «асяродзьдзе» і падобнае. Прыводзяцца статыстычныя зьвесткі, што беларусы ледзь не чэмпіёны сьвету ў колькасьці суіцыдаў. Кажуць, «ня трэба рабіць зь яе няшчасную». Праз пару дзён адбудуцца выбары і ў топ падымуцца іншыя навіны. І крокаў прадухіленьня самагубстваў ніхто не прапаноўвае.
Сапраўды, няшчасную зь дзяўчынкі рабіць няма сэнсу. Няшчаснымі яна зрабіла чытальнікаў навін, але найперш сваіх родных. Якім цяпер з гэтым жыць і якія часта не разумеюць, што праблемы з псыхікай, калі іх не лячыць, зьяўляюцца такімі ж сьмяротнымі хваробамі, як рак ці ВІЧ. Аднак у выпадку апошніх чалавека самога аж падкідвае й нясе да дактароў. Зьвяртацца ж да псыхааналітыкаў па-ранейшаму лічыцца дурным тонам і праявай слабасьці.
Даросламу лёгка выказвацца і раіць нешта постфактум. Але ў 15 гадоў чалавек проста ня мае скуры – асабліва калі чытае сур’ёзныя кніжкі і задумваецца пра важныя рэчы. Калі абтрасаецца флёр дзяцінства, кожнае зацямненьне на бясхмарным небе выглядае прадвесьцем катастрофы. Назад у празрыстасьць дарогі няма, наперадзе – невядомая, часта вельмі жорсткая рэчаіснасьць, абцяжараная процьмай пастак, дробных і буйных сьвінстваў, якія чамусьці так моцна адцяняюць усё больш-менш пазытыўнае, што дзеецца ў паўсядзённасьці: сьвітанак, восеньскі лістапад, наагул – увесь рух жыцьця. Калі табе пятнаццаць, ты па-ранейшаму, здаецца, стаіш у цэнтры сусьвету, але адчуваеш сябе судзьдзёй на працэсе Галілея: трэба мяняць усю сыстэму. Прыстасоўвацца. Пагаджацца з правіламі гульні – ведаючы ад пачатку, што казіно заўсёды ў выйгрышы.
Так, менавіта ў падлеткавым узросьце якраз і пачынаеш усьведамляць, што ўласнае тваё існаваньне вісіць на валаску. Плюсуйце сюды вострую ўспрымальнасьць – і да суіцыдальнага характару застанецца два крокі. Кошкі-мышкі з таямнічым нябытам, які яшчэ й вабіць загадкавасьцю.
На жаль, як сьведчыць крымінальная хроніка, псыхоляг, як і раней, бадзяецца недзе на маргінэсе «сацыяльнага забесьпячэньня насельніцтва». Уся ўлада аддаецца бацькам і сябрам, якія чаго толькі ня робяць: і на дыскатэку цягнуць, і штаны новыя купяць. Падтрымліваюць, як могуць, карацей. Хоць чалавеку, які ў думках заступіў за рысу, усё гэта глыбока фіялетава. Яму якраз патрэбны спэцыяліст; незнаёмец, хто даў бы зразумець: твой выпадак не ўнікальны. Выйсьце ёсьць. Адказы на пытаньні ёсьць. Жыцьцё – цуд.
Як пісаў Міхась Стральцоў, «стаяў і я на гэтай кручы». Каля таго самага вакна. І каб не своечасовыя размовы з прафэсіяналамі й шчасьлівы зьбег абставінаў (які, можа, і ня варта называць выпадковасьцю), хто ведае, што б там было далей.
Ясна адно: вось на гэтай «зьмене парадыгмаў» школьнікаў і студэнтаў павінен, проста абавязаны падпільноўваць вопытны псыхоляг. Ня проста разносіць па клясах тэсты з рознымі колерамі й фігуркамі, а сапраўды ўважліва сачыць, распытваць настаўнікаў і выкладчыкаў. Павінен выпрацоўвацца антыдот на страх перад гэтай прафэсіяй, бо пакуль што яна рэпутацыйна боўтаецца недзе паміж уролягам і нарколягам. Сыстэма паляпвае сябе па пузе, не разумеючы, што на шалях знаходзіцца чыёсьці жыцьцё.
Меркаваньні, выказаныя ў блогах, перадаюць погляды саміх аўтараў і не абавязкова адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.
